Dünya tarihinde her zaman bir yerlerde yasaklanan kitaplar oldu. Hangi kitap neden yasaklanmış, ne zaman yasaklanmış birlikte bakalım...
Dünya tarihinde her zaman bir yerlerde yasaklanan kitaplar oldu. Hangi kitap neden yasaklanmış, ne zaman yasaklanmış birlikte bakalım...
*Kitapların yasaklanma nedenleri BKM Kitap'tan alınmıştır.
1925-1926 yılları arasında yazılan kitabın Almanya'da yeni baskılarına izin verilmiyordu. Eserin telif hakları Bavyera eyaletindeyken 31 Aralık 2015 tarihi itibarıyla sona erdi. Eser, Münih Çağdaş Tarih Enstitüsü tarafından bilimsel ve ayrıntılı açıklamalara sahip “Kavgam: Eleştirel Baskı” adlı yeni versiyonuyla 8 Ocak 2016'da yayımlandı. Avusturya başta olmak üzere bazı Avrupa ülkelerinde yasaklanan kitaplar arasında yer alıyor.
Milli Eğitim Bakanlığı’nın “100 Temel Eser” olarak okullarda çocuklara önerdiği kitaplar arasında bulunan Şeker Portakalı’nı bir öğretmenin öğrencilerine performans ödevi olarak vermesi üzerine, bir veli kitapta küfürler ve argo sözcükler bulunduğu gerekçesiyle bakanlıktan kitabın yasaklanması için harekete geçmesini istedi. Bakanlık kitabı inceleyerek kitabın “Türk örf ve adetlerine uymadığı ve çocukların gelişimini olumsuz yönde etkileyecek unsurlar içerdiği” gerekçesiyle öğretmen hakkında soruşturma başlatarak kitabın sakıncalı olduğunu tescilledi.
Kitabın ana karakteri askerlik günlerini çok zor şartlarda yapmış ve vicdanını yitiren bir adam olmuş, kitabın yasaklanmasına neden olan kısımlarda bu bölümlerde yazılı olan olaylardır. 'Türk Silahlı Kuvvetlerini tahkir ve tezyif' suçlamasıyla 1981 yılında kitap toplatıldı ve yazar hakkında dava açıldı. 2 yıl süren yargılama sonunda kitap ve yazar aklandı.
Kafka, Çek olmasına karşın eserlerini hep Almanca yazan bir yazardı. Buna rağmen 1933-1945 yılları arası Kafka da diğer Yahudi ve devrimci yazarlar gibi yasaklananlar arasında oldu. Hatta Nazi döneminde eserleri en çok yakılan yazarlardan oldu. Çekçe yazmadığı için Çekoslovakya'da da küskünlüğe sebep oldu ve bir dönem kitapları basılmadı.
Evrim düşüncesi, yani yaşamın doğal süreçler sonucu ortaya çıkıp geldiği fikri aslında Eski Yunan'a kadar uzanır. Modern anlamda biyolojik evrim düşüncesinin kökenini ise Charles Darwin'den yüz yıl öncesine götürmek mümkündür. Darwin hakkındaki en önemli yanılgı, insan kökenini maymunlara dayandırdığı iddialarıdır. Tam aksine Darwin bu konuda uyarıda bulunmaktadır: İnsan, maymunlarla aynı türden gelmektedir ama maymun evrimi sonucu ortaya çıkmamıştır. Kitap 1859'da Yugoslavya'da, 1935'te Yunanistan'da yasaklanır. ABD'de 1925'ten 1967'ye kadar evrim teorisini öğretmek yaratılış düşüncesine aykırı bulunduğu için yasaktır.
Sait Faik'in siyasi yönelimi olmamasına rağmen kahramanlarından birine yazınsal gardırobundan çıkardığı eski bir asker kaputu giydirmesi orduyu ve devleti aşağılamak, zor durumda bırakmak olarak algılandı. Hiçbir eleştirmenin aklına hayaline gelmeyecek bu gerekçeyle kitap Bakanlar Kurulu tarafından toplatıldı.
1950 tarihli kitap Anadolu köylerinin fakir ve sefil yanlarını göstererek komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle Türkiye'de yasaklandı, yazarı tutuklandı.
Alice Harikalar Diyarında’nın yasaklanma gerekçesi ilginç bir biçimde belki de çoğumuzun hayatta ulaşmaya çalıştığı çok ideal bir durum aslında. Kitap hayvanlara haddinden fazla insan özellikleri yüklenmiş olmasının insanlara hakaret sayılacağı, ilerde çocukların, hayvanlarla insanlara eşit düzeyde yaklaşacağı gerekçeleriyle 1931’de Çin’in Hunan eyaletinde yasaklandı, daha sonra aynı nedenlerden ötürü Amerika’da da birkaç okulda kütüphanelerden kaldırıldı.
Halkın ar duygularını incittiği gerekçesiyle 1985 yılında toplatıldı. Davadan karar çıkmak üzereyken, Başar Sabuncu romanı sinemaya uyarlıyordu. Romanla aynı adı taşıyan film sinemalarda serbestçe gösterilirken romanın yasağı halâ kalkmamıştı.
Özgün adı The Jungle olan 1906 tarihli bu ABD romanı, 1956'da Doğu Almanya'da komünizmle uyuşmadığı için yasaklandı.
Felsefenin Temel İlkeleri, Georges Politzer'in 1935-36 yıllarında verdiği derslerin öğrencileri tarafından tutulan notlardan oluşan bir çalışmadır. Dili basit, anlaşılır ve açık olan kitap 'sıradan insanı' felsefeye davet eder niteliktedir. İlk etkisini SSCB'de gösteren kitap, aynı etkiyi, hatta daha fazlasını Türkiye'de gösterdi. Politzer 12 Eylül yönetimini de etkiledi, ilk basımı 1969 yılında yapılan kitap yasaklandı ve toplatıldı. Kitabın 12 Eylül'den sonraki ilk basımı ancak 1990 yılında yapılabildi.
1947'de basılan şiir kitabı 10 Temmuz 1948'de Bakanlar Kurulu kararı ile toplatıldı.
Kitap, İranlı doktorla evlenen Amerikalı bir kadının kızıyla birlikte İran'dan kaçma çabasının öz yaşam öyküsünü konu ediniyor. Daha sonra sinemaya da uyarlanan kitap birçok ülkenin gündemine hızlıca oturdu. O dönemde İran'da yaşayan kocası Bozorg Mahmoody ise ülkesinin ve kendi imajını düzeltmek için 'Kızım Olmadan' isimli karşıt bir belgesel film hazırladı. Kitap İran'da ülkeyi dünyaya kötü gösterdiği gerekçesiyle yasaklandı.
Ülkesi ABD'de sadece Kaliforniya'da yöre insanını küçük düşürdüğü savıyla yasaklandı. Baskı tarım şirketlerinden gelmişti.
Kitap, 2. Dünya Savaşı'nın vahşetini bir çocuğun gözünden anlatıyor. Aydın Emeç, Kosinski'nin ilk kitabını Türkçeye çevirerek yayımladı. Kitap 1968'de tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de büyük ilgi gördü. Kimilerince komünizm propagandası yaptığı, kimilerince ise Amerikalılar tarafından para verilerek yazdırılmış olduğu gibi suçlamalara maruz kaldı ve 'Müstehcen nitelikte yayın yapmak suretiyle basın kanununa muhalefet'ten dava açıldı.
Halkın ar duygularını incittiği gerekçesiyle 1985'te Türkiye'de toplatıldı.
Masallar herkesin çocukluğunu süsleyen edebiyat dünyasının dil, millet, zaman tanımaz çocukları olarak bilinir. İşte masalların en çağdaş en genç olanları arasına Harry Potter da dahil oldu. Milyonlarca çocuğun kalbine girmeyi başaran bu masal, serinin sinemaya uyarlanmasıyla büyük ün kazandı. Harry Potter efsanesi tüm dünyayı kasıp kavururken önemlli bir haber duyuldu. Avustralya'daki Medowie Hristiyan Okulu, kitapta geçen cadı ve büyücülerin Hristiyan değerleriyle uyumsuz olduğunu açıklayarak kitabı okulda yasakladı.
16. yüzyılda yazılmış bu trajedi 1978'te Etiyopya'da yasaklandı.
2008'de çıkan kitap, 'halkın sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge bakımından farklı özelliklere sahip bir kesimini, diğer bir kesimi aleyhine kin ve düşmanlığa alenen tahrik' suçlamasıyla soruşturmaya uğradı. Takipsizlik kararı verilince kitap serbest kaldı.
1979'da basılan kitap 1980'de 12 Eylül Darbesi sırasında toplatıldı.
Biri Türk diğeri Ermeni asıllı iki aile üzerinden Türk-Ermeni ilişkilerini 90 yıllık bir zaman dilimi içerisinde inceleyen 2006 tarihli bu romanın yazarı ve yayımcısı hakkında 'Türk milletini soykırımcı olarak göstermek, Türklüğü aşağılamak' iddiasıyla dava açıldı. Dava Avrupa Parlamentosu'nda da yankı buldu ve beraatle sonuçlandı.
1945 tarihli fabl tarzındaki siyasi roman Stalin'i ve ülkesini hicvediyordu. Bunu dikkate alan ABD ve İngiltere 2. Dünya Savaşı sırasındaki müttefikleri Stalin'i gücendirmemek için savaşın en kritik döneminde kitabı basmamayı tercih ettiler. Afrika'da yozlaşmış bazı liderler kitapta anlatılanları üzerlerine alındığı için kitap 1991'de Kenya'da da yasaklandı.
İlk basımı 1948 yılında yapılan Azizname, dönemin siyasi atmosferinin bir parodisidir ve taşlama türündedir. Ucu birçok kurum ve insana dokunan kitap uzun süre yasaklandı ve yurt dışına çıkma yasağı aldı.
1949 tarihli politik alegorik roman 1950'de Josef Stalin tarafından SSCB'de yasaklandı. Stalin romanda hicvedilenin kendi iktidarı olduğunu düşünmüştü. İngiltere ve ABD'de de ise antikomünizm, Antisemitizm ve cinsellik temalı yasaklara maruz kalmıştı. Kitap 1962'deki Küba Füze Krizi sırasında neredeyse ABD ve İngiltere'de de yasaklanıyordu.
Masalların ilk kopyasının tarihi 14. yüzyıla kadar uzanıyor. Ömrü bu kadar uzun olan kitap 'toplum ahlakını bozmakla' suçlandı. Bu masalların doğduğu İslam coğrafyası bu suçlamaların başında yer aldı. Hala Irak, İran, Afganistan, Özbekistan gibi ülkelerde yasak olan masallar, Mısır'da da 'ahlaksızlık, cinsel ifadeler, dine iftira' gibi sebeplerle yasaklandı. Ardından kitap Amerika'da aynı gerekçeyle 1926-50 yılları arasında 24 yıl yasak aldı. 1985'te yasak sırası bu kez İsrail'e geldi.
14. yüzyılda İngiltere'de yazılan eser müstehcen olduğu gerekçesiyle ABD posta servisi tarafından taşınmadı.
Nazım Hikmet 6 Mayıs 1931'de 'bir zümrenin başka zümreler üzerinde hâkimiyetini temin etmek gayesiyle halkı suça teşvik ettiği' gerekçesiyle yargılandı, 1929'da yazdığı bu şiir kitabı, diğer dört şiir kitabıyla birlikte yasaklandı.
İnançlarından dolayı zorluklara maruz kalmış bir insanı konu alan 1967 tarihli roman önce yasaklandı. Serbest kaldıktan sonra 84. baskıyı yaparak Türk edebiyatının en çok baskı yapan romanı unvanını kazandı.
1932 tarihli roman, aynı yıl İrlanda'da yasaklandı. Yasaklama gerekçesi, geleceğin dünyasında eğlence amaçlı seksin toplum tarafından doğal karşılandığının anlatılıyor olmasıydı.
Yazarın 1947 yılında yayımlandığı bu son öyküsü, devlete bir başkaldırış olduğu iddiasıyla yasaklandı.
17. yüzyılın başında İspanya'da yazılan satirik roman, İspanyol engizisyonu tarafından “hayırseverliğin değersiz kılınması” nedeniyle yasaklandı. Daha sonra bazı bölümleri sansürlenerek basılan kitap İspanya'da ancak 19. yüzyılda eksiksiz olarak yayımlanabildi.
1866 tarihli roman Rusya'da 'gerici' olduğu öne sürülerek, Polonya'da ise 'kötümser' olmasına dayandırılarak yasaklanmıştı.
Özgün adı 'The Jungle' olan 1906 tarihli bu ABD romanı, 1956'da Doğu Almanya'da komünizmle uyuşmadığı için yasaklandı.
Lübnan'da Siyonizm propagandası yaptığı gerekçesiyle yasaklandı.
İngiliz yazarın 1748 tarihli kitabı ABD'de önce 1821'de son olarak da 1963'te müstehcen olduğu gerekçesiyle yasaklandı. ABD'de federal çapta yasaklanan son kitap bu oldu.
İlk modern realist anlatı kabul edilen roman ilk kez 1857 yılında basıldı. Büyük yankılar uyandıran Flaubert o dönem için bile şaşırtıcı olan gerekçeyle, ahlak ve dine aykırılık nedeniyle yargıç önüne çıkartılıp yargılandı. Gülünç dava yüzünden adı bugünlere gelen savcı Pinard, kitabın amacını 'evlilikte aldatmayı yüceltmek, cinsel duyuları kışkırtmak, dinsel ögelerle inanç konusunda kuşkular yaratmak' olduğunu öne sürdü. Yargı sonunda zor da olsa yazar ve kitap aklandı.
Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Arslan'ın yakalanmalarından idamlarına kadar olan süreci anlatan kitap 1974'te yayımlandı ve hemen toplatıldı. Kitap 1998'e kadar yasaklı kaldı ancak günümüzde 65. baskıya erişti.
1962'de yazılan roman 1964'te Sovyetler Birliği'nde yasaklandı.
1759 tarihli Pikaresk romana müstehcenlik gerekçe gösterilerek 1930'da ABD gümrüklerinde el kondu.
1929 tarihli savaş karşıtı roman, dönemin savunma gücü olan Wehrmacht'ı aşağıladığı ve askerin moralini bozduğu gerekçesiyle Nazi Almanyası'nda yasaklandı.
1959'da yazılmış Naked Lunch, 1962'de açık saçık olduğu gerekçesiyle Boston mahkemelerince yasaklandı. 1966'da üst mahkeme kitabı akladı.
Tecavüze uğrayan 'beyaz' bir kadına karşı suçlanan 'zenci' bir adamın hukuk mücadelesini konu edinin roman, 1930'lu yılların Amerika'sını anlatıyor. Irkların milliyetlerin ötesinde genel olarak hümanist bir görüşü benimsemiş olan ve her şeyin ölçüsünün vicdan olduğunu düşünen yazar, ne yazık ki 'ırkçılık ve küfür' içerdiği için yasaklandı. Yayımlandıktan bir yıl sonra Pulitzer ödülüne layık görülen roman sinemaya da uyarlanarak beğeni kazandı.
1867 tarihli kitap Türkiye'de uzun süre yasaklı kaldı.
1922'de yazılan roman, 1930'larda müstehcen bulunarak ABD, İngiltere ve Avustralya'da yasaklandı. ABD'de yasak 1933'te kalktı.
1959'da yazılan kitapta Stalingrad savunması sonrasında parçalanmış bir ailenin öyküsü anlatılmaktaydı. O tarihte KGB tarafından tehlikeli bulunarak daha basılmadan yasaklandı ve imha edildi. Kaçırılan bir kopyası 1980'de ortaya çıktı ve kitap İsviçre'de yayımlanabildi. '20. yüzyılın 'Savaş ve Barış'ı' diye nitelenen hacimli kitap Türkiye'de Can Yayınları'ndan 2012'de çıktı.
Sudaki İz, basıldığı yıl olan 1985'te müstehcen içeriği nedeniyle toplatıldı.
Özgün adı 'Capitan Miki' olan İtalyan çizgi roman 'çocukların aklını çeleceği' gerekçesiyle Türkiye'de 1961 yılında yasaklanmıştı. Çizgi roman 1951'den beri İtalya'da, 1955'ten beri de Türkiye'de yayımlanmaktaydı. “Üçüncü Yargı Paketi” kapsamında 5 Ocak 2013'ten geçerli olmak üzere diğer 453 kitapla birlikte yasağı kalktı.
Kitap yasaklamak heralde bu dünyadaki en kötü şeydir. Kelimelerden korkmak nasıl bir duygu umarım hiç bilmem
Yasaklamayı bırak , Mustafa Kemal Kazım Karabekir Paşa'nın 3 bin kitabını yaktırdı.4 çuval evrakını da aldı. Bunu biliyor muydunuz ? Bir şiiri vardır ki acı gerçekleri insanın yüzüne vurur.
Clockwork Orange da buna bir örnek bence.