Bir anne sözü der ki: '' Akşam yatmak bilmiyor, sabah kalkmak bilmiyor! ''. Siz de onlardan mısınız?
Bir anne sözü der ki: '' Akşam yatmak bilmiyor, sabah kalkmak bilmiyor! ''. Siz de onlardan mısınız?
Gençler bundan da fazlasına.
Siz uyurken, beyninizin hipokampus adındaki kısmı, uyanıkken öğrendiklerinizi tekrar eder. Bu da öğrendiğiniz yeni şeyleri uzun süreli hafızanıza kodlamaya yardımcı olur. Eğer uyku yoksa; uzun süreli bellek de olmaz. Bu yüzden ertesi günün sınavına tüm gece çalışmak çok akıllıca olmaz. Yapacağınız en iyi şey materyalinizi gün içinde okumak, ondan sonra uyumaktır. Çünkü o materyali, ancak bu şekilde uzun süreli hafızanıza kodlayabilirsiniz.
Diyelim ki geç saate kadar oturdunuz ve çözemediğiniz bir problem yüzünden kafayı yemek üzeresiniz. En akıllıca şey gidip yatmak ve sabah tekrar denemektir. REM uykusu sırasında beyniniz, yeni anıları ve daha önceki anılarınızı entegre eder. Bu da işin iç yüzünü kavramanızı sağlar; kalıpları tanır ve problemi hızlı bir şekilde çözersiniz. Eğer gece takılmaktan geri durmuyorsanız, bilinçaltınızdaki bu kavrama işlemini kaçıracaksınız.
Vücudunuzdaki her bir hücrenin fizyolojik bir saati vardır ve hipotalamus hepsini senkronize eder. Gün boyu hipotalamusa, yemek yemek gibi bazı sinyaller gönderirsiniz. Işık da önemli bir sinyaldir. Hipotalamus bu sinyalleri alır ve aç ya da uykusuz gibi sinyaller veren vücudunuzda, hormon salınımını gerçekleştirir.
Bütün gece ayakta kaldığınızda yolladığınız sinyaller tamamen kötüleşir; görmemeniz gerekirken ışık görmeniz, yememeniz gerekirken olmadık saatte yemek yemeniz gibi. Hücrelerinizin de senkronu bozulur ve bulantı, yorgunluk, halsizlik, uyku hali gibi belirtiler oluşur.
Beyniniz gün içinde enerji harcar ve metabolik artıklar beyninizde kalır; aynı benzin yakan bir motordaki kurum gibi. Beyniniz her gece nöronları onarmaya çalışır; ancak tüm kalıntıları yok edemez. Yani siz her gece uyurken beyin detoks yapar. Metabolitler, beynin damarları boyunca uzanan lenf sistemi yoluyla dışarı atılırlar. Ancak uyumadığınız zaman metabolitler beyinde yığılır ve beyin hücreleriniz onarılamazlar.
Uzun süre uyanık kaldığınızda, beyniniz daha az etkili olur. Çünkü beyin, ATP moleküllerini yakıt olarak kullanır. Uzun süredir uyanık olduğunuzda daha fazla ATP kullanılır ve metabolizmanız için az enerji kalır; az ATP de olması gerektiği gibi etkili olmaz.
Beynin daha az enerji yakması prefrontal korteksi (ön beyin) etkiler. Burası sizin iyi muhakeme yapıp, akıllıca karar vermenizden sorumlu olan kısımdır. Eğer ön beyin iyi bir şekilde çalışmazsa, akıllıca seçim yapmakta zorlanıp düşünmeden ani kararlar verebilirsiniz.
Talamus, parietal korteks ve duyusal bilgilerinizi birleştirmekle sorumlu olan, beynin iki kısmı da etkilenir.
Sadece bir gecelik uykusuzluk bile sizi huysuzlaştırmaya yeter. Gün içinde oldukça aksi olup duygusal yönden dengesizlik yaşayabilirsiniz.
Gün içerisinde ATP molekülleri enerji yakmaya alışık olduğundan, geriye adenozin artıkları bırakır. Adonezin seviyesi arttıkça, beyninize uykuya ihtiyaç olduğunu gösteren güçlü sinyaller gider. Bu da isteksiz de olsanız, anında uyuyakalmanıza yol açar; tıpkı bayılıp kendinden geçmek gibi.
Eğer sıkıcı bir dersteyseniz bu pek de sorun olmaz. Ancak araba kullanıyorsanız, birkaç saniyelik dalgınlık yoldan çıkmanıza yol açar; hatta ölüme kadar götürebilir. Bu tür kazalar diğerlerine göre daha çok can kaybına neden olur. Sarhoş olduğunuzda bile en azından direksiyona hakim olmaya çalışırsanız; ama uyuyup kalırsanız, manevra bile yapamadan karşınıza ne çıkarsa çıksın çarparsınız.
Trafikte uyuyakalmasanız bile, yine de kendiniz ve diğer insanlar için tehlike arz edersiniz. Eğer 24 saattir uykusuzsanız; performansınız 0.1 promillik alkol tüketmiş birininkine eşdeğer olur.
Kronik uyku bozukluğu ise, bir ya da iki geceki uykusuzluktan pek çok yönden daha tehlikelidir; her geçen gün daha da.