Sosyal medyanın ve popüler kültürün yaygınlaşmasıyla gaslighting kelimesi daha sık kullanılmaya başlandı.
Sosyal medyanın ve popüler kültürün yaygınlaşmasıyla gaslighting kelimesi daha sık kullanılmaya başlandı.
Gelin en baştan konuyu ele alalım. Gaslight kelimesi 1944 yılında yayınlanmış bir filmden geliyor. Ana karakterler Paula ve yeni kocası Gregory'nin hikâyesi ele alınıyor ve film boyunca Paula bir takım tuhaf olaylar yaşıyor. Eşyalar evinden kayboluyor, garip sesler duyuyor ve gaz lambaları açıklaması olmaksızın kararıyor. Paula, Gregory'ye bu olaylardan bahsettiğinde, Gregory olanları göz ardı ediyor ve Paula'yı delirmeye başladığına ikna ediyor. Oysaki Paula'yı kontrol altına alarak, servetini elde etmek için onu manipüle etmeye çalışan Gregory’ın kendisidir. Bunun yanı sıra Gregory Paula’yı ailesinden ve arkadaşlarından soyutluyor. Bu süreçte anılarını, algılarını ve düşüncelerini sorgulayan Paula, yalnız ve kafası karışmış halde kalıyor. İşte gaslighting Gregory'nin Paula'ya yaptığı psikolojik manipülasyonun aşırı bir örneğidir. Gregory, 'gaz lambalarını kısarak' Paula'nın hayatındaki en önemli kişiye, yani kendisine olan güvenini sarsmıştır artık.
Gaslighting’i psikolojik terim olarak tanımlayacak olursak 'Bir bireyin (manipülatörün), kurbanın kendi duygularından ve inançlarından şüphe duymasına neden olarak kişinin güvenini ve istikrarını baltalama çabası diyebiliriz. Başka bir deyişle gaslighting bir kişinin kendine olan güvenine saldıran bir manipülatif taciz biçimidir. Kasıtlı olsun ya da olmasın bir çeşit manipülasyon olan gaslighting her türlü ilişkilerde görülebilir- arkadaşlar arasında, aile üyeleri arasında, romantik ilişkilerde ve hatta işyerinde. Gün geçtikçe kurban kendi iradesi ve bilgisinden bağımsızlaşarak, yönlendirmeye ve etkilenmeye açık bir haldedir. Böylece, bağımlı bir karaktere dönüşmeye başlar. Birey değersizlik, suçluluk ve çaresizlik duyguları yaşamaya başlar ve aslında bir nevi psikolojik işkenceye maruz kalır.
• Manipülatör ilk olarak birlikteliklerinin harika olduğu algısı yaratıp kurbana hayranlık olgusu yaratır.
• Bir sonraki yani değersizleştirme evresinde hayranlık duyulan birey sorunlu, ideal olmayan ve hiçbir şeyi beceremeyen bir kişiye dönüştürülür.
• Son aşama olan gözden çıkarma evresinde ise mağdur terk edilerek yeni arayışlar içine girilir. Bu psikolojik baskıya maruz kalan kurbanlar sık sık kendilerini özür dilerken bulabilir. İlişkide yolunda gitmeyen her türlü durumundan kendisinden kaynaklandığını düşünerek yoğun suçluluk duygusu girdabına girebilir.
Yukarıda bahsetmiş olduğum gibi gaslighting deneyimi yaşadıysanız şunu unutmayınız ki, siz deli değilsiniz. Delirmiyorsunuz ya da aklınızı yitirmiyorsunuz. En önemlisi de bu durumda yalnız değilsiniz. İşler kasvetli ve umutsuz görünebilir ancak bununla savaşabilirsiniz. İmkânlarınız doğrultusunda yapabiliyorsanız en iyi seçenek profesyonel yardım almaktır. Bir profesyonelle konuşmak, duygularınızı işlemenize yardımcı olacaktır. Güvenli ve yargılayıcı olmayan bir ortamda ilişkiniz üzerinde çalışabilirsiniz. Bir ilişki toksik ve güvensiz hale gelmişse kişi bunu bitirme gücünü kendinde bulabilmelidir. Elbette uzun süren emek verilmiş bir ilişkiyi bitirmek zor ve stresli olabilir - bu bir arkadaş, aile üyesi, romantik partner veya iş yerindeki biri de olabilir. Ancak zihinsel ve fiziksel güvenliğiniz bu hayattaki en önemli önceliğiniz olmalıdır.
Son olarak, tüm duygularınızı suçluluk duymadan veya yargılamadan yaşamanıza izin verin. Gaslighting duygusal istismardır. Ağır ve travmatiktir ve ondan çıkmak elbette kolay olmayacaktır. Sabırlı olun ve kendinize iyileşmek için alan ve zaman verin. Kendinize şefkatli davranın.