Galler'de bulunan ve 6'ıncı yüzyıla ait olduğu düşünülen bir mezarlık içerisindeki gömü uygulamaları ve bulunan öğelerle araştırmacıları adeta büyülüyor. Yapılacak araştırmalar ve DNA testleriyle hakkında çok az şey bildiğimiz bir döneme ışık tutmaları bekleniyor. Nasıl mı? Gelin beraber inceleyelim.
Mezarlığın 6. veya 7. yüzyıla ait olduğu düşünülüyor ve tahmini 70 mezardan şimdiye kadar 18'i kazılmış.
Kazı, bu antik topluluk hakkında daha fazla bilgi ortaya çıkarırken aynı zamanda sorular da doğuruyor.
İki yaz boyunca bir ekip, uzun zaman önce kaya tabakasına oyulmuş mezarları ortaya çıkarmak için ince üst toprak tabakasını dikkatlice kaldırmakla meşguldü.
Yeni kazılmış bir kafatasına işaret ederek, bu insanların nasıl yaşadıkları ve çalıştıkları hakkında ipuçları verdiğini söylüyor.
'Dişleri araç olarak kullanma belirtisi olabilecek şekilde yorumlanabilecek oldukça aşınmış bazı dişlerimiz var,' diye açıklıyor.
'Belki tekstil işleri, deri işleri veya sepetçilik için bir şeyi ön dişlerinden çekiyorlardı gibi görünüyor.'
Bazıları sırt üstü yatıyor, bu dönem için normal, diğerleri yanlarına yerleştirilmiş ve birkaçı dizlerini göğüslerine çekmiş pozisyonda gömülmüş.
Arkeologlar bunun ne anlama geldiğinden emin değiller. Mezarlık uzun bir süre boyunca, gömü uygulamaları değişirken mi kullanıldı? Yoksa bazı insanlar farklı olarak mı işaretleniyordu?
Çanak çömlek parçaları ve kesilip yakılmış hayvan kemiklerinin parçaları bulundu. Topluluğu gerçekten canlandıran eşya ise, bir oyunda skor tutmak için kullanılmış olabilecek minik oymalı bir çivi.
'Mezarlıkları genellikle kapalı alanlar olarak düşünürüz ve gerçekten oraya gitmeyiz, ama geçmişte hayatın oldukça merkezi bir parçası olmuş olabilirler,' diye açıklıyor.
'Ve bu sadece insanların gömüldüğü bir yer değil, aynı zamanda toplulukların bir araya geldiği bir yer: ölülerini gömüyorlar, ama aynı zamanda başka türden sosyal etkinliklerde de bulunuyorlar, bunlar arasında yeme içme ve şölenler var.
Kazı sırasında heyecanlı bir ses yükseliyor: 'Bir cam parçası buldum.'
'Bu bir kenar parçası, dondurma şeklinde konik bir kap. Çok ince malzeme kullanılmış çok ince bir cam... gerçekten güzel bir bulgu,' diyor Andy Seaman, parçayı hayranlıkla incelerken.
Bu parçanın Fransa'nın Bordeaux bölgesinden olduğunu düşünüyor ve bu, ekip tarafından bulunan tek ithal öğe değil, Kuzey Afrika'dan olabilecek çanak çömlek parçaları da buldular.
Cardiff Üniversitesi'nden Tudur Davies, 'Burada sahip olduğumuz kanıtlar, bu insanların çok yüksek kaliteli ithal ürünlere erişimi olduğunu gösteriyor ki bunlar sadece ticaret veya takas ağları aracılığıyla, buraya getirmek için çok zengin insanlarla, elde edilebilir.' diyor.
Akla gelen en büyük soruysa, 'Tam olarak burada kimler gömülü?'
DNA analizi, gömülü iskeletler hakkında daha fazla bilgi ortaya çıkaracak. Mezarlığın, hem her birey hem de topluluk olarak zamanın bir anlık görüntüsünü sağlayarak, hala çok az şey bildiğimiz bir dönem hakkında daha fazla ışık tutması bekleniyor.