Türkiye’nin füze savunma sistemi ihalesinde ABD ve NATO’nun baskısıyla diğer seçeneklere yöneldiğine ilişkin Çin basınındaki haberler üzerine Pekin yönetimi 'İhalenin siyasallaştırılmamasını umuyoruz' dedi.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hua Çunying, Türkiye ile Çin arasındaki füze ihalesiyle ilgili Çin'de ABD ve NATO'nun baskısının etkili olduğu yönünde yapılan yorumların hatırlatılarak, Pekin yönetiminin görüşünün sorulması üzerine, söz konusu füze ihalesinin iki ülke arasındaki 'olağan askeri ticaret işbirliği' olduğunu söyledi.
Hua, Türkiye ile Çin şirketi arasındaki işbirliğine vurgu yaparak, 'Biz hiçbir olağan ticari işbirliğinin siyasallaştırılmamasını umut ediyoruz' dedi.
Son günlerde özellikle Çin basınında ABD ve NATO'nun baskısı sonucu Türkiye'nin füze ihalesinde diğer seçenekleri de değerlendirdiği yönünde yorumlar çıkmıştı.
İhaleye uzatma
2013 yılının Eylül ayında Savunma Sanayii İcra Komitesi'nin uzun menzilli füze savunma sistemi ihalesinde, Çin Halk Cumhuriyeti'nden CPMIEC firması ile sözleşme görüşmelerine başlanmasına karar verilmişti.
Türkiye ile ihaleyi kazanan Çinli şirket arasındaki müzakerelerde sonuç alınamamasının ardından süre uzatıldı. Savunma Sanayi Müsteşarlığı, ihaleye katılan Avrupalı ve ABD'li şirketlerden tekliflerini revize etmelerini talep etti.
Al Jazeera’ye konuşan Çin Savunma Sanayi Müsteşarlığı kaynakları, “Müzakere sürecinde iki taraf da ihalede ortaya konan maddeleri kendi lehine yorumlamaya ve buna göre sonuca bağlamaya çalışıyor. Bu süreç işliyor, iki taraftan da geri adım söz konusu değil” demişti.
Aynı kaynaklar, CPMIEC ile görüşmeler sürdüğü için diğer firmalarla görüşmelerinin henüz mümkün olmadığını, ancak bu firmaların ihaleden çekilmemek adına tekliflerini yenilediklerini ve hazır beklediklerini de eklemişti.
ABD ve NATO'dan tepki
Çinli CPMIEC firması Amerikan yaptırımlar listesinde olduğu için ihale sonucu, NATO ve ABD'den tepki almıştı.
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Jen Psaki ekim ayında yaptığı açıklamada, 'Türk hükümetine, NATO sistemleriyle veya kolektif savunma kapasitesiyle uyumlu çalışmayacak bir füze savunma sistemiyle ilgili olarak ABD’nin yaptırım uyguladığı bir şirketle anlaşma görüşmelerine yönelik ciddi kaygılarımızı ilettik' dedi.
NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen de, yine ekim ayında 'Bizim için önemli olan üye devletlerin satın aldıkları sistemin diğer devletlerdeki sistemlerle uyuşması. Türkiye’nin de buna uymasını bekliyorum' diye konuştu.
Ankara ise 3.4 milyar dolarlık teklifle Çinli firmanın önde geldiğini ancak Çin’den füze savunma sistemi alınmadan önce yeniden değerlendirme yapılacağını söylüyor. Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz Çinli firmanın seçilme sebebini 'Ortak üretim, teknoloji transferi ve ucuz fiyat' olarak açıkladı, 'Batı ülkelerinin ortak üretim ve teknoloji transferine hiç kapı açmaması, Çin’in elini kuvvetlendiriyor' dedi.
Çin'le anlaşmanın mali boyutu yüksek
İki ülke arasında anlaşma imzalanırsa, Çin'den gelen füze savunma sisteminin Türkiye'deki savunma sistemine entegre edilmesi gerekiyor.
Aralık sonunda kabul edilen 2014 ABD Ulusal Savunma Yetki Yasası’nda, ‘ABD Savunma Bakanlığı’na ait hiçbir fonun Çin füze savunma sistemlerinin ABD savunma sistemleriyle entegrasyonunda kullanılamaması’ maddesi de var.
Dönemin Savunma Sanayi Müsteşarı Murat Bayar, gelecek sistemin 'NATO'ya değil, Türkiye'nin sistemine; Türk firmalarınca entegre edileceğini' vurgulamıştı.
Ancak bu entegrasyon işlemi için, Türkiye’nin fazladan maliyet hesabı yapması gerekecek. Savunma Sanayi Müsteşarlığı yetkilileri, bu maliyetin ne kadar olacağının henüz net bir şekilde tespit edilmediğini söylüyor.
NATO’nun en büyük orduya sahip ikinci ülkesi
Çin'in dikine fırlatma kabiliyetli uzun menzilli hava savunma füzesi FD-2000 füze sistemi, ikili ve altılı bataryalar halinde kuruluyor.
İlk 1980'de üretilen füze, 20 bin metre yükseklik ve 100 kilometre menzile sahip.
Türkiye, NATO'nun ikinci büyük orduya sahip üyesi. Ancak, ordunun uzun menzilli füze ve hava savunma sistemi yok.
NATO Suriye'deki iç savaşın yaratabileceği tehdide karşı, 2012'den bu yana ABD yapımı Patriot hava ve füze savunma sistemlerini Türkiye'de konuşlandırdı.
- aljazeera.com.tr