Franco diktatörlüğü (1939-1975) boyunca binlerce İspanyol, siyasi baskılar, ifade özgürlüğünün yok edilmesi, idamlar ve ekonomik yoksunluk nedeniyle ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Özellikle rejim muhalifleri, cumhuriyetçiler ve entelektüeller Latin Amerika başta olmak üzere birçok ülkeye sürgün edildi.
Şimdi bu insanların birçoğu ülkelerine ve vatandaşlık haklarına dönmeye hazırlanıyor.
Demokratik Hafıza Yasası çerçevesinde bugüne kadar 1 milyondan fazla kişi resmi olarak İspanyol vatandaşlığına başvurdu. Randevu bulamadığı için henüz başvurusunu tamamlayamayan yaklaşık 1,3 milyon kişinin daha sırada beklediği belirtilirken, söz konusu veriler İspanya Dış Temsilcilikleri Genel Konseyi (CGCEE) tarafından kamuoyuyla paylaşıldı.
İşleme alınan 1 milyon başvurunun yaklaşık yarısı olumlu sonuçlanırken, reddedilen dosyaların oranı yalnızca yüzde 2 seviyesinde kaldı. Kalan başvuruların ise değerlendirme ve nihai kayıt sürecinin devam ettiği ifade edildi.
“Torunlar Yasası” olarak bilinen Demokratik Hafıza Yasası, İç Savaş ve Franco dönemi nedeniyle ülkesinden ayrılanların torunlarına vatandaşlık hakkı tanıyor. Başvurular 21 Ekim 2025’e kadar yapılabilecek; sürgüne zorlananların çocukları ve torunları ile geçmişte vatandaşlık kaybı yaşayan bazı grupların mirasçıları da kapsamda yer alıyor.
Ekim ayı sonundaki son başvuru tarihine yaklaşılırken yaşanan yoğunluk, beklentilerin çok üzerine çıktı. İspanyol makamları, belgelerini henüz tamamlamamış olsalar bile internet üzerinden randevu alan başvuruları kabul ederek süreci esnek şekilde yürütmeye başladı.
Yetkililer, mevcut işlem temposuyla bazı dosyaların sonuçlanmasının on yılları bulabileceğine dikkat çekerken, özellikle ileri yaştaki başvuru sahiplerinin süreç tamamlanmadan hayatını kaybetme riskine de vurgu yapıyor.
Başvuruların yaklaşık yüzde 40’ının Arjantin’den yapılması dikkat çekti. Yaklaşık 1 milyon başvurunun önemli bir bölümü hâlâ randevu aşamasında bulunurken, Buenos Aires Konsolosluğu tek başına 645 bin başvuru ile listenin ilk sırasında yer aldı. Córdoba Konsolosluğu ise 125 bin başvuruyla ikinci sıraya yerleşti.
Yoğunluk yaşanan diğer merkezler arasında Havana 350 bin, Meksiko City 165 bin, Sao Paulo 150 bin, Miami 120 bin ve Caracas 40 bin başvuruyla öne çıktı.