Son zamanlarda Finlandiya’daki eğitim sisteminin ne kadar iyi olduğu, ne kadar özgür düşünen, ne kadar başarılı öğrenciler yetiştirdiği konuşuluyor ancak bu noktada Finlandiya’daki öğretmenler pek az konuşuluyor. İşte biz size Finlandiya’nın eğitim sisteminin dünyada örnek gösterilen bir eğitim modeli olmasını sağlayan Finlandiyalı öğretmenleri anlatacağız.
Bir öğretmen asgari 5-6 yıl eğitim alıyor. Bu durumu “öğretimin bizim için ne kadar önemli olduğunun bir göstergesi, en az insan hayatı kadar değerli” şeklinde açıklıyorlar.
2001 değerlendirmesine göre Dünya’daki en iyi öğretmenler sıralamasında birinci olsalar da “biz yeterince iyi değiliz, bu halde bile en iyi bizsek kötüleri düşünmek dahi istemiyoruz” diyecek kadar da tevazu sahibiler.
Çünkü Finlandiya’da bir müfredat yok, öğretmenler kendi sınıflarının durumuna göre çok geniş bir yetki alanına sahip ve istediği müfredatı uygulayabiliyor.
Finlandiya’daki öğretmenler son derece özgür, devlet verdiği eğitime o kadar güveniyor ki öğretmenleri haricen bir de denetlemeye tabii tutmuyor. Kendi kararlarını kendi veren öğretmenler, aynı zamanda kendi otokontrol mekanizmasına da sahip oluyorlar.
Kesinlikle hayır, en baştan beri dediğimiz gibi öyle üst düzey bir seçme ve eğitim sürecinden geçiyorlar ki öğretmenler bu özgürlüklerini araştırma temelli eğitim için kullanıyorlar.
70’lerde ve 80’lerde sıkı bir devlet kontrolü, sıkı sıkıya bağlı olunması gereken bir müfredat programı varken bunun yanlışlığını görüp 90’lardan itibaren Finlandiya tamamen öğretmenlerin son derece yüksek standartlarda eğitilmesi gerektiğine hükmediyor. Devlet kontrolü tamamen kalkıyor, öğrencilerinin durumundan, eğitimlerinden, müfredattan tamamen okulların sorumlu olması gerektiğine karar veriyorlar. Ve bu başarıyı getiriyor. Merkezi bir yönetimin getirdiği bölgesel sıkıntılar, sorumluluk o bölgenin öğretmenlerine verilerek aşılıyor. Bu sayede her öğrencinin içinde bulunduğu koşullardan bağımsız olarak, eşit bir eğitim görmesi sağlanıyor.
Çünkü eğitim fakülteleri öğrencilerini zekalarına göre seçmiyor. Bizdekine benzer bir sınav sonucunda yüksek puan alanları okula kabul etmiyor. Öğretmen olacak kişiler birçok aşamadan geçtikten sonra fakülteye kabul ediliyor ki bunların arasında zekadan önce gelen iyi ilişkiler kurabilme, empati yapabilme, çocukların düzeyine inebilme, araştırmacı bir kişiliğe sahip olabilme gibi kriterler daha ön planda. Yani son derece parlak, zeki ve yaratıcı bir birey olabilirsiniz ama bunlar Finlandiya’da öğretmen okullarına kabul edilmeniz için yeterli değil. Öğretmen olmak için üniversitelere başvuran her 10 kişiden sadece biri bu hakkı elde edebiliyor.
Staj sadece yapılmış olması için yapılan bir şey değil ya da sınıfta oturup ders izlemek veya bir defa ders anlatmak değil. Öğretmen adayları sürekli öğrencilerle bir araya geliyor ve onlarla nasıl bir eğitim verilmesi gerektiği üzerine konuşuyorlar. Bu öğrenciler sürekli değişiyor ve öğretmen adayları tüm günlerini okullarda geçiriyor.
Eğitimlerinin son yıklarında öğretmenler vakitlerinin yarısını okullarda harcarken diğer yarısını da genellikle pedagojik eğitim üzerine master çalışmaları için harcıyorlar. Her biri en az bir yabancı dil bilen öğretmenler pedagoji üzerine de master eğitimi alıyorlar.
Haliyle amaçlarına ulaşmış olarak kabul etmiyorlar kendilerini. Onların varmak istediği ulusal hedefleri, eğitimli, verimli bir nesil yaratma tutkuları ve amaçları var. Haliyle bu amaç doğrultusunda ilerlemek onları ziyadesiyle başarılı kılıyor.
Bunda son derece başarılı oldukları aşikar ama bu onlara yetmiyor.