Pasifik Okyanusu’nda yalnızca 21 kilometrekarelik alana yayılan Nauru, geçmişte kişi başına düşen geliriyle dünya gündemine oturmuştu. Fosfat zenginliği sayesinde refah yaşayan ada, yıllar içinde ekonomik ve çevresel krizlerle karşı karşıya kaldı. Deniz seviyesinin yükselmesi, kıyı erozyonu ve yaşam alanlarının daralması ülkeyi köşeye sıkıştırdı.
20. yüzyılın başlarında keşfedilen fosfat yatakları, Nauru’nun kaderini tamamen değiştirdi. Britanya ve Almanya tarafından işletilen madenler, uzun yıllar boyunca ada ekonomisinin temel gelir kaynağı oldu. Bağımsızlığın ardından fosfat kontrolünü devralan yönetim, kısa sürede olağanüstü servet birikimi sağladı.
1980’li yıllara gelindiğinde uluslararası basın, Nauru’yu 'dünyanın en küçük ve en zengin demokrasisi' olarak tanımlıyordu. Kişi başına düşen gelir, petrol ihracatçısı ülkeleri geride bırakmıştı.
Ferrari ve Lamborghini gibi spor otomobillerin ithal edildiği, özel uçaklarla alışveriş seyahatleri yapıldığı aktarılıyordu. Ancak fosfat rezervlerinin sınırlı olması, refah döneminin de sınırlı kalmasına yol açtı.
1990’lı yıllarla birlikte fosfat kaynakları hızla azalmaya başladı. Gelirlerin düşmesi, plansız harcamalarla birleşince ekonomik yapı çözüldü. 2000’li yılların başında devlet borçlarını ödeyemez hale geldi, ülke dış yardımlara bağımlı duruma düştü.
Madencilik faaliyetleri ada yüzeyinin yaklaşık yüzde 80’ini yaşanamaz hale getirdi. Nüfus, kıyı şeritlerine sıkıştı. Deniz seviyesindeki artış, fırtına dalgaları ve kıyı taşkınları yaşam alanlarını doğrudan tehdit etmeye başladı.
Araştırmacılar, Pasifik’te deniz seviyesinin küresel ortalamanın üzerinde yükseldiğini vurguluyor. Ada halkının önemli bölümü, evlerini ve tarım alanlarını kaybetme riskiyle karşı karşıya kaldı.
Nauru yönetimi, iklim krizine karşı çözüm üretmek amacıyla yatırım yoluyla vatandaşlık programını devreye aldı. Program kapsamında 105 bin dolar ödeyen kişiler, Nauru pasaportu alma hakkı kazanıyor. Güncel kurla yaklaşık 4 milyon TL’ye denk gelen ücretin, ülke nüfusunun yüzde 90’ını daha yüksek ve güvenli bölgelere taşıyacak yeni yerleşim alanları için kullanılması planlanıyor.
Nauru pasaportu, Birleşik Krallık, Hong Kong, Singapur ve Birleşik Arap Emirlikleri dahil 89 ülkeye vizesiz giriş imkanı sunuyor. Yetkililer, ağır suç geçmişi bulunan kişilerin programa kabul edilmeyeceğini ve denetim sürecinin uluslararası kurumlarla birlikte yürütüleceğini açıkladı.