Fazlası Zarar Olabilir mi? Çok Fazla Tuz Tükettiğinizde Başınıza Gelebilecekleri Tek Tek Anlatıyoruz!

19.08.2023 - 18:00

Herkese merhaba 😊 Geçmişte sizlerle bir içerik paylaşmıştık, hani şu fazla şeker tüketmenin vücudumuza nasıl zararlar verdiğini anlattığımız içerik. Hatırladınız mı? Evet, işte o içerik sizlerden oldukça büyük ilgi görmüştü. Bu sefer de, şeker kadar hayatımızın vazgeçilmezi olan ancak aşırı tüketildiğinde sağlığımızı tehdit eden bir başka maddeden, tuzdan bahsedeceğiz. Peki, hazır mısınız bu tuzlu yolculuğa çıkmaya? Öyleyse kemerlerinizi bağlayın ve bu bilgi dolu incelemeyi birlikte yapalım! Ayrıca anketimize katılırsan da seviniriz...

Vücudumuz için hayati öneme sahip olan tuz...

Tuz, yemeklerin lezzetini belirginleştirirken aynı zamanda dokusunu zenginleştirir ve koruma görevini üstlenir. Sofra tuzunun bileşiminde %60 oranında klorür ve %40 oranında sodyum bulunur. Sodyum, vücudunuzun gıdaları sindirme, kas kasılması ve göz kırpma gibi fonksiyonları yerine getirebilmesi için ihtiyaç duyduğu temel elektrolitlerden biridir. Ancak, günümüzde sodyum tüketimimiz, vücudumuzun optimal sağlık için gereksinim duyduğu miktardan çok daha fazladır.

Bir gram tuzun, tam olarak 250 gram suyu emme kapasitesine sahip olduğunu biliyor muydunuz?

Aşırı tuz alımı, sodyum seviyelerindeki yükseliş nedeniyle tansiyonun kontrolsüz bir biçimde artmasına sebebiyet verir. Bu durum, hipertansiyonun tetikleyicisi olup, kalp ve beyin damar hastalıklarının riskini önemli ölçüde artırır. Tuzdaki sodyum, vücutta su tutulumunu da beraberinde getirerek ödeme yol açar. Her bir gram tuz, vücutta yaklaşık 250 gram suyun birikmesine neden olur. Bu durum, sağlığın korunması ve hastalıkların önlenmesi için tuz tüketiminin dikkatli bir şekilde kontrol edilmesi gerektiğini vurgular.

Günde ne kadar tuz tüketimi önerilmektedir?

Bir gram tuz, yaklaşık 400 mg sodyum içerir. Bu, günlük sodyum ihtiyacımızın 1500-2400 mg olduğunu düşünürsek, günde 6 gram, yani bir tatlı kaşığı tuz, bu ihtiyacımızı karşılar. Ancak, yemeklerinizi tatlandırırken tuzun ne zaman ekleneceği önemlidir. Yemek pişerken eklenen tuz, içerdiği iyotun etkinliğini kaybeder. Bu nedenle, tuzun, yemek ocakta iken değil, sofrada eklenmesi önerilir. Sağlıklı bir yetişkinin günlük 150 mikrogram iyot alması gerektiğini unutmayın. Hamile ve emziren kadınlar için bu miktar 200 mikrogramdır. Bu nedenle, günlük 6 gram tuz tüketirken iyotlu tuz seçmek önemlidir. İyot, tiroit hormonu olan tiroksinin yapısında bulunur ve vücut enerji harcamasını düzenler.

Bu besinlere dikkat etmekte yarar var!

Sodyumun çeşitli kaynakları vardır ve sadece tuzla sınırlı olmadığını anlamak önemlidir. Besinler, sodyumun belirli oranlarda sağlandığı önemli kaynaklardır. Özellikle, konserve yiyecekler, kuru meyveler, soslar (salça, ketçap, hardal, soya sosu, hazır salata sosları), bulyonlar, peynir, ekmek, zeytin ve soda, yüksek sodyum içeriğiyle bilinir. Tütsülenmiş yiyecekler de sodyum bakımından zengindir. Bu nedenle, bu tür besinlerle ilgili olarak dikkatli olmak büyük önem taşır.

Peki fazla tuz tüketirsek ne olur?

Aşırı sodyum tüketimi, birçok kişi için sağlık üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir. Bu etkiler, yüksek tansiyonun ortaya çıkışı, felç riskinin yükselmesi ve koroner arter hastalığının gelişmesini içerir. Peki, çok fazla tuz yemenin kısa ve uzun vadeli sonuçları nelerdir? Bu sorunun yanıtını, sodyumun vücudumuz üzerindeki etkisini derinlemesine anlayarak bulabiliriz.

Kan damarlarınıza ve kalbinize zarar verebilir.

Sodyumun yüksek oranda tüketilmesi, genellikle hipertansiyon gibi sağlık sorunlarına yol açar. Sodyum, tüketildiğinde ve kan dolaşımına karıştığında, suyu çeken bir madde olarak işlev görür. Bu durum, kanın sıvı hacminin artmasına ve dolayısıyla kan damarlarının duvarlarına karşı basıncın yükselmesine neden olur. Hipertansiyon, genellikle 'sessiz katil' olarak adlandırılır, çünkü belirgin semptomları veya belirtileri olmayabilir. Bu yüzden, insanlar genellikle doktorlarının yüksek tansiyon konusundaki uyarılarını göz ardı ederler.

Kendinizi şişkin hissedersiniz.

Böbrekler, vücuttaki kan hacmi ve sıvı dengesini korumak için suyun sodyumu izleme prensibini kullanır. Tuz tüketiminin fazla olması, kanınızdaki sodyum seviyelerini yükseltir ve böbrekler bu durumu dengelemek için daha fazla sıvı tutar. Bu durum, özellikle ellerinizde ve ayaklarınızda şişlikler oluşmasına ve kilolu hissetmenize neden olabilir.

Bu durumun etkileri genellikle hafif ve geçicidir, fakat rahatsızlık verici olabilir: belinize daha sıkı gelen bir jean, şişkin bir yüz veya tartıda birden fazla kilo artışı gibi durumlar yaşayabilirsiniz. Çözüm mü? Tuzlu yiyeceklerden kaçınmanın yanı sıra, bol su içmek gerekiyor. Bu, sezgilere aykırı görünebilir ancak bu durumda en etkili çözüm budur.

Susuzluğunuzu gideremezsiniz.

Restoranlarda yemek yedikten sonra suya olan ihtiyacınızın arttığını fark ettiniz mi? Bu durum, restoran yemeklerinin genellikle yüksek sodyum içeriğine sahip olmasından kaynaklanır. Ancak bu durum, sadece hamburgerle sınırlı değildir. Yüksek tuz içerikli her türlü yemek, susuzluk hissinizi artırabilir. Böbrekler ve beyin, kanınızdaki sodyum seviyesindeki artışı algılar ve bu durum susuzluk hissinizi tetikler. Bu, vücudunuzun koruyucu bir mekanizmasıdır ve sizi su içmeye ve böylece sodyum konsantrasyonunuzu düşürmeye teşvik eder.

Migreninizi daha da kötüleştirebilir.

Migrenle sodyum ve sıvı dengesizlikleri arasındaki ilişkiyi ortaya koyan ilk çalışmalar 1940'lara dayanmaktadır. 2021 yılında British Journal of Nutrition'da yayınlanan bir araştırma, 262 yetişkin üzerinde gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma, diğer migren tetikleyicilerini dikkate alarak, en yüksek sodyum seviyesine sahip olanların (idrarda tespit edilen), daha az sodyum tüketenlere göre daha uzun süreli baş ağrıları yaşadığını belirtmiştir. Sebep ve sonuç arasındaki ilişkiyi tam olarak belirlemek için daha fazla araştırma gereklidir. Ancak, migreniniz varsa, sodyum alımınızı önerilen seviyelerde tutmakta bir sakınca olmadığı sonucuna varılabilir.

Demans riskinizi artırabilir.

Vasküler demans, yaşlanma sürecinde karşılaşılan en yaygın ikinci demans türüdür. Kalp hastalıklarına sebep olan yaşam tarzı faktörleri, genellikle vasküler demansla ilişkilendirilen hafıza kaybı ve bilişsel yeteneklerdeki düşüş riskini yükseltir. Çeşitli hayvan deneylerinde, yüksek tuzlu diyetlerin demansla ilişkili olduğu belirlenmiştir, fakat bu durum insanlar üzerinde yapılan araştırmalarla tam olarak doğrulanmamıştır.

Mide kanseri riskiniz artabilir.

Mide kanseri, dünya genelinde altıncı en yaygın ve üçüncü en ölümcül kanser türüdür. Tuz tüketiminin artması, mide kanseri riskini yükselten bir faktördür. Ancak, tuz ve kanser arasındaki ilişki tamamen anlaşılmış değildir ve yüksek sodyum içeren tüm gıdaların aynı riski taşıdığı kesin değildir. Bazı bulgular, bu riskin esasen işlenmiş etler, deniz ürünleri ve tuzlanarak saklanan fermente sebzelerden kaynaklandığını göstermektedir.

Egzamaya daha yatkın olursunuz.

Tuzun cilt tahrişlerine, özellikle de egzama gibi durumlara etkisi ilk bakışta abartılı bir düşünce olarak algılanabilir. Ancak, cildin bağışıklık sistemi ile olan ilişkisini anladığınızda bu durumun mümkün olduğunu görürsünüz. Mevcut veriler kısıtlı olsa da, aşırı tuz tüketiminin bağışıklık sistemini harekete geçirerek T hücrelerini serbest bıraktığına dair kanıtlar bulunmaktadır. Bu durum, egzama ile birlikte görülen hiperinflamatuar yanıtların yanı sıra artrit ve astım gibi inflamatuar hastalıklara da yol açabiliyor. Buradaki ana fikir, aşırı tuz tüketiminin, alerjen ve tahriş edici maddelerin yaptığı gibi, egzamanın şiddetini artırarak iltihaplanmayı tetiklemesi olabilir.

Böbrek taşı oluşumu riskiniz daha yüksek olabilir.

Aşırı tuz tüketimi, böbrek taşı oluşumu riskinizi artırabilir. Tuz, idrardaki kalsiyum seviyelerini yükselterek bu duruma yol açar. Böbrek taşları, kalsiyumun idrarda oksalatlar veya ürik asit ile birleşerek kristalize olması sonucu meydana gelir. Bu kristallerin büyümesi, idrar kanallarına doğru hareket edip tıkanıklığa neden olan taşları oluşturur. Bu durum, taşın atılana kadar yoğun ağrıya sebep olur. Bu nedenle, tuz tüketiminizi kontrol altında tutmanız önemlidir.

Kilo alımına veya daha fazla vücut yağına yol açabilir.

Tuzun fazla tüketimi, suyun vücutta tutulmasına sebep olur ve bu da kilonuzun geçici bir süreliğine artmasına yol açar. Ancak, son zamanlarda yapılan araştırmalar, yüksek tuz alımının kilo ve vücut yağı artışı ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Bir çalışma, tüketilen kaloriler ve kalorilerin kalitesi dikkate alınmadan, sodyum bakımından yüksek diyetlerin aşırı kilo ve obezite ile doğrudan bağlantılı olduğunu ortaya koymuştur. Bu araştırma, yetişkinlerde günde 1.000 mg sodyum artışının obezite riskini yüzde 26 oranında artırdığını belirtmiştir. Dahası, yüksek tuz alımı, daha yüksek vücut kitle indeksi, bel çevresi ve vücut yağı ile ilişkilendirilmiştir. Araştırmacılar, tuzun yağ metabolizmasını olumsuz etkileyebileceğini düşünmektedirler, ancak bu mekanizma henüz tam olarak anlaşılmamıştır.