Uzun Osmanlı tarihinde ön plana çıkan birkaç padişah ve sadrazam haricindeki isimler unutulmaya yüz tutmuştur. İstanbul'un fatihi II.Mehmed'in oğlu Cem Sultan da bu sınıftandır. Oysa taht mücadelesini kaybedip Avrupa'ya giden bu şehzade fevkalade macera dolu bir hikayeye sahipti. 562. doğum gününde onu bu ilginç yaşam hikayesiyle hatırlayalım.
Cem Sultan'ın Meşari'üş-Şuara adlı eserde yer alan bir minyatürü.
Daha küçük yaşta iken, 1469'da âdet üzere lalaların gözetimi altında Kastamonu'ya gönderildi. Burada çocuk yaşta geçirdiği birkaç yıldan sonra kendisine çok önemli bir vazife verilecektir. 1473'te babası ve abisi Akkoyunlu Uzun Hasan'ın üzerine sefere gittiklerinde, şehzade Cem başkent İstanbul'a vekil olarak bırakıldı.
Rumeli Beylerbeyi Has Murad'ın pusuya düşürülüp öldürülmesi de çok tehlikeli bir duruma sebep oldu. Başkente savaşın kaybedildiği yönünde haberler gelmekteydi. Bunların üzerine, çevresinin de tesiriyle, Şehzade Cem padişahlığını ilana meyletti. Fatih Sultan Mehmed geri döndüğünde bu duruma çok sinirlendi ve oğlunun lalalarını idam ettirdi. Şehzade Cem'i de Konya'ya gönderdi.
Padişahın ölümü gizlenerek hayattaki iki oğluna da haber gönderildi. Fakat Şehzade Cem'e giden haberci yarı yolda Bayezid'i padişah isteyen devlet görevlileri tarafından engellendi. Böylece daha erken haber alıp yola çıkan Bayezid, Amasya'dan hızla 9 günde İstanbul'a gelip 22 Mayıs 1481'de padişah ilan edildi.
Bursa'da bastırılan ''Sultan Cem bin. Mehmed Han'' yazılı para.
Bu sırada abisiyle mektuplaşan Cem kendisi Anadolu topraklarını istiyor, II.Bayezid'in Rumeli'de padişah olmasını teklif ediyordu. İktidarın ortak tanımayacağında ısrarla bu teklifi reddeden Bayezid ilk savaşta kardeşini bozguna uğrattı. Cem Sultan önce Konya'ya çekildi daha sonra da Memlükler'e sığınmak maksadıyla Mısır'a gitti. Buradan da Mekke'ye geçerek hac görevini yerine getirdi. 1482'de bir kez daha abisiyle savaşa girdiyse de tekrar yenilgiye uğradı ve bu sefer Rodos şövalyelerine sığındı.
Cem'e destek vermemenin karşılığı olarak II.Bayezid'den çeşitli tavizler alınıyordu. Bir süre Fransa'da bulunan Cem Sultan daha sonra Roma'ya götürürdü. Kendisine bir köle gibi değil, prens gibi muamele ediliyordu. Osmanlı üzerine yapılacak bir haçlı seferinin temsilcisi olarak kullanılmak istendiyse de o bunu hiçbir zaman kabul etmedi. Napoli'ye götürülecekken 25 Şubat 1495 tarihinde yolda aniden hayatını kaybetti.
Cem Sultan gerek kendi döneminde gerek ise sonrasında Avrupa'da konu olmuş bir Osmanlı şehzadesiydi. Portleri çizilip birçok tiyatro ve edebi esere konu oldu. Avrupa'da onu ''Zizim'' diye anarlardı. Farsça ve Türkçe divanı bulunan Şehzade Cem'in edebî yönü de fevkalade kuvvetliydi. İran edebiyatını gayet iyi bilir, şiirlerinde yalnızlık temasına değinirdi.