Günlük hayatın temposu, stres ve sosyal baskılar derken, hepimiz bazen kendimizi kötü hissedebiliriz. Ancak bazı psikolojik rahatsızlıklar, düşündüğünüzden çok daha yaygın ve farkında olmadan birçok kişinin hayatını etkiliyor. 'Bende de olabilir mi?' diye düşünmeye başladığınızda, yalnız olmadığınızı bilmenizde fayda var. İşte dünya genelinde sık rastlanan 12 psikolojik rahatsızlık!
İçeriklerimiz bilgilendirme ve eğlence amaçlıdır. Tanı ve tedavi için lütfen doktorunuza danışınız. 📣
“Ya bir şeyler kötü giderse?”
Bu duygu size de tanıdık geliyor mu? Sürekli bir şeylerin kötü gideceğini düşünmek, her an bir sorun çıkacakmış gibi endişe içinde yaşamak, anksiyete bozukluğunun en belirgin işaretleri. Şimdi düşünün; hayatınızda hiç böyle hissettiğiniz bir dönem olmadı mı? İş ya da okul stresi, sorumluluklar derken bu tür endişeler çok normal gibi gelebilir. Ama eğer bu kaygı hali sürekli hale geldiyse ve hayatınızı zorlaştırıyorsa, bu noktada anksiyete bozukluğundan şüphelenmek gerekebilir. Milyonlarca insan anksiyete ile yaşıyor ve çoğu zaman bunun farkında bile olmuyor. Sürekli bir diken üstünde olma hali, uyku sorunları, konsantrasyon güçlükleri de bu rahatsızlığın belirtilerinden. Ama unutmayın, bu konuda yalnız değilsiniz ve yardım almak her zaman bir seçenek!
Duygu durumunuz bir anda mı değişiyor? Bir an kendinizi enerjik, yaratıcı, dünya ile uyumlu hissederken, başka bir gün depresif ve hiçbir şey yapacak gücünüz yokmuş gibi mi hissediyorsunuz? Bipolar bozukluk tam olarak böyle iniş çıkışlarla kendini gösteriyor. Bu rahatsızlıkta, aşırı yüksek (manik) ve aşırı düşük (depresif) duygu durumları arasında sürekli gidip gelirsiniz. Dünya nüfusunun %1 ila 2'si bu durumu yaşıyor. Ne yazık ki tedavi edilmediğinde bu dalgalanmalar, kişinin hayatını oldukça zorlaştırabilir. Ama iyi haber şu ki, bipolar bozukluk tedavi edilebilir bir rahatsızlık ve bu dengeyi bulmak mümkün.
Travmatik bir olay sonrasında yaşanan yoğun stres ve korku, bazen bir süre sonra geçmez ve bu durum TSSB'ye yol açabilir. Özellikle savaş, kaza, saldırı gibi olayları yaşamış kişilerde sıkça görülen bu rahatsızlık, her an o olayı tekrar yaşıyormuş gibi hissettirebilir. Kabuslar, ani korku nöbetleri ve travmanın sürekli zihinde canlanması bu rahatsızlığın tipik belirtileridir.
“Her şey anlamını kaybetmiş gibi mi?”
Depresyon denildiğinde aklınıza sadece üzüntü gelebilir ama aslında çok daha fazlasıdır. Enerji kaybı, sürekli bir umutsuzluk hali, en sevdiğiniz şeylerden bile artık keyif alamamak depresyonun işaretlerinden sadece birkaçı. Dünya genelinde 280 milyon insanın depresyonla mücadele ettiğini biliyor muydunuz? Evet, bu kadar yaygın ama bir o kadar da sessiz bir rahatsızlık.
Yeme bozuklukları sadece fiziksel bir sorun değil, aslında bir psikolojik rahatsızlık. Anoreksiya, bulimiya, tıkınırcasına yeme bozukluğu gibi rahatsızlıklar, kişinin yemekle olan ilişkisini sağlıksız bir hale getirir. Sürekli kilo vermeye odaklanmak, yemek yemeyi takıntı haline getirmek ya da aşırı yeme gibi durumlar, yeme bozukluklarının en yaygın belirtileridir. Sosyal medya ve toplumun dayattığı güzellik algısı bu rahatsızlıkların artmasına neden olabiliyor. Yeme bozuklukları, psikolojik destek ve tedavi ile kontrol altına alınabilir, bu yüzden bu belirtileri yaşıyorsanız yardım almakta çekinmeyin.
Panik atak geçirenler bu hisleri çok iyi bilir. Panik ataklar aniden gelir ve kişi yoğun bir korku ya da panik hali yaşar. Kalp çarpıntısı, nefes darlığı, baş dönmesi gibi belirtiler de bu duruma eşlik eder. Bu nöbetler çoğu zaman birkaç dakika içinde geçer, ancak kişi o an sanki ölecekmiş gibi bir korkuya kapılır. Panik atak, birçok insanın hayatını zorlaştıran bir rahatsızlık ve bazı kişilerde bu ataklar sıkça tekrar eder. Eğer siz de bu tür nöbetler yaşıyorsanız, bir uzmana başvurmakta fayda var. Panik ataklar tedavi edilebilir.
Sosyal fobi ya da diğer adıyla sosyal anksiyete bozukluğu, kişinin sosyal ortamlarda aşırı derecede stres ve kaygı yaşamasına neden olur. Kalabalıkta bulunmak, topluluk önünde konuşmak ya da başkalarıyla etkileşimde bulunmak sosyal fobisi olan kişiler için büyük bir korku kaynağı olabilir. Kişi bu durumdan kaçınmak için sosyal ortamlardan uzak durmaya çalışır ve bu da sosyal hayatını kısıtlar. Dünya genelinde %5-10 oranında görülen sosyal fobi, hayat kalitesini oldukça düşürebilir, ancak tedavi edilmesi mümkündür.
DEHB, sadece çocuklarda görülen bir rahatsızlık olarak düşünülse de, aslında yetişkinleri de etkiler. Bu rahatsızlıkta dikkat toplamak, bir işe odaklanmak, ya da sakin kalmak zor olabilir. Kişi sürekli hareket halinde olabilir ya da bir işi bitirmekte zorlanabilir. DEHB, hem akademik hem de iş hayatını zorlaştırabilir, ancak tedavi ile bu belirtiler kontrol altına alınabilir. Eğer sizde de bu tür belirtiler varsa, bir uzmana danışmak faydalı olabilir.
“Elimi yıkamadan rahat edemiyorum, sürekli her şeyi kontrol etmeliyim…”
Hani bazen bir şeyleri tekrar tekrar kontrol edersiniz ya, işte bu OKB’nin tipik bir belirtisi olabilir. Obsesif Kompulsif Bozukluk, istemsizce zihninize gelen ve sizi rahatsız eden düşüncelerle başlar. Bu düşünceler, kontrol edilemez hale gelir ve kişi bu rahatsız edici düşüncelerden kurtulmak için bazı davranışları tekrar tekrar yapmaya başlar. Mesela elinizi defalarca yıkamak, kapıyı kilitlediğinizi sürekli kontrol etmek gibi. OKB’yi yaşayanlar bu davranışları yapmazlarsa, büyük bir huzursuzluk hissederler. Ve işin ilginci, her 100 kişiden 2'si bu rahatsızlıkla yaşıyor! Bu kadar yaygın olmasına rağmen, çoğu kişi yardım almaktan çekiniyor.
Borderline kişilik bozukluğu olan kişiler genellikle ilişkilerinde ya da duygularında aşırı iniş çıkışlar yaşarlar. Bir an çok mutlu olabilirken, kısa bir süre sonra aşırı derecede öfkelenebilir ya da üzgün hissedebilirler. Bu tür duygusal dalgalanmalar hem kişi için hem de çevresi için oldukça zorlayıcı olabilir. Borderline kişilik bozukluğu, doğru tedavi ile yönetilebilir bir rahatsızlıktır ve bu dalgalanmaların nedenini anlamak bile büyük bir fark yaratabilir.
Agorafobi, kalabalık ya da açık alanlardan aşırı derecede korkma durumudur. Bu rahatsızlığı yaşayan kişiler, dışarı çıkmaktan ya da toplu taşıma araçlarını kullanmaktan kaçınırlar. Hatta bazen evden çıkmak bile onlar için büyük bir endişe kaynağı olabilir. Agorafobi, kişinin sosyal hayatını ciddi şekilde kısıtlayabilir, ancak terapi ve ilaç tedavisi ile bu korkular kontrol altına alınabilir.
Uyku bozuklukları, uykusuzluk, uyku apnesi ya da sürekli uyanma gibi problemlerle kendini gösterir. Yeterince uyuyamamak, hem zihinsel hem de fiziksel sağlığımızı ciddi şekilde etkileyebilir. Modern dünyada stres, teknoloji kullanımı ve düzensiz yaşam tarzı uyku sorunlarını daha da artırıyor. Eğer sürekli yorgun hissediyor, uykuya dalmakta zorlanıyor ya da sabahları uyanamıyorsanız, uyku bozukluğuna dikkat edin. Bu sorunlar tedavi ile iyileştirilebilir.