Farkında Olmadan Çocuğunuzda Anksiyeteyi Tetikliyor Olabilir misiniz?

22.01.2023 - 10:26

Kaynak: https://www.huffpost.com/entry/parents-k...

Ebeveynlerin istemeden hatta farkında bile olmadan çocuklarını kaygılandıran davranışlar sergilediğini ve bu yüzden kendi çocuklarında da kaygı bozukluğuna sebep olduklarını biliyor muydunuz? Anne ya da baba olarak kaygı bozukluğu problemi yaşıyorsanız, bunu çocuğunuza yansıtmamak için önce kendinizi iyileştirmeniz gerekiyor. Farkında olmadan çocuklarımızı da anksiyete ile mücadeleye sürüklememek için uzmanların bu konudaki görüşlerini de ele alarak ne yapmak gerektiğini sizin için detaylıca inceledik.

Anksiyete sadece yetişkinlere özgü bir problem değil. Klinik araştırmalar gösteriyor ki, dünyada milyonlarca çocuk kaygı bozukluğu belirtileriyle mücadele ediyor. Yakın zamanda yapılan bir analize göre, dünya çapındaki gençlerin %20,5'i kaygı bozukluğu yaşıyor.

Massachusetts Hastanesi'nde yönetici olan Dr. Khadijah Booth Watkins'e göre, 'Çocuklar kaygılarını farklı şekillerde gösterebiliyor bu yüzden de çocuklarda kaygı bozukluğunu saptamak, yetişkinlere göre daha zor olabilir.'

Kaygı bozukluğu bazı çocuklarda karın ağrısı, baş ağrısı, hızlı kalp atışı gibi fiziksel semptomlarla gözlemlenirken bazılarında ise öfke nöbetleri ya da anne babaya yapışık yaşama isteği gibi duygusal tepkilerle ortaya çıkabilir.

Bu çocuklar genelde içlerine kapanırlar ve akranları ile iletişim kurmaktan kaçınırlar.

Kimse çocuğunda kaygı yaratma niyeti ile hareket etmez. Ancak niyetiniz bu olmasa bile, ebeveynlerin bazı davranışları ne yazık ki çocuklarda kaygı bozukluğuna yol açabilir.

Uzmanlar, çocuklarda kaygıyı tetikleyen bazı ebeveyn tutumlarını belirlemiş. Klinik psikolog ve yazar Jenny Yip'e göre, ebeveynler aşırı temkinli olduğunda, bu davranış çocuklarda kaygıyı tetikliyor. Örneğin, bir anne sürekli olarak çocuğuna dikkatli olmasını söylüyorsa, aslında farkında olmadan çocuğunu sürekli olarak tehlikeye karşı uyarmış oluyor. Bunun sonucu da kaygılı bir çocuk ortaya çıkarmış oluyoruz.

Bir örnekle açıklamak gerekirse, bir çocuk annesi tarafından sürekli 'Yapma düşersin!' diye uyarılırsa bu çocukta kaygı yaratacaktır. Elbette uyarmanız gereken durumlar olacaktır ancak bunu farklı bir dille yapmakta yarar var.

Çocuklar bir şey söylendiğinde nedenini bilmek ister.

Örneğin, yapma etme demek yerine 'Orada zıplaman tehlikeli çünkü zemin çok sert ve eğer düşersen bir yerini incitebilirsin.' diye detaylı bir açıklama ile uyarı yapmak çok daha doğru olacaktır.

'Sigara içersen ölürsün' demek yerine 'Sigara içmek birçok sağlık sorununa sebep olabilir. Büyükbaban, sigaraya bağlı kanserden hayatını kaybetti. Seni çok seviyorum ve sağlıklı olmanı istiyorum. Lütfen sigara içmeye başlama.' diye konuyu detaylandırmak ve çocuğunuzun kendi aklı ile doğru kararları almasına yardımcı olmak çok daha doğru bir yaklaşım olacaktır.

Çocuklara dünyadaki tüm tehlikeleri ve kötü şeyleri anlatarak onları boğmaktansa, onlara yeri geldikçe gerekçeleri ile nelerin kötü olduğunu anlatıp, kendi kararlarını mantık çerçevesinde vermeleri için destek olmak en doğrusu olacaktır.

Çocuklarınızla duyguları hakkında konuşmayı ihmal etmeyin. Massachusetts'teki Boston Çocuk Hastanesi'nde klinik psikolog olan Keneisha Sinclair-McBride'a göre, "Kaygı hayatın normal bir parçası". Bir ebeveyn olarak yapabileceğiniz en önemli şeylerden biri, çocuğunuzun kaygıyla başa çıkmasına yardımcı olan stratejileri ona öğretmek.

Pediatrik psikolog ve ebeveynlik koçu Ann-Louise Lockhart'a göre çocukların hislerini anlayabilmeleri için güvenli bir alana ihtiyaçları var.

Çocuğunuz ne hissettiğini tam olarak anlamlandıramayabilir, bu sebeple siz onun yerine bu duyguyu tanımlamaya çalışabilirsiniz.

Örnek vermek gerekirse, 'Bir ileri bir geri gidiyorsun çünkü sınıfa girmekten korkuyorsun' ya da 'Ben yanında olmadan partiye gitmekten çekiniyorsun' gibi...

Bir sonraki adımda ise onu anladığımızı ve yardımcı olmaya çalıştığımızı göstermeliyiz.

' Seni anlıyorum. Bu gayet normal. Bazı insanlar böyle hissediyor ve partiye yalnız gidebilmek için biraz zamana ihtiyaç duyuyor.'

Sorunu çocuğunuzun adına çözmeyin. Bu yardım değil aksine kaygının artmasına sebep olan bir davranış olur. Çocuğunuz adına sorunu çözmeden çocuğunuzu desteklemek ve cesaretlendirmek için orada olduğunuzu anlamasını sağlayın yeter.

Bir ebeveyn olarak, zorlu duygularınızla başa çıkmak için kullanmayı planladığınız bazı başa çıkma mekanizmalarını çocuğunuzla paylaşabilirsiniz. Bu ister meditasyon ve derin nefes alma, ister aklınızı bir süreliğine bir şeylerden uzaklaştırmak için eğlenceli bir aktivite planlama olabilir.

Wisconsin-Madison Üniversitesi'nde insan gelişimi ve aile çalışmaları alanında yardımcı doçent olan Alvin Thomas da bir ebeveyn olarak, çocuklarınızın yanında duygularınız hakkında konuşmanın önemini vurguladı.

'Örneğin, çocuğunuza babasının biraz üzgün veya biraz hayal kırıklığına uğramış hissettiğini söylemenizde bir sakınca yoktur' diye açıkladı. Bu sayede çocuğunuzun duygusal kelime dağarcığını genişletiyor, duyguları aracılığıyla konuşmayı öğretiyor ve bunu nasıl yapacakları konusunda onlara rol model oluyorsunuz.

Sonuca değil çabaya odaklanın. Çocuğunuzun başarısını değil çabasını övün. Böylece bir gün başarısız olduğunda kendini kötü hissetmeyecektir. Ve çocuğun üzerindeki sürekli başarılı olma baskısını da ortadan kaldıracaktır.

Araştırmalara göre, sonuçtan çok çabaya odaklanmanın birçok faydası var. Öncelikle, bu baskıyı ortadan kaldırır ve çocukların her şeyde mükemmel olmasalar bile yeterince iyi olduklarını anlamalarına yardımcı olur.

Öte yandan sürekli mükemmel olması gerektiğini düşünen bir çocuk için hayat giderek daha da zor bir hal alacaktır.

Yine bir örnekle açıklamak gerekirse, 'Yarışmayı kazanmak için çok çalışmalısın' demek yerine 'Yarışmanın sonucu ne olursa olsun, her gün çalışıyorsun önemli olan bu' demeniz daha doğru olacaktır.

Ayrıca, çocuğunuza onu ne olursa olsun sevdiğinizi ve kabul ettiğinizi bilmesini sağlayın. Bu, kaygıları azaltmaya yardımcı olan güven duygusunu artıracaktır.

Bazen iyi bir amaçla sorduğumuzu zannettiğimiz sorular da çocuklarda kaygı problemine yol açabilir. Çocuğunuzun hiç endişeli değilken soracağınız 'Kampa yakın arkadaşlarından hiçbiri gelmiyor diye endişeli misin?' tarzı bir soru, çocuğunuzun bu konuda kaygılanmasına sebep olacaktır.

Onun yerine, 'Kampa tek başına gidiyorsun, dönüşte arkadaşlarına harika hikayeler anlatacağına eminim. Kampı senin için daha eğlenceli hale getirebilmek için bir şeyler düşünebiliriz istersen.' diye bir konuşma yapabilirsiniz.

Orada yeni arkadaşlar edineceğini, çok havalı aktiviteler yapacağını, ilerisi için şahane anıları olacağını konuşmak, onu endişelendirecek sorular sormaktan çok daha iyi olacaktır.

Belki kampa yalnız gittiği için siz ebeveyn olarak daha gergin olabilirsiniz. O zaman, çocuğunuzla konuşmadan önce, bu konuyu kendi içinizde çözmeyi sakın ihmal etmeyin.

Çünkü çocuklar her şeyi hisseder.

Evde sürekli gergin bir ortam varsa ve ebeveynler eğer aşırı otoriter bir tutum sergiliyorsa, çocuk azar işitmemek ve ailesinin gözünde 'iyi' olabilmek için sürekli tetikte olacaktır. En ufak bir hata onun kendine güvenini zedeleyecek ve ileride kaygılı bir bir birey olmasına sebep olacaktır.

Bu tarz otoriter evlerde büyüyen çocukların çoğu, ebeveynlerini gururlandırmak, cezadan kaçınmak ve 'iyi çocuk' olabilmek için mükemmeliyetçi olabilir.

Bu nedenle de, her şeyi doğru yapma konusunda çok fazla endişeli olurlar.

Bir ebeveyn olarak eğer siz de kaygı bozukluğu ile mücadele halindeyseniz, bunu çocuğunuzun yaşına göre ona anlatın. Bu konuda bir destek alın ve aynı yöntemleri çocuğunuz için de kullanın.

Kaygı bozukluğu olan bir ebeveyn, eğer yardım almazsa çocuğu ister istemez onun davranışlarından etkilenir ve eş zamanlı olmasa da ileride mutlaka aynı durum sorunla yüzleşir.