Enflasyonla mücadele konusunda birçok açıdan dikkat çeken uzmanlar, son dönemde bunu bir fakirden alıp zengine veren bir anti-Robin Hood olduğunu anlatmaya çalışıyor. Ekonomi yönetiminde öncelikle enflasyonla mücadele edilmesinin ana unsurlarından biri alım gücünün düşmesi, halkın fakirleşmesi olurken, göstergelerin hızla bozulması bir yana kısıtlı kaynaklar gelir eşitsizliğini artıyor. Enflasyon kimleri zengin ediyor?
Yatırımın artacağı üretim ve istihdama döneceği planlanarak, ucuz kredi için yapılan faiz indirimleri, göstergeleri bozunca, Hazine'nin borç stoku ve faiz yükünün de katlanmasına neden oldu.
Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın dün yayımladığı borç stoku verilerinde 2021 yılı Ağustos ayı sonunda 722 milyar TL olan iç borçların önümüzdeki dönemde ödenecek faizlerinin toplamı Mart 2022 itibarıyla 1 trilyon 743 milyar TL'ye oldu ve iç borç stoku ilk kez aşıldı. Hazine'nin vatandaşlardan toplayacağı vergilerle ödeyeceği faiz yükü, sadece 7 ayda 1 trilyon 21 milyar TL arttı.
Üst düzey eski bankacı Kerim Rota, bu artışın en önemli nedenini şöyle açıkladı: Bankaların sahipliğindeki enflasyona endeksli tahvillerin yarattığı faiz yükü.
Sözcü'de Emre Deveci haberine göre, TCMB politika faizini Eylül 2021'de yüzde 19'dan Aralık 2021'e kadar geçen sürede yüzde 14'e indirirken, TÜİK'in açıkladığı tüketici enflasyonu Eylül 2021'de yüzde 19,58 olurken, Mart 2022'de yüzde 61,14 olarak açıklandı. enflasyondaki yükseliş, sabit faizli tahvil faizlerini etkilemekle kalmadı, enflasyona endeksli tahvillerin faiz yükünün de tırmanmasına neden oldu.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçmeden önceki ay olan Haziran 2018'de 348 milyar TL olan Hazine'nin iç borç faiz yükü, yaklaşık dört yılda beş kat artarak, 970 milyar TL’den 3 trilyon 109 milyar TL’ye yükseldi.
Toplam iç borç stoku içinde enflasyona endeksli tahviller, yüzde 24,8'lik paya sahip ancak bu tahvillerin yarattığı faiz yükü, buz dağının görünmeyen kısmını oluşturuyor.
Rota, enflasyona endeksli tahvil faizi riskinin muhasebe tekniğiyle nasıl gizlendiği konusunda şu örneği veriyor:
Mayıs 2021'de 100 TL'ye ihraç edilmiş olan 10 yıl vadeli enflasyona endeksli tahvilin fiyatı, Mayıs 2031'e kadar yıllık yüzde 20 enflasyon olması durumunda, vadeden bir gün önce 832 TL'ye yükselmiş olacak. O güne kadar da borç stokunda bu tahvile ait borç sadece 100 TL olarak görünecek. Vade günü geldiğinde Hazine yatırımcıya 100 TL anapara ve 732 TL enflasyon farkı ödeyecek.
Bankaların net dönem kârları faiz indirimleri ve enflasyondaki yükseliş ile rekor kırarken, 2022'nin ilk iki ayında yüzde 323 oranında artarak, 9,2 milyar TL’den 39 milyar TL’ye çıkmıştı. Bu artışta iki önemli etken bulunuyor:
Bankaların yüksek faiz marjına sahip olmaları ilk etken olurken, bankacılar, Merkez Bankası’nın politika faizinin yüzde 14 olması ile bankaların yüzde 16-17 ile TL mevduat toplayarak, yüzde 25-30 bandında faizle kredi vermelerine dikkat çekiyor.
Enflasyonla birlikte Hazine'ye verilen enflasyona endeksli borç faizleri de destekliyor. Enflasyondaki yükselişle bankaların son dönemde ağırlık verdiği enflasyona endeksli tahvillerin getirileri artışta.
Bankaların menkul değerlerden aldığı faizin geçen yılın ilk iki ayında 15,6 milyar TL olması ile bu yıl aynı dönemde 41,4 milyar TL olması tabloyu tamamlıyor.
Dünya'dan Şebnem Turhan'ın haberine göre, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 18 Nisan'da düzenlediği tahvil ihalesinde net 7 milyar 608 milyon liralık satış yapılırken, ihale öncesi piyasa yapıcılara yapılan rekabetçi olmayan tekliflerle (ROT) satışla birlikte Hazine’nin satışı 12 milyar 608 milyon liraya ulaştı.
Hazine tarihinde üçüncü kez 6 ayda bir sıfır kupon ödemeli ve Aralık 2021’den itibaren TÜFE endeksli tahvil ihalelerinde görüldüğü şekilde negatif faizle borçlanırken talep 30 milyar liraya ulaştı.
Tüm ihalelere büyük ilgi gösteren bankacılık sektörünün 2022 ilk çeyrekteki net karının yaklaşık yarısının bu tahvil stokundan geldiği tahmin edilirken, borsada işlem gören bankaların, araştırma kurumlarının hazırladığı raporlarda ilk çeyrekte net karlarında yüzde 200’leri aşan artışlar bekleniyor.
Bloomberg HT Araştırma'dan Kutay Korap'in analizine göre, 'Banka bilançolarına enflasyon damga vuracak.' Analizde Korap şunu söylüyor:
Banka ve banka dışı aracı kurumlar, yüksek enflasyon ortamında bankaların avantajlı çıkmasını bekliyor. Özellikle TÜFE’ye endeksli menkul kıymet getirilerinin artması beklenirken, kredi büyümesi ve ücret büyümesinin de kârlılığı desteklemesi tahmin ediliyor. Bazı kurumlar bankacılık sektöründe kârlılığın 2022 yılında yüzde 150 büyümesini ve sektörün fiyat kazanç oranın yıl ortalamasında x1.5 seviyesine kadar çekmesini öngörüyor.
Enflasyonun en önemli mücadele sahası olduğu burada da görülüyor.