Merkez Bankası'ndan faiz artışları beklenmeye devam ederken, seçimlerin ardından ekonomi yönetimindeki değişikliklerle başlayan yeni faiz politikasından en fazla etkilenen araçlar krediler ve kredi kartları oldu. Uzmanlar özellikle ihtiyaç kredi faizlerindeki yükselişe dikkat çekerken, ödeme krizine karşı uyarıyor.
Haziran 2023'te 650 baz puan ile başlayan faiz artışları, temmuzda 250, ağustosta da 750 baz puan ile 3 ayda toplamda 16,5 puan olmak üzere politika faizi oranı yüzde 8,5'ten yüzde 25'e çıktı. Bu oranlar aynı zamanda piyasa faizlerini de normalleşme sürecinde etkiledi. Kredi, mevduat ve kredi kartı faizleri de yükselişe geçti.
PPK’dan beklentiler ortalamada 500 baz puan olunca politika faizinin yüzde 30’a çıktığı bu ortamda, referans faiz oranı yüzde 2,71’e çıkacak.
Kredi kartları işlemlerinde uygulanacak faiz oranı da yüzde 3,26 olacak. Böylelikle bunun üzerinden hesaplanan kredi kartı gecikme faizi yüzde 3,56, ek hesap KMH gibi hesaplarla birlikte nakit çekimlerde de faiz oranı yüzde 4,02 olacak.
Ancak konuşula beklentilerin içinde yer alan 600 baz puanlık bir artış söz konusu olursa da referans faizin yüzde 2,80'e çıkmasıyla, gecikme faizi yüzde 3,65, nakit çekimlerdeki faiz de yüzde 4,11 olarak hesaplanacak.
Mevduat faizlerinde oranlar yüzde 25 ila 40 arasında değişirken, tüketici kredisi faizlerinde yüzde 60’lara varan oranlar görülüyor.
Uzmanlar, gerek kredi gerek de kredi kartıyla yükselen enflasyonda düşen alım gücüne yönelik artan harcamalarla ay sonunu borçla getiren vatandaşların gelecek dönemlerde ödeme krizine doğru gidişatına karşı uyarıyor.
İhracata yönelik düşük faizli kredi çabasında diğer tüm alanlarda finansmana ulaşmak maliyetli ve zor olurken, özellikle ay sonunu getirmeye çalışan vatandaşların başvurdukları ihtiyaç kredilerinde oranlar yüzde 60 seviyelerine ulaştı.
Ticari kredilerde de yüzde 50 seviyesine gelen finansman maliyetleri yatırımları da etkiliyor.
Cumhuriyet'ten Ali Can Polat'ın aktardığına göre, Prof. Dr. Şenol Babuşcu, özellikle para politikasındaki beklense de ani olan değişikliklerin piyasada faizler de dengesizleştirdiğini belirtti.
Babuşcu, 'Faiz kararını tahmin etmek zor. Yapay olarak dibe çekilen faizin bozduğu ayarların dengelenmesi uzun sürer. Ama piyasada ihtiyaç kredisi faizlerinin artacağı kesin. Bu da kredilerle ayakta durabilen büyük bir halk kesiminde sefaleti körükleyecek. Bu yılsonuna kadar bir sorun görünmese de 2024’te mevcut kredilerin ödenememesinden doğan bir kriz bizi bekliyor olacak' ifadeleri dikkat çekti.
İstanbul Tüccarlar Kulübü Başkanı İlker Önel de, 'Seçim öncesi ticari kredi faizleri kamu bankalarında yüzde 20, özel bankalarda ise yüzde 70’ler civarındaydı. Seçim sonrası bu oranlar kamuda yüzde 40’a yükselirken özelde yüzde 50’ye geriledi. Faizlerde değişik bir oynaklık var. Finansmana erişim sorunu ise halen sürüyor' derken, küçük işletmelere yönelik muslukların açılması gerektiğini belirtti.
Önel'in dikkat çektiği şekilde enflasyonla birlikte maliyetlerin yükselmesinde nakit akışının azalmasıyla, 'Acil işletme kredisi lazım.' Özellikle KOBİ'lerde işletmelerin var olan kredilerini ödeme sıkıntılarının artabileceğini belirten Önel, 'Ekimden itibaren başlayan dönem işletme sermayesine ihtiyacın daha yüksek olduğu bir dönem' dedi.