2022 dünya ekonomi literatüründe muhtemelen, 2020'nin 'pandemi, salgın, Kovid, Vuhan' olarak geçmesi gibi, 'merkez, faiz, enflasyon' gibi terimler anahtar olarak geçecek. Son iki yılda yaşanılan pandemi ile dünyada ağırlıklı talep bizde ise talebin yanına fazla fazla eklediğimiz maliyet, enflasyon olarak görülüyor.
2021 Eylül'de başlanan faiz indiriminin beklenen ya da istenen etkisi, piyasa faizlerinin düşmesiydi ancak dediğimiz gibi normal şartlar altında olmadığımız için ters etki oluştu ve piyasada diğer faizler fırladı.
Ancak dikkat çeken ana nokta Mart 2022 sonunda 1 trilyon 483 milyar TL'lik anaparaya karşın faiz ödemesi 1 trilyon 743 milyar TL olmuş ve yüzde 50-70 seviyelerinde olan oran yüzde 100'ün üzerine çıkarak özetle anaparadan daha fazla faiz ödeme başlamıştı. Kaynak: HMB
Ancak tahvillerin yarattığı faiz yükü hesaplamada farklılaşıyor ve Sözcü'nün aktardığına göre, Rota gizlenen riski şöyle anlatıyor:
Mayıs 2021’de 100 TL’ye ihraç edilen 10 yıl vadeli enflasyona endeksli tahvil fiyatı, vadesi olan Mayıs 2031’e kadar 100 TL olarak görünecek. Vade günü geldiğinde (yıllık yüzde 20 enflasyon ile) Hazine yatırımcıya 100 TL anapara ve 732 TL enflasyon farkı ödeyecek.
Bankalar geçen yıl TCMB'den yüzde 19 para alırken, Hazine'ye yüzde 19,13 oranda borç veriyorlardı. Bu yıl yüzde 14'le alıyorlar, yüzde 25,9'la veriyorlar. Vatandaş geçen yıl bankalardan ihtiyaç kredisini yüzde 22 oranında, ticari krediyi yüzde 20 oranında faizle alıyordu, bu yıl ihtiyaç kredisine yüzde 33, ticari krediye yüzde 30 oranında faiz ödüyor. Dışarıdan borçlanmalarda geçen yıl Türkiye 5 yıl vadeli dolar borçlanmasını yıllık yüzde 5 faizle yaparken, bu yıl yüzde 12'ye çıktı. Erdoğan'ın bir sürü süslü isim koyduğu kerameti kendinden menkul ekonomi programlarının tamamı yüksek faizle halka ve devlete zarar verdi.
Gelecek yıl için yapılacak borçlanmalarla yabancı banka ve finans kurumlarına yani Londra'daki bir avuç bankere çok daha fazla faiz ödenecek. Devletin aldığı gecikme faizleri arttığından vatandaşlar da devlete daha fazla faiz ödeyecek.
TCMB’yi işlevsiz hala getirenler, ‘Nastı, pastı' derken; Hazine’nin faiz yükü şahlanıyor. ‘Faizin en büyük düşmanı biziz' diyen beceriksizler elinde; iç borca ödenecek faiz, borcun anaparasını aştı, gidiyor.
Dünya Gazetesi yazarı Alaattin Aktaş, 'Bıkmadan usanmadan sormalıyız: 'Hazine'nin iç borç anapara yükü 7 ayda 294 milyar artarken faiz yükü nasıl oldu da 1.4 trilyon artış gösterdi?' Anapara 1, faiz 5! Bunun niye böyle olduğunu düşünmeyenin, sorgulamayanın hiçbir konuda şikayete hakkı yoktur!' dedi ve devam etti:
Faiz yükünü böylesine hızlı artıran ne? Acı ama gerçek; Merkez Bankası faizini aşağı çekip döviz kurunu ve enflasyonu tırmandırmamız buna yol açtı. Hani biz faizi düşürmüştük! Maliye Bakanlığı'nın bu verileri yanlış olamayacağına göre biz faizi düşürelim derken meğer artırmışız!
Merkez Bankası faizi düşürülüp bunun sonucunda kur ve enflasyon yükselmeye başlayınca kimse Hazine’ye sabit faizli borç vermeye yanaşmaz oldu. Ne yapsın Hazine, para lazım; tuttu borçlanmada TÜFE’ye ve dövize endeksli kağıtlara ağırlık vermeye başladı. Borç verenler kendi açılarından kesinlikle akıllı davrandılar, geleceği iyi okudukları için kurun ve enflasyonun yükselmesinden dolayı zarara uğramadılar.