Dünyada önde gelen merkez bankalarının enflasyonla mücadelesinde seçtiği faiz artışı yöntemine, BM, IMF, Dünya Bankası gibi otoritelerden uyarı yağmasını Heterodoks akımın temsilcilerinden Bakan Nebati de destekledi.
Bakan'ın son konuşmalarından birinde olay olan 'epistemolojik kopuşu' hatırlatırcasına yükselen enflasyonda da uzmanlar baz etkisinin doğru olduğunu ve eninde sonunda düşüşün olacağını ancak gerçek olmadığını vurguluyor.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, 'Benimsediğimiz selektif kredi politikasıyla, kredilerin üretken alanlarda değerlendirilmesini teşvik ediyoruz' derken, 'Enflasyonla mücadele etmek için birçok ülke Merkez Bankası, finansal sıkılaşmaya gitmiş, bu durum da ekonomilerin resesyon risklerinin giderek artmasına sebep olmuştur. Örneğin, Amerika bugün teknik olarak resesyondadır. Gelişmiş batı ülkelerindeki faiz artırımları sadece kendilerinin resesyon risklerini artırmıyor; aynı zamanda, Birleşmiş Milletlerin de dün belirttiği gibi, küresel ekonominin resesyona ve ardından uzun süreli durgunluğa girme riskini de artırıyor' açıklamasını yaptı.
Gelişmiş ülkelerdeki ani faiz artırımlarının salgın ve savaş etkisiyle küresel ekonomide yavaşlamaya dönüştüğü bunun da düşük ve orta gelirli ülkeler için tehlike arz ettiği belirtildi.
ABD’de bu yıl yapılan faiz artırımlarının, gelişmekte olan ülkelerde toplam 360 milyar ABD doları gelir kaybına yol açacağı örnek verilirken, 90 ülkenin ulusal parasının bu yıl dolar karşısında yüzde 10’dan fazla değer kaybettiği de vurgulandı.
Dünya Bankası da geçen ay yaptığı açıklamada, eş zamanlı faiz artırımlarının 2023’te küresel bir durgunluk ve ve gelişmekte olan ekonomilerde kalıcı zarar yol açacak bir dizi finansal krize doğru ilerlediğinin altını çizmişti.
IMF Başkanı, maliye politikalarının, para politikasındaki sıkılaşmayla dengeli ve uyumlu olması halinde küresel resesyonun önlenebileceğine dikkati çekerken, gelecek yıl yine de resesyondan kaçamayacak ülkeler de olabileceğini belirtti.
Fed’in sorumluluğunun “çok yüksek” olduğunu ifade eden IMF Başkanı'nın çağrısının UNCTAD açıklaması sonrası gelmesi dikkat çekti.
Türkiye Gazetesi'nde köşe yazılarıyla dikkat çeken ancak Merkez Bankası dolar satışı fikir babası olarak ünlenen yazar Necmettin Batırel, Türkiye'de artan enflasyonun nedenin dış kaynaklı olduğunu, aslen ekonomik göstergelerin iyi gittiğini belirtirken, ABD ve AB'nin ekonomik açıdan çok zor günler geçirdiğini belirtti. Durumu şöyle özetledi:
Avrupa'nın enerjisi kesildi, fabrikaları teker teker kapanıyor, üretim durdu. Enflasyon çift haneye çıktı. Halk perişan.
Deutsche Bank ile Credit Suisse’in hisseleri 2008 ekonomik krizi seviyelerinin altında düştü. İki dev banka 15 sene önce 623 milyar dolar borçla batan ABD’nin en büyük yatırım bankası Lehman Brothers’ın akıbetini yaşayacak.
'Finansal sistem çöküşe sürükleniyor.' diyen Batırel, çok yakın zamanda küresel sermayenin Türkiye’ye akacağını iddia etti.
'Ne kur baskısı kalacak, ne de enflasyon' diye devam ederken, S&P'nin not indiriminin arkasında da küresel sermayenin Türkiye’ye akışını önlemek olduğunu belirtirken, tüm çabaların nafile olduğunu söyledi ve şöyle devam etti:
Ama nafile. Bugün dünyada en sağlam, en güvenilir, en yüksek kazanç sağlayan bizden başka bir ülke yok.
Dünya'da Şeref Oğuz ise Türkiye ekonomisinde kısa ve uzun vadede büyük riskler olduğunu belirtti. 2023 genel seçimleri sonrası yönetime kim gelirse gelsin, devasa enflasyon, yüksek cari açık ve rekor bütçe açığı ile karşılaşacağını belirtti. 2023’ün sonuna dek öngörülerini kısa ve orta vadede kötü ancak uzun vadede muhteşem olarak nitelerken, uzun vadeyi göremeyenler olacağını da ekledi.
Yarının daha da zor olacağına dair de Oğuz, CDS’lere, dış borçlanmaya, kredi notuna ve dövizde nakit akışına değindi ve şunları yazdı:
Seçime dek bu minvalde gideceğimiz (ama varabilecek miyiz bilemiyorum) belli de seçim sonrası bizi mutlu son beklemeyecek. Seçim ekonomisi için saçtığımız kaynaklar; enflasyonda küresel rekorlar kırmaya devam edecek ve gelecek olan hükümet, kaşıkla verilenleri, kepçeyle geri alacak.
Eski TCMB Başkan Yardımcısı, Ekonomist Fatih Özatay, 'Ne oldu da enflasyon bir yılda tam 63,7 puan sıçradı?' diye sordu ve döviz kurundaki gelişmelere de değinerek 'KKM, devre kesici olarak devreye alındı. Yetmedi. İlerleyen haftalarda döviz talebini keskin biçimde azaltmaya çalışan ek önlemler peşi sıra uygulamaya sokuldu. Bu önlemler giderek bankaların hangi alanlara ve en fazla hangi faizden kredi açabileceklerine dönüştü' dedi.
Bu yapılanların da Hazine’ye yük ve şirketlerin işletme sermayesi ihtiyacının sıçraması olarak sıralarken, kredi arayışlarının arttığına değindi. Ancak krediye erişimde sorunların patlak verdiğini böylelikle önlemlerin kredi açılabilecek sektörleri kısıtladığını risk nedeniyle de bankaların kredi kısmaya gittiğini açıkladı.
Özatay, enflasyonun bundan sonraki seyrine dair 'baz etkisi'ni şöyle anlattı:
Baz etkisi özetle şu: Yazının başında değindiğim iki çok yüksek enflasyonlu ay (Aralık 2021 ve Ocak 2022), yıllık enflasyon hesaplamasından çıktıklarında, enflasyonda kendiliğinden (teknik) bir düşüş gerçekleşecek.
Enflasyondaki ikinci unsur olarak da döviz kurları için, dış borçlardaki maliyet artışı kaynaklı yurtiçi piyasalarda ek döviz talebinin artmasıyla 'döviz kurundan enflasyona pek bir yardım beklememek gerekiyor' dedi.
Dünya'da da enflasyondaki düşüş için Alaattin Aktaş, zirvenin henüz görülmediğini söylerken, zirve için 'muhtemelen ekim sonu' dedi.
2021 hariç ekim aylarının yıllık enflasyonda en yüksek artışın görüldüğü ay olduğunu belirtirken, sonrasında baz etkisinin devreye gireceğini ve düşüşün başlayacağını söyledi.
Baz etkisindeyse TÜİK ya da İTO hiç fark etmeden tüm hesaplama yöntemleriyle düşeceğini söyledi ve şu kısmı vurguladı:
Baz etkili düşüş herhangi bir kararın ya da önlemin, yani bir becerinin sonucu olmayacak, kendiliğinden olacak. Bundan pay çıkarmaya çalışanlara karşı daha bilgili olunmasını sağlamaya çalışıyorum.