Evren, hayallerin bile ötesinde bir çeşitliliğe sahip. Uzayın karanlık boşluğu, bilinen tüm fizik kurallarına aykırı, daha önce insanlığın aklına dahi gelmeyen gizemler barındırıyor. Daha anlamaya bebek adımları ile başladığımız bu absürt sonsuzluğun içindeki bazı sıra dışı gezegenler nelermiş, gelin birlikte bakalım;
WASP-76b ilk kez 2013 yılında gözlemlendi. Gezegen, güneşi ile olan kütle çekim ilişkisi (kütle çekim kilidi) dolayısıyla kendi etrafında dönmüyor. Dolayısıyla bir yüzü sürekli güneşe dönükken, diğer yüzü karanlığa bakıyor. Bu durumun sonucu olarak, bir tarafta sıcaklık 2.500 dereceye ulaşabilirken, karanlık yüzde ise sıcaklık 1.500 dereceye kadar düşebiliyor. Böylece de ön yüzde sıcaklıktan eriyen demir, karanlık tarafa rüzgarlar ile taşınıyor ve burada soğuyarak sıvı formunda gezegenin yüzeyine yağıyor!
Gliese 436b, Aslan takımyıldızında, Dünya'dan 30 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir ötegezegen. Güneşine Merkür'den tam 15 kat daha yakın olan gezegende bir yıl, 2 gün ve 15.5 saat sürüyor. Ancak, bu yakınlığına rağmen yüzeyi buzlarla kaplı ve bu yüzey, 439 derece sıcaklıkta sürekli olarak kavruluyor! Peki buz, erime noktasının 439 derece üzerinde nasıl tamamen katı kalabilir? Gliese 436b'de yerçekimi o kadar güçlü ki basıncın etkisiyle su, yüzeyde katılaşıyor ve yanan buz formunda var olabiliyor. Gezegenin kütlesinin yarısının bu buz mantosundan oluştuğu tahmin edilmekte.
Dünyamıza benzeyen mavi, sakin, okyanuslarla dolu bir gezegen gibi gözüken HD 189733 b sizi yanıltmasın! İlk kez 2005 yılında keşfedilen gezegenin bir yılı, 2.2 gün sürüyor. Bir gaz devi olan gezegendeki rüzgarların hızı tam tamına 9.000 kilometre! Bu kadar şiddetli rüzgarlar da cam yağmurlarının yatay şekilde düşmesine ve yolda silikat partikülleri toplamasına sebep oluyor. Yani gezegen, mikroskobik boyuttaki hançerlerle kendisini sürekli kesiyor. Yüzeyinde bulunmanız durumda ise sizi saniyeler içerisinde paramparça edecek bir güce sahip.
Güneşine Merkür'ün 20'de 1'i kadar yakından dönen Kepler 10b'nin yüzey sıcaklığı 1.300 dereceye kadar çıkabiliyor! Yüzeyi lavlarla kaplı olan gezegen, güneşine o kadar yakın ki sürekli olarak demiri eritecek güçte bir radyasyona maruz kalıyor. Yine bu yüzden, atmosferin sıcaktan yok olması da demirin gezegenden çıkıp, etrafında bir kuyruk oluşturmasını sağlıyor.
21 Ağustos 2006'da Kepler Uzay Aracı tarafından keşfedilen gezegen, 2011 yılında en karanlık gezegen olarak tanımlandı. Güneş sistemimize 750 ışık yılı uzaklıkta bulunan gezegen bir gaz devi olarak sınıflandırılmış. Gezegenin en ilginç özelliği üstüne vuran ışığın yalnızca %1'ini yansıtması! Bu da gezegenin kömürden ve siyah akrilik boyadan bile daha koyu bir renkte olduğu anlamına geliyor. Ayrıca bu %1 yansıyan ışıkta, güneşin renginden dolayı loş bir kırmızı renkte. Bilim insanları, fantastik bir hikayeden fırlamış gibi gözüken TrES-2b'nin bu durumunun sebebinin, gezegenin atmosferinde yoğun miktarda buharlaşmış sodyum, potasyum ya da gaz halinde bulunan titanyum oksit gibi ışığı emen kimyasallar bulunmasından kaynaklandığına inanıyor.
Dünya'dan 300 ışık yılı uzaklıkta bulunan, Crux takımyıldızı içinde yer alan HD 106906, bir ötegezegen. Kendi güneşine uzaklığı, Güneş ile Neptün arasındaki mesafenin 20 katı, tam olarak 96 milyar kilometre! Kütlesinin ise Jüpiter'in 11 katı olduğu düşünülüyor. Gezegenin nasıl oluştuğu ve bu kadar büyük kütleyle yıldızından nasıl böyle uzak mesafede bir yörüngeye sahip olduğu ise bütün teorileri yıkan büyük bir gizem. Ayrıca güneşine bu kadar uzak olmasına rağmen, gaz devinin yüzey sıcaklığı 1.500 dereceye kadar çıkabiliyor! Oluşumundan kaynaklandığı düşünülen artık ısıdan dolayı da uzayın karanlığının içinde, kızıl ötesi spektrumda, sürekli olarak parlamaya devam ediyor...
Ağırlığı Dünya'nın iki katı olan 55 Cancri e, ilk kez 2014 yılında keşfedildi. Güneşine yakın olan gezegende bir yıl, yalnızca 18 saat sürüyor. 55 Cancri e'nin, inanılmaz yoğunluktaki karbon bulutlarının birbirine çarpması sonucu oluştuğu düşünülüyor. Yani bu, tüm gezegenin az miktarda grafit, demir ve çok büyük miktarda elmastan oluştuğunu söylemek demek! Bu her ne kadar kesin bir bilgi olarak kabul edilmese de en azından gezegenin bu şekilde oluştuğu biliniyor. Eğer 55 Cancri e'nin bir elmas diyarı olduğu kabul edilirse, değeri bizim gezegenimizim tam 387 katrilyon katı...
OGLE-2016-BLG-1928, yetim gezegenlerden birisi. Samanyolu'nda onlarcası olduğu düşünülen bu yetim gezegenler, yıldız sisteminde geleneksel yollarla meydana gelip, yıldızının ve etrafındaki gezegenlerin kütle çekimi ile uyum sağlayamadıktan sonra sistemden kopuyorlar. Bu gezegenlerden olan OGLE-2016-BLG-1928, kendi merkezi etrafında dönmeyi bırakmasa da sistemden kopmuş durumda ve nereye gittiği belli değil. Olası senaryolara göre, ya kendisine uygun dizilmiş bir sisteme entegre olacak ya da yoluna çıkan bir gezegene çarparak büyük bir yıkıma sebep verecek.
Tahmini 13 milyar yaşında olan gezegen, Dünya'nın yaşının 2 katından fazla bir geçmişe sahip. Büyük patlamadan 1 milyar yıl sonra oluştuğuna inanılan PSR B1620-26 bilinen en eski gezegen. Bu yüzden de ''Genesis Planet'' (doğuş gezegeni) olarak da adlandırılıyor. Kütlesi Jüpiter'in iki buçuk katı, yani bir dev gezegen. Arasında 3.4 milyar kilometre mesafe olduğu Pulsar ve Soğumak üzere olan bir beyaz cüce etrafında dönen gezegenin kendi bir yılı, bizim zamanımıza göre 100 yıl sürüyor. Birçok sorunun cevabı olabileceğine inanılan gezegene şu an için ulaşmak ne yazık ki mümkün değil...
2009 yılında keşfedilen Gj 1214b, Dünya'dan 6.5 kat daha büyük bir kütleye sahip. Bu da onu, süper-dünyalar olarak bilinen ötegezegenler sınıfının tam ortasına koyuyor. 40 ışık yılı uzaklıkta bulunan gezegen, sönük ve küçük bir yıldız etrafında dönüyor. Güneşine Dünya'dan 70 kat daha yakın olan GJ 1214 b'nin bir yılı, yalnızca 38 saat sürüyor. Bilim adamları, yüksek ısı derecesi ve basıncın gezegende “sıcak buz” ya da “süper akışkan su” gibi egzotik maddelerin bulunabileceğine işaret ettiğini iddia ediyor. Yani gezegen olasılıkla buharlı bir atmosferin altında tamamen sıvı kütleden oluşan bir dev! Ayrıca GJ 1214 b, 2011’de çapını ve kütlesini kesin olarak ölçtüğümüz ikinci gezegen olarak bilim tarihine geçti...
WASP-76b ile benzer olarak, güneşine kütle-çekim kilidiyle bağlı olan başka bir gezegen de Upsilon Andromeda b. Kendi güneşi etrafında dönmesi yaklaşık 5 Dünya günü süren gezegenin en ilginç özelliği, iki yüzü arasındaki radikal sıcaklık farkı. Güneşe bakan tarafında sıcaklık 1.600 dereceye kadar çıkabiliyorken, gece tarafındaysa -20 dereceye kadar düşebiliyor. Gezegenin bir yarım küresinden diğerine geçmek, soğuk bir kış gecesinde aktif bir volkanın içine atlamaktan farksız!
Gliese 1132b, Dünya ile oldukça benzer bulunan bir gezegen. Kütle olarak neredeyse aynılar ve yaşı da 4.5 milyar yıl ile bize oldukça benzer. Aramızdaki en büyük fark ise kırmızı cüce olan güneşini bize göre çok daha yakından takip etmesi. Gliese 1132b'nin bir yılı, bizim zamanımıza göre yalnızca 1.6 gün sürüyor! Güneşine bu kadar yakın olması, yüzey sıcaklığının 137 dereceye kadar çıkmasına ve atmosferi silip atan, aşırı derecede radyasyona maruz kalmasına sebep oluyor. İlginç kısımsa, yıldızın kütle çekiminin gezegende inanılmaz bir gelgit yaratıyor olması. Volkanik aktiviteler çok büyük hızda gerçekleşiyor ve iç kısımdaki gazlar yüzeye yükseliyor. Yüzeydeki gazlarsa gezegen için ikinci bir atmosfer oluşturmakta kullanılıyor. NASA tarafından bu yeniden oluşturulan atmosferin tamamıyla bir fenomen olduğu söyleniyor.
Bir yılı 45 gün süren Kepler-10c, Dünya'mızdan 560 ışık yılı öte bulunan Draco takımyıldızında yer alır. Çapı yaklaşık 30.000 kilometre olan gezegenin kütlesi, Dünya'nın tam 17 katı. Kütlesi bu büyüklükte olan gezegenler, katı çekirdekleri bulunmayan gaz devleri olarak, ''sıcak Neptün'' diye adlandırılırlar. Ancak, Kepler-10c'nin bu kütlesine rağmen, oldukça katı bir çekirdeği vardır. Kepler-10c kadar büyük bir gezegenin katı çekirdekli olması, gezegenlerin oluşumu ile ilgili kuramların sorgulanmasına neden olmakta. Hatta Kepler-10c o kadar sıra dışı ki, mega-dünyalar adı verilen yeni bir ötegezegen kategorisi açılmasına sebep oldu!
2013 yılında keşfedilen bu 160 milyon yıllık sevimli gezegen, aslında oldukça genç, hatta neredeyse bebek. Dünya'dan 57 ışık yılı uzakta olan Gj-504b, Başak takımyıldızının bir üyesi. Bir gaz devi olan gezegen, kendi sistemimizin en büyük gezegeni Jüpiter'in tam 4 katı büyüklüğünde. Genç oluşumlu bir gezegen olduğu için, yüzey sıcaklığı 237 dereceye kadar çıkabiliyor. İşte tam bu yüzden, yani üzerindeki gazlar sürekli yandığı için pembe bir renkte parlıyor. Gezegenle ilgili başka bir ilginç özellik ise güneşine olan uzaklığından dolayı dev gezegenlerin oluşumu ile ilgili teorilerimizi allak bullak etmesi. Çünkü gezegenin güneşini bir kez çevrelemesi, diğer bir değişle kendi bir yılı, 127.750 Dünya günü yani tam olarak 350 yıl sürüyor!
güzel içerik. çok altı doldurulamayan bilgiler olsa da. böyle astronomik içeriklere daha çok yer verin . salak saçma magazin içeriklerinden se
Aga imkan olacak, çorba bitti mi soluğu 7 numarada alacan ah be :)