Evcil Hayvanlarımız Bizimle Birlikte TV İzlerken Gerçekten Bir Şeyler Anlıyor mu?

01.04.2025 - 14:14

Evcil hayvanınızla birlikte televizyon izlediğinizde onun da ekrana dikkat kesildiğini fark ettiğiniz anlar oldu mu? Özellikle balık belgesellerinde gözlerini kırpmadan bakan kediniz ya da bazı sahnelerde huzursuzlanan köpeğiniz sizi de 'Acaba gerçekten izliyor mu?' diye düşündürmüş olabilir.

Ekrandaki görüntülere odaklanmaları bazen çok net olsa da bu davranışın arkasında ne yattığını anlamak o kadar da kolay değil. Çünkü bizlerle aynı dünyayı paylaşsalar da ekranı bizimle aynı şekilde algılamıyorlar. Yani sevimli dostlarımızın ekran başındaki tepkileri, sandığımızdan çok daha karmaşık olabilir.

Kaynak 1, Kaynak 2

Hayvanların ekranla etkileşimi aslında yeni değil. Görseli — 1940’larda B.F. Skinner, güvercinleri dokunmatik bir ekran aracılığıyla yönlendirmeyi başarmıştı. O günden bu yana, köpekler, kediler, papağanlar gibi farklı türlerin ekran karşısında farklı davranışlar sergilediği görülüyor. Örneğin, Northeastern Üniversitesi’nden Rebecca Kleinberger, yaptığı çalışmalarda papağanların video aramalar yapabildiğini ve tablet oyunları oynayabildiğini gösterdi.
Ancak ekranla etkileşim her zaman bilinçli ya da bizim anladığımız anlamda olmuyor. Çünkü ekran teknolojisi insanlar için geliştirildiği için görüntüler hayvanlara aynı şekilde yansımıyor.

Renkler, sesler ve hareketler: Onlar için ne ifade ediyor? Görseli — Hayvanlar ekrandaki hareketi algılayabiliyor ama bu onların sahnedeki animasyon karakteri tanıdığı anlamına gelmiyor. Kedinizin başka bir kediye tepki veriyor gibi görünmesi, aslında sadece hareketlere ya da gerçek hayvan seslerine verdiği bir yanıt olabilir.
Öte yandan 'Severance' gibi dizilerdeki tiz ve karmaşık ses efektlerinin bazı köpeklerde rahatsızlık yarattığı da gözlemlenmiş. Her hayvanın tepkisi farklı olsa da ses ve hareketin ekran üzerindeki etkisi onların dikkatini çekmede önemli rol oynuyor.

Peki bu durum evcil hayvanlar için zararlı mı yoksa faydalı mı?

Şu an için bilimsel açıdan bu soruya net bir cevap verilemiyor. Ne yazık ki evcil hayvanların ekran izleme davranışlarının sağlık açısından olumlu ya da olumsuz etkileriyle ilgili yeterince araştırma yok. Ancak Kleinberger, ekran karşısında hayvanların gösterdiği ilginin çoğu zaman sosyal etkileşim isteğinden ya da sahibinin ekrana odaklanmasından kaynaklanabileceğini belirtiyor.

Özellikle sosyal yapıya sahip hayvanlar, ekrandaki başka bir hayvanı taklit edebiliyor ya da aynalama davranışları gösterebiliyor. Yani siz belgesel izlerken yanınızdaki kedinizin de gözlerini kısıp pür dikkat bakması tesadüf olmayabilir.

Kısacası evcil hayvanlar ekran karşısında gerçekten bir şeyler hissediyor olabilir ama ne olduğunu anlamak için henüz yeterli bilgiye sahip değiliz.

Renkler, sesler, hareketler ve en önemlisi bizim ilgimiz, onların tepkilerini şekillendiren temel etkenler arasında. Bu da demek oluyor ki ekran başında geçirdiğimiz vakti onlar da bizimle birlikte bir şekilde yaşıyor olabilir.

Ancak yine de ekran karşısındaki dostlarımızın verdiği tepkileri dikkatle gözlemlemek ve strese girip girmediklerini anlamak bizim sorumluluğumuz. Onlar için en iyisini bizden başka kim bilebilir ki?