Dicle Nehri: Eşsiz Güzelliği ile Doğayı Sarıp Sarmalayan 1900 Kilometre Uzunluğunda Bir Nehir

27.03.2023 - 11:30

Dicle Nehri, bulunduğu coğrafyaya ayrı bir estetik görünüm katan eşsiz bir nehir. Yalnızca Türkiye'de değil Irak, İran ve Suriye'de de havzası var. Türkiye'de doğup yurtdışına dökülen akarsular arasında yer alan Dicle Nehri, tam 1900 kilometre uzunluğa sahip. Nehir, ana kaynaklarını Doğu Anadolu Bölgesi dağlarından ve dipten sızma yoluyla Elazığ'daki Hazar Gölünden alıyor. Burası Türkiye'nin en önemli akarsuları arasında.

Bu içeriğimizde Dicle Nehri hakkında merak edilen bilgilere ulaşabilirsiniz.

Dicle Nehri Hakkında Bilgi

Dicle Nehri, Türkiye'de doğan ve Irak sınırlarına geçerek orada Fırat’la birleşip Şattülarap’ta Basra Körfezi'ne dökülen bir nehirdir. Nehir, ana kaynaklarını Doğu Anadolu Bölgesi dağlarından ve dipten sızma yoluyla Elazığ'daki Hazar Gölünden alıyor. Burası Türkiye'nin en önemli akarsuları arasında.

Dicle'nin toplam uzunluğu 1900 kilometre. Türkiye topraklarında kalan bölümün uzunluğu ise 523 km. Nehrin en önemli kolları Batman ile Yanarsu, Botan, Habur, Büyük Zap ve Küçük Zap. Debisi eylül ayında en küçük, şubat ayında ise en büyük değişikliği gösteriyor.

Akarsuda genellikle yaz sonu kuraklığı ve sonbahar başı yağış noksanlığı nedeniyle su azalırken kış sonu yağışı ile ilkbahar başındaki karların erimesinden oluşan su ile de artıyor. Dicle, Güneydoğu Toroslarda Maden Dağları kesiminde, Hazarbaba Dağı'nın güney tarafında, Yıldızhan yanındaki bir kaynaktan çıkıyor. Eskiden ise Hazar Gölünden beslenirdi ancak günümüzde bağlantısı kesilmiş durumda.

Dicle, eski Mezopotamya sınırını meydana getiren ırmaklardan biri. Uzunluğu Fırat'tan daha kısa ancak suyu daha fazla. Dicle, günümüzde de sulama kanallarıyla sulama sağladığı gibi, orta büyüklükteki taşıtlar nehrin ağzından Bağdat’a kadar, daha küçük boy taşıtlarsa Musul’a kadar giderek ulaşıma katkıda bulunuyor. Nehirden eskiden de ulaşım bakımından yararlanıldığı tarihi kalıntılarda mevcut.

Dicle Nehri Genel Özellikleri

Rejimi düzenli bir akarsu değildir.
Akış hızı fazla olan bir nehirdir.
Üzerinde enerji üretilebilmektedir.
Tarımcılık faaliyetlerine katkısı vardır.
Dünyada yer alan uzun nehirler arasında yer alır.
Nehrin kış mevsiminden sonra su taşıma kapasitesi artmaktadır.
En az suyu bahar aylarında taşıdığı belirtilir.
Mezopotamya bölgesinde sık kullanılan bir su yoludur.

Dicle Nehri'nde Enerji Üretimi

Dicle Nehri, üzerinde enerji üretilebilen en önemli akarsular arasında yer alır. Bu akarsu üzerinde pek çok baraj bulunur. Bunlardan bazıları ise şu şekildedir:

Devegeçidi
Ilısu
Batman
Dicle
Kral Kızı
Garzan

Dicle Nehrinin Kolları ve Akışı

Dicle, Güneydoğu Toroslarda Maden Dağları kesiminde, Hazarbaba Dağı'nın güney tarafında, Yıldızhan yanındaki bir kaynaktan çıkıyor. Buradan çıktıktan sonra Maden ilçesinin önünden geçer ve Maden Çayı adını alır.

Güneydoğu'ya doğru dar ve derin vadilerden geçip Diyarbakır şehrinin bulunduğu lav sahanlığının doğu kesimine paralel olarak akan Dicle Nehrinin tabanı burada 600 metreye kadar iniyor.

Diyarbakır'ın güneyinde 8 km mesafede doğuya yönelen Dicle Nehri, kuzeyden Toros Dağları yamaçlarından iniyor. Anbarçayı, Kuruçay, Pamukçayı ve Hazroçayı, Batman ve Yanarsu ile birleşiyor.

Güneyden ve Mardin eşiğinden inen sel yatakları Göksu ve Savur Çayı Dicle’ye katılıyor. Raman Dağının güney eteklerinde dar boğazlardan geçiyor. Botan Suyu ile birleştikten sonra da güneye dönüyor.

Nehir, güneye doğru akarken Cizre ilçesinin içinden Habur Suyu kavşağına kadar 40 km uzunlukta Türkiye-Suriye arasındaki sınırı meydana getirmesi yönünden de oldukça önemli. Habur Suyu ile birleştikten sonra Irak topraklarına giriyor.

Dicle, Irak toprağında çöküntü çukurdan akarak, dar boğazları aşıyor. Musul'da Büyük ve Küçük Zap ile birleşiyor. Mezopotamya ovasına indikten sonra Bağdat yakınlarında Fırat'a 35 kilometre yaklaşıyor. Burada İran'dan gelen Piyale Nehriyle birleşiyor. Daha sonra tekrar Fırat'a yaklaşıyor. Kurna yakınında Basra’nın 64 km yukarısında Fırat’la birleşerek Şatt'ül-Arab ismini alıyor ve Basra Körfezine dökülüyor.

Dicle Nehri ve Hasankeyf

Batman ilinin bir ilçesi olan Hasankeyf, dünyanın en önemli kültür miraslarından biri ve Dicle Nehri buradan da geçiyor. Hasankeyf'e ev sahipliği yapan Dicle Nehri, burada önemli bir turizm alanı.

Özellikle Hasankeyf bölgesini gezip Dicle Nehrini de görebilme şansı elde edebilirsiniz. Nehirden tutulan balıklarla da keyfinize keyif katabilirsiniz.