Eskiçağı Kasıp Kavuran Kanlı Pers-Yunan Savaşlarının Başlangıcı: Marathon Muharebesi

10.07.2016 - 16:16

Persler, Mezopotamya topraklarının dışında, Ege ve Yunan tarihini de şekillendirmesi bakımından incelenmeye değer bir toplumdur. Yıllar boyu süren uzun Pers-Yunan savaşları, Eskiçağ tarihinin en mühim konularından birisini teşkil etmektedir. Biz burada bu muharebelerin başlangıcı kabul edilen ve esasında Pers-Yunan savaşlarının sebeplerini de içinde barındıran Marathon Savaşı üzerinden, bu hadiselere sade bir biçimde değinmeye çalışacağız.

Not: Buradaki içeriğimizde Arif Müfid Mansel'in Ege Ve Yunan Tarihi adlı eserinden yararlandık.

Perslerin Genel Durumu

M.Ö. 500'lere gelindiğinde Persler artık Batı Anadolu'nun birçok bölgesine egemen olmuş vaziyetteydiler. Dolayısıyla bölgedeki Yunan kent devletleri de Pers egemenliği altına girmişti. Perslerin dört bir yana yaptığı büyük seferler, İyonya'daki bu kent devletlerinin ticaretini olumsuz yönde etkilemiş, ekonomik olarak bir buhrana girilmişti. Sonuç olarak İyonyalılar bu durumdan hiç memnun değillerdi. İsyan, ilginç bir biçimde patlak verecekti.

Garip Bir İsyan: İyonya Ayaklanması

M.Ö. 500'de Aristagoras, Miletos'un başında kayınpederinin yerine kısa bir süreliğine yönetimde bulunuyordu. Kayınbabası, Persler tarafından Susa'ya görüşmeye çağrılmıştı. Ne var ki Aristagoras bu kısa vekaleti sırasında Sardes satrabıyla görüşerek, Naksos Adasına bir sefer yapmak istedi. Bu fikri kabul edildi ve sefere çıkıldı. Fakat birkaç ay süren bu seferden hiçbir şey elde edilemedi. Bunun üzerine Aristagoras, Persler tarafından suçlu bulunup cezalandıracağından endişelenerek Milet halkını ayaklandırdı. Böylece Perslere karşı garip bir isyan patlak vermiş oldu.

Kıvılcımlar Alev Oluyor

Ayaklanma kısa sürede çevreye sıçradı ve bütün Ege kıyılarını sardı. Buradaki kentler bir bir hükümdarları devirmeye başladılar. Fakat güçlü ve kalabalık Pers ordusuna karşı koyulamazdı. İsyanın başarılı bir ihtilal olabilmesi için Atina ve Sparta gibi devletlerin desteğine ihtiyaç vardı. Nitekim Aristagoras bu devletlerle görüşmeler yaptı. Sparta asla bir destekte bulunmadı, Atina başta tereddüt ettiyse de Perslerin güçlenmesini kendisine karşı bir tehdit olarak gördüğü için, birkaç gemi ile isyana destek verdi.

Persler Olaylara Müdahil Oluyor

İsyan geniş bir alana yayıldıktan sonra, Persler ayaklanmanın bastırılması için büyük bir ordu toplamaya başladılar. Askeri hazırlıkların birkaç yıl sürmesinden istifade eden isyancılar ufak tefek başarılar kazanıyor ve gerçek bir ihtilale doğru gidildiğini zannediyorlardı. M.Ö. 497'de bütün hazırlıklarını tamamlayan Persler büyük bir ordu ile olaya müdahale etmek üzere Ege kıyılarına doğru hareket ettiler. Kısa sürede alevlenen bu isyan yangınını söndürmeyi başardılar. M.Ö. 494 yılına gelindiğinde ayaklanma büyük ölçüde bastırılmıştı. Fakat bu isyana destek veren Atina unutulmamıştı. Hatta Pers kralı Dareios'un her sofraya oturuşunda hizmetçisinin 'efendim, Atinalıları unutmayınız' diye söylemesini tembih ettirdiği söylenir.

Denizlerdeki Güç

Persler M.Ö. 490 yılında hareketi geçtiler. Evvela bu isyana sebep olan Naksos adasına saldırdılar. Daha sonra birkaç önemli bölgeyi de ele geçirdiler ve en sonunda sıra Atina'ya geldi. Persler geniş donanmalarıyla Marathon Koyuna çıkartma yaptılar. Atinalılar, Sparta'dan destek istemişlerdi. Fakat Spartalılar birtakım dini törenleriyle ilgilendikleri için ayın 15'inden evvel yola çıkamayacaklarını bildirdiler. Dolayısıyla Atina, tek başına kalmıştı.

Marathon Ovasında

Atina'da yapılan tartışmalar sonucu, ordunun şehrin dışında bir savunma yapması gerektiği kararlaştırıldı. Miltiades başkomutan seçildi ve emrine yaklaşık 10 bin kişilik bir ordu verildi. Pers ordusu hakkında ise 200 veya 600 bin gibi birtakım rakamlar zikredilir. Fakat bu rakamların gerçekle alakası olamayacağı çok açıktır. Zira bu kadar askeri Pers coğrafyasından Ege kıyılarına getirmek çok zor olduğu gibi, eğer bu rakamlar doğru olsaydı 10 bin kişilik Atina ordusunun bu sayıdaki bir kuvvete karşı başarı sağlaması imkansız olurdu. Fakat yine de Perslerin sayısının daha fazla olduğu bir gerçektir.

Atina Stratejisi

Atinalılar, Sparta desteğini bekledikleri için zaman kazanmaları onların lehine olacaktı. Dolayısıyla ilk saldırıyı Perslerin yapmış olması yüksek bir ihtimaldir. Sonrasında ise Atinalıların bir anda hızla saldırarak evvela Pers ordusunun kanatlarını sonra ise merkezini vurdukları görünmektedir. Atinalı askerler uzun mızraklar kullanmakta idiler, zırhları ise daha sağlam ve atik hareketler yapmaya müsaitti. Aynı zamanda Yunan falanksı da çok etkiliydi. Pers ordusu bu beklenmedik saldırı karşısında başarısız duruma düştü, çok büyük kayıplar verdiyseler de düzenli bir şekilde geri çekilmeyi başardılar.

Muharebenin Sonuçları

Atinalılar, Perslerin çekilişi sırasında 7 gemiyi ele geçirdiler. Persler başka bir yerden ikinci bir çıkartmayı denediler fakat Atinalıların zamanında mevzilenmesi üzerine başarılı olamadılar. Atina sadece kendi kentini değil, aynı zamanda bütün Yunan ülkesini Perslere karşı başarıyla savunmuş oldu. Bu savaşta tanrıların zafer kazanılmasında yardım ettiklerine inanılıyordu. Bu sebeple ganimetlerin bir kısmı tanrılara sunuldu. Miltiades ve diğer komutanlar için bir anıt dikildi. Persler ise Anadolu'ya geri çekildiler, fakat bu sadece kısa bir ara olacaktı. Bundan 10 yıl sonra Pers-Yunan savaşları en kanlı dönemlerini yaşayacak ve Büyük İskender'e kadar bu çatışma son bulamayacaktı.