Kişiler gündelik yaşamları boyunca pek çok duygu ve düşünce ile karşı karşıya kalabilmektedirler. Bu duygu ve düşüncelerin içerisinde korku, endişe, kayıp, yas ve buna benzer erteleme davranışını tetikleyebilecek negatif olguları yaşarlar. Bu tarz duygu ve düşünceler, yapmayı veya hayatta gerçekleştirmeyi hedeflediğimiz bazı eylemlerin ertelenmesine, bir sonraki zamana kadar göz önünden kaldırılmasına yol açabilir. Bu davranışlar halk tabiriyle yüzleşmeye henüz hazır olmadığımız problemlerin, halının altına süpürülmesi gibi örneklendirilebilir.
Ertelemek, o an bize konforlu ve rahatlatıcı gelse de sonrasında bizlere dönüşü olumlu olmayan sonuçlar doğurabilmektedir. Ertelenen o işleri yüklenip, omzumuza daha fazlasıyla binebiliyor. Örneğin, kişiler gündelik hayatta karşılaşabilecekleri bazı tecrübeler, korkular ve kaçındığımız duygular ile bir araya gelinen anlar yaşayabilmektedir. Korku faktörü, erteleme eylemini destekleyen en büyük duygulardan birisidir. Korku duyduğumuz bir anda genellikle içerisinde olduğumuz durumdan kaçınma eylemine başvururuz.
Yanı sıra öğrenimlerimiz de büyük etkenlerdir. Bakımverenlerimizin çocukluğumuz ve ergenliğimiz boyunca gözlemlediğimiz davranışları, bir süre sonra bizim davranışlarımıza dönüşür. Onların sorumluluklarını yerine getirmeyen, erteleyen, öteleyen tarafları bizim de model aldığımız yanlar haline gelir.
Erteleme davranışını etkileyen başka nedenler var mıdır?
Fobilerimiz; korktuğumuz, yapmaktan kendimizi alıkoyduğumuz ve kaçıngan davrandığımız belirli olaylara karşı gardımızı aldığımız durumlar, güçlü derecede korku hissetme halidir. Uzun süre maruz kaldığımız negatif olgularda belirli savunma mekanizmalarını kalıcı olarak kullanır hale gelmekteyiz. Bunlardan birisi sürekli olarak ertelemedir ve kaçınma davranışlarının belirgin halde uygulanmasıdır. İnsanlar varoluşsal olarak gerçekleşen bu davranışlarını kalıtımsal olarak taşırlar, nesilden nesle kaçınma davranışlarımızın en temelinde bu olgular yatmaktadır.
Erteleme davranışımızı etkileyen en kritik davranışlar nedir?
Hangi koşullarda bir davranışımızı hep bir sonraya doğru iteliyoruz? Kendi içsel yolculuğumuz esnasında bazı karmaşık duygular içerisine girebilmekteyiz. Bu duygular içerisinde en çok karşı karşıya kaldığımız duygu ve düşünceler; karamsarlık, kaygılar, kuşkuculuk, mükemmeliyetçilik ve acı gibi duygular erteleme davranışımızı destekler niteliktedir.
Bireysel konfor alanı dışında olabilecek davranışlara karşı birer direnç gösterme eylemine girmeye odaklıdır. Yetkinlik hissi olmayan kişiler, olumsuzluklarla karşılaşma durumuna karşı bir savunma mekanizması seçimine gider. Yetersizlikten kaynaklanan duygular, doğru kararı seçememe ve hata yapma ihtimalini göz önünde bulundurarak korkuya dönüşür. Sürekli bir kaçınma belirmiş olur. Tekrarlayan kaçınmalarımız ise yapmamız gerekeni algısal olarak büyütür. Gerçekteki gücümü küçük, yapmam gereken işi büyük görmeye başlarım.
Sabah çalan alarmı bile en az 7 defa erteleyen ben bunun tamamını sizce okur muyum? Teşekkürler...