Bir günde kaç haber okuyorsun?
Kaç bildirim geliyor?
Kaç sekme açık kalıyor ama kaçını gerçekten hatırlıyorsun?
Eğer “çok şey biliyorum ama hiçbir şey net değil” diyorsan…
Belki de enformasyon obezitesi ile tanışma zamanın gelmiştir.
Bir günde kaç haber okuyorsun?
Kaç bildirim geliyor?
Kaç sekme açık kalıyor ama kaçını gerçekten hatırlıyorsun?
Eğer “çok şey biliyorum ama hiçbir şey net değil” diyorsan…
Belki de enformasyon obezitesi ile tanışma zamanın gelmiştir.
Enformasyon obezitesi, zihnin işleyebileceğinden fazla bilgiye sürekli maruz kalması durumudur. Nasıl ki fiziksel obezite aşırı ve dengesiz beslenmenin sonucuysa, enformasyon obezitesi de aşırı ve dengesiz bilgi tüketiminin zihinsel sonucudur.
Kavramın Kökeni ve Kullanımı
Aslında bu sorun yeni değil. Alvin Toffler, 1970 yılında yayımlanan Future Shock adlı kitabında, modern insanın hızla artan bilgi karşısında yaşadığı bunalımı “information overload” (bilgi aşırı yüklenmesi) kavramıyla tanımlıyor. 2000’li yıllarda ise David Lewis, bu durumu daha çarpıcı bir metaforla açıklıyor ve “information obesity” (enformasyon obezitesi) terimini kullanıyor. Lewis’e göre, modern insan aç değil, fazla tok. Ama bu tokluk besleyici değil.
Günümüzde kavram; dijital kültür, medya çalışmaları, eğitim bilimleri ve psikoloji alanlarında dikkat dağınıklığı, yüzeysel öğrenme ve zihinsel yorgunluk bağlamında yaygın biçimde kullanılıyor.
Nasıl Bu Hale Geldik?
Eskiden bilgiye ulaşmak zordu. Şimdi bilgiden kaçmak zor. Sonsuz sosyal medya akışları, “Son dakika” kültürü, okunmadan paylaşılan yazılar ve “Bunu da bilmeliyim” kaygısı sonuç mu?
Enformasyon Obezitesinin Sessiz Belirtileri
Kendinde şunları fark ediyor musun?
Bir metni baştan sona okumakta zorlanmak
Aynı paragrafı tekrar tekrar okumak
Sürekli “bir şey kaçırıyorum” hissi
Çok okuma ama az hatırlama
Zihinsel yorgunluk ama fiziksel hareketsizlik
Evetse, yalnız değilsin.
Çözüm: Enformasyon Diyeti
Tıpkı beslenme gibi, bilgi tüketimi de seçicilik ister.
Az ama güvenilir kaynak
Tarama değil, derin okuma
Bildirimleri kapatmak
Bilgiyi tüketmek değil, işlemek
Aşağıdaki sorulara dürüstçe cevap ver. “Evet” sayısını not al!
1️⃣ Okurken sık sık başka sekmelere geçer misin?
☐ Evet
☐ Hayır
2️⃣ Kaydedip hiç dönmediğin yazılar var mı?
☐ Evet
☐ Hayır
3️⃣ Sosyal medyada “biraz bakayım” deyip kaybolur musun?
☐ Evet
☐ Hayır
4️⃣ Çok şey okuduğunu ama az şey hatırladığını düşünüyor musun?
☐ Evet
☐ Hayır
5️⃣ Boş kaldığında elin otomatik olarak telefona mı gider?
☐ Evet
☐ Hayır
0–1 Evet:
🟢 Zihnin fit, bilgiyle ilişkin dengeli.
2–3 Evet:
🟡 Dikkat! Enformasyon fazlalığı başlıyor.
4–5 Evet:
🔴 Enformasyon obezisin.
Son Söz
Bilgi çağında sorun bilgi eksikliği değil, anlam eksikliği.
Belki de bugün ihtiyacımız olan şey:
Daha fazla içerik değil, daha fazla düşünme alanı.