Enflasyonda Yeni Risk: Suriyelilere Çalışma İzni

Merkez Bankası tarafından yakın zamanda yayınlanan bir çalışma dünyanın en büyük Suriyeli nüfusuna ev sahipliği yapan Türkiye'de göçle beraber gelen ucuz iş gücünün enflasyonu yavaşlattığını ortaya koymuştu. Ancak bu durum yakında değişebilir...

Bugüne kadar ayda 340 dolara (yaklaşık 1.000 lira) Ankara'da bir manavda çalışan Suriyeli Muhammad Mohsen'ın maliyeti bir Türk işçinin yarısı kadardı.

Ancak Avrupa Birliği'nin de baskısıyla, Türkiye geçen ay itibariyle ev sahipliği yaptığı Suriyeli ve Iraklı mültecilere çalışma izni vermeye başladı. 

BusinessHT'den Selcan Hacaoğlu'nun haberine göre Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) da övgüsünü kazanan kararla beraber, resmi olarak çalışmaya başlayacak olan mültecilerin 1.300 liralık asgari ücretin yanı sıra kazanacağı yan haklarla beraber işverene maliyeti 2.000 liraya çıkacak.

Odeabank ekonomisti Şakir Turan, 'Suriyeli iş gücünü kayıtlı ekonomiye entegre etmek işveren için maliyetlerini artırabilir. Bunun sonucu olarak da tüketici fiyat enflasyonundaki maliyet baskısını yükseltebilir' dedi. 

Turan, enflasyonun bir yandan da artan mal talebiyle yukarı çıkabileceğini belirtti.

Enflasyon Merkez Bankası'nın çıkmasını önlemeye çalıştığı çift haneli seviyelere yaklaşmışken, tüketici fiyatlarında görülebilecek hızlı bir artış yetkililerin üzerindeki baskıyı daha da büyütecektir.

Enflasyon Ocak ayında analistlerin tahminlerinin üzerinde artarak yüzde 9,58 seviyesine gelmişti. Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı ise artan fiyatların hükümetin 2018'e kadarki yüzde 5'lik hedefinden vazgeçmesine sebep olmayacağını söylüyor. Başçı'ya göre banka, kısmen geçen sene yüzde 20 değer kaybeden liradaki zayıflık yüzünden hedeflerinin tutturamadı.

30 yaşındaki Mohsen de çalışma iznine başvurup başvurmama konusunda kararsız; çünkü işini kaybetmekten korkuyor.

Üç yıl önce Halep'ten kaçıp Türkiye'ye sığınan Mohsen, 'Maliyetim kesin artacak ve patronumun bundan hoşlanacağını hiç sanmıyorum' diyor.

Bakanlar Kurulu'nun 11 Ocak'ta aldığı kararla beraber mültecilere ikamet ettikleri illerde, iş yerindeki işçi sayısının yüzde 10'unu geçmemek şartıyla çalışma izni verilmişti.

Ancak çalışma izinlerinin Türkiye iş gücü piyasasındaki etkisinin hemen görülmesi beklenmiyor, çünkü mülteciler ancak Türk devleti tarafından kendilerine kimlik verilmesinden altı ay sonra çalışma iznine başvurabiliyor. 

Alan Menkul Değerler Genel Müdür Yardımcısı Yeliz Karabulut'a göre ise izinlerin enflasyon üzerindeki etkisinin hissedilmesi yıllar bile sürebilir.

Karabulut, 'Uzun bir süre daha sigortası olmayan ucuz iş gücü olarak kalacaklardır. Suriyelilerin sosyal güveliği olan işler bulabileceklerine inanmıyorum çünkü ucuz iş gücü olarak görülüyorlar' dedi.

Eurasia Group analisti James Sawyer ise tek önemli istisnanın Suriyeliler tarafından Türkiye'de kurulan şirketlerde görüleceğini söyledi.

Sawyer, 'Pek çok örnekte bu iş yerleri sınırın ötesine taşınsa da Suriye'yle iş yapamaya devam ettiler ve Türkiye'nin güneydoğusundaki büyümeye onlar öncülük ediyor' dedi.

TOBB verilerine göre 2015 yılında Türkiye'de yabancı ortakla kurulan 4.729 şirketin yaklaşık üçte biri Suriyeli ortaklarla kuruldu. 

Türkiye'nin kayıt dışı ekonomisinde de halihazırda binlerce Suriyeli girişimci faaliyet gösteriyor. Örneğin Suriyeli Ahmad Shouman Ankara'da üç ay önce açtığı dükkanında piyasa fiyatının dörtte birine baklava satıyor. Ne iş yeri, ne de çalışanları kayıtlı. Bu yüzden ne sigorta ne de vergi ödüyor.

Merkez Bankası çalışmasında mültecilerin gıda maliyetlerini yaklaşık yüzde 7 aşağıya çektiği belirtilyordu. Finansbank baş ekonomisti İnan Demir ise göçmenlerin yoğun yaşadığı yerlerde konut, ulaşım ve sağlık maliyetlerini yükselttiğine dikkat çekti. 

London Capital Group piyasa analisti İpek Özkardeşkaya, 'İş bulmak için gereken dil ve sosyalengellerini aşana kadar kaçınılmaz olarak özellikle gıda fiyatlarında enflasyonu yukarı çekecekler. Enflasyon üzerinde oluşacak herhangi bir etki olumsuz olur' dedi.

Selcan Hacaoğlu, BusinessHT