Erken çocukluk döneminde başlayan otizm spektrum bozukluğu; bireylerin iletişim becerilerini, davranışlarını ve sosyal yaşamını oldukça fazla etkileyen bir durumdur. Bu bozukluk özellikle de son yıllarda diziler sayesinde daha görünür hale geldi. Peki gerçekte nedir? Otizmle yaşamak nasıldır?
Kaynak: 321GO
Otizm de bu konulardan biri. Otizm hakkında merak ettiğiniz her şeyi, çocuğu Otizm Spektrum Bozukluğuna sahip olan Tolga Gökçe yanıtladı…
Genel olarak erken çocukluk yaşlarında ortaya çıkan bir durum olduğu için bütün dünyada annelerin farkındalığıyla ortaya çıkıyor. Bizim hayatımızda da böyle oldu. Eşim 12 aylık olduğundan itibaren çocuğumuzda farklı bir durum olduğunu hep söyledi. 21 aylık olana kadar ben bu durumu görmezden geldim. ‘Büyüdükçe düzelir’ şeklinde yaklaştım.
Bir boşluk hissi vardı, dünyam karardı. Otizmin ne olduğunu bilmiyordum. Düzelebilecek bir hastalık olduğunu düşündüm ilk önce. Otizm dendiği gibi hemen araştırmaya başladık. Otizmli bir bireyin anlatıldığı Rain Man filmini eşimle birlikte sabaha kadar 3-4 kez izledik.
Toplum bu konuda hiçbir şey bilmiyor. Otizmin ne olduğunu bile bilmiyor. Bu bireyler ve aileleri toplum dışına atılabiliyor. Bu dışlanma eğitim kurumlarında, toplumsal kurumlarda olabiliyor. Bir restorandan bile dışarı çıkarılabiliyorlar. ‘Farkındalık’ çok fazla konuşuluyor ama farkındalığın bir adım ötesine geçmek bizim toplumumuzda şu an hayal gibi. Farkındalık günlerinde farkında oluyor, 364 gün hiçbir şeyin farkında olmuyoruz.
Ailelerin çocukları yeni tanı aldığında veya ileriki yıllarda da akıllarında onları zorlayan bir soru bu. Bir çocukta otizm varsa, hayat boyu devam eder. Otizm düzelen bir durum değildir. Ama otizmli bir birey veya çocuğun ne kadar ilerlediğine bakmak lazım. Yani otizmden ne derecede etkilendi ve doğru yaklaşımlarla ne kadar ilerlediğine bakmak lazım.
Evet. Otizm erken çocuklukta göründüğü için anne karnında teşhisi mümkün değil. Sebeplerden biri de travma olabilir. Örneğin koltuktan veya kucaktan düşme buna sebep olabilir. Çok yüksek bir ses, aile arasında yaşanan kavga, büyük bir trafik kazası… Bunların hepsi otizme sebep olabilir.
Otizmli bir bireye doğru yaklaşmak için önce onu tanımak gerekiyor. Hepsi birbirinden çok farklı. Sevdikleri, hoşlandıkları şeyi bulabilmek için onunla zaman geçirmeniz gerekiyor.
Otizmli bireylerin üstün zekalı oldukları doğru değil. Örneğin Rain Man filmi veya Mucize Doktor dizisindeki gibi. Otizmlilerin üstün yetenekleri olup mucizeler gerçekleştirdikleri düşünülüyor. Ama böyle değil. Bu bireyler %5’i oluşturuyor. Geri kalan %95, hayatları boyunca hiç konuşmayan, kendini ifade edemeyen, küçük yaşlarda davranış problemleri nedeniyle ağır ilaçlara maruz kalan, aşırı kilosuyla toplum içinde bulunamayan bireyler.
Eğitim hayatını tamamlamış, üniversite bile okumuş, iş hayatına atılmasına yardımcı olduğumuz otizmli bir genç kızımız vardı geçtiğimiz yıllarda. 6 sene önce ülkemizdeki büyük firmalardan biri, otizmli bir bireyle çalışmak istemişti. Bu bizim dünyamızı aydınlatmıştı. O gün bayram günü gibiydi. Küçük yaşlarda otizmli çocuğa sahip aileler için o an kendileri faydalanmayacak olsa bile gelecek için bir umut doğmuştu.
Bu yaşına geldiğinde birçok yeteneğe sahip olduğunu öğrendik. Başlangıçta dış dünyaya kapalı, fanus içinde yaşayan, seslendiğinde dönüp bakmayan bir çocuktu. Doğru eğitimlerle ilerleyerek 8 yaşında Asperger tanılı olduğunu öğrendik. Ondan sonra yabancı dil öğrenmeye karşı bir yeteceği olduğunu fark ettik. Şu anda 7-8 dil anlıyor ve konuşabiliyor. Ancak bunu diyalog halinde değil, isteği zaman yapıyor. İngilizce ana dili gibi. Görsel hafızası çok yüksek. Bir kitabın sayfalarını çok hızlı bir şekilde okuyabiliyor. Dakikada 120 kelime kadar okuyabiliyor. Ancak bu özellikler doğru bir eğitim ve nitelikli bir uzman eğiticiyle ortaya çıktı. Benim kızım 6 yaşına kadar hiç konuşmadı. Arabada giderken tabelaları okuyarak konuşmaya başladı. Sonrasında matematik işlemleri yapabildiğini fark ettik.
Otizme bir travma sebep olmaz, düşmeyle, kaza geçirmeyle otizm olunmaz, insanlara yanlış bilgi vermeyin. Literatürde böyle bir bilgi yok. Otizm doğuştandır, sonradan ortaya çıkmaz. Evet bazen duyuyoruz:" konuşuyordu, göz teması vardı birden hepsini kesti." diye. Bu durum sağlıklı bir bireyin sonradan otizm olduğunu göstermez, zaten otizmli bir bireyin fazla bir belirti göstermediğini doğuştan olan bir farklılığının belirti vermeye başladığını gösterir.