Bu yılın başında NASA’nın Mars’a yeniden gitmesiyle birlikte Mars yeniden odak noktamız oldu. Geçmişteki doğa olaylarının günümüzdeki Mars coğrafyasına etkilerinin detaylı bir şekilde görülebildiği pek çok uydu görsellerine ek olarak, Mars’a gönderilen keşif araçlarının çektiği kimi ilginç fotoğrafı sizler için sıraladık. Mars’ı çeşit çeşit karelerle görmek istiyorsanız içeriğimize buyurun. 👇
Acidalia Planitia bölgesinden çekilen bu fotoğraf, Marslı adlı roman ve de uyarlama filmindeki Ares 3 görevinin iniş bölgesine ait. Hikâyenin baş kahramanının gezegende mahsur kaldığı bu yer, NASA'nın 1997'de Mars'a gönderdiği Sojourner gezi aracına gerçekten de sürüş mesafesinde.
Mars'ın Ls 357°'de çekilmiş bu koca kahverengi leke, Güneş Sistemi'ndeki önde gelen lekelerden biri. Jüpiter'in içinde fırtınalar kopan gözünü herkes bilir. Aynı şekilde Neptün'ün Dünya büyüklüğündeki koca kara lekesini de unutmamalı.
Mars’ın kuzey kutbunu gösteren bu gama ışını spektrometresinde, yüzeydeki hidrojen zenginliği renklerle ifade edilmiş. Hidrojen bu bölgede genellikle su buzu formunda. Buz miktarının çok olduğu kesimler kırmızıyla, az olduğu kesimlerse maviyle belirtilmiş.
Arabia Terra, Mars’ın kuzeyindeki yer alan geniş bir düzlüktür. Küçük bir kısmı Mare Acidalium dörtgeni içerisinde kalır. Yüzeydeki çatlaklar ve aşınma sonucunda bu höyükler meydana gelmiştir.
400 metre çapındaki bu mesa, etrafı birkaç kum tepesiyle sarılmış bir vaziyette Noctis Labyrinthus’ta bulunuyor. Çok aşındığı için yüzeyindeki kayaç parçaları ve dikleşmiş kum tepeleri net bir şekilde görülebiliyor.
Apollinaris Patera’daki 80 kilometre genişliğindeki merkezi kalderanın görüldüğü bu fotoğrafta, güneyde yanardağdan aşağıya doğru akış noktalarıyla, batıdaki yamaç ve kaos arazisi dikkat çekiyor.
25 yıl önce Viking sondası tarafından görüntülenen kuzey ovaları, bugün de o günkü gizemlerini koruyor. Düşük yükseltileri ve darbe kraterlerinden arındırılmış yüzeylerinden coğrafi yaşlarının daha küçük olduğu tahmin ediliyor.
Kuzey ovaları gibi gezegenin kuzey kesimlerinde hâlâ donmuş hâlde su bulunuyor. Bu karedeki kraterle ilgili ilginç olan şeyse, yüzeyindeki kara kısmın ne olduğu. Karbondioksit dolu buzun bulunduğu erime noktasına benziyor.
Bundan daha önce de bahsetmiştik. Rüzgâra göre şekillenen kuru ve kumul yüzeyinden ötürü Mars'ta sık sık toz şeytanları oluşuyor. Hatta geçenlerde Perseverance keşif aracı da bir tanesini fotoğraflamıştı.
Mawrth Vallis bölgesindeki çeşitli maddeler, bu karedeki renk farklılığı sonucunda gözle görülür hâle gelmiş. Parlak kısımlarda kil bakımından zengin ve Mars’ın çok daha ıslak olduğu dönemlerde oluşumunu tamamlamış.
Mars’ın karbondioksit dolu buzları, bahar mevsiminin gelmesiyle eriyerek geride böyle güzel ve farklı görünümde topraklar bırakıyor. Buzun altındaki gazların, buzun erimesiyle yüzeye kaçıp fotoğrafta gördüğünüz kanal şeklindeki çukurları oluşturduğu sanılıyor.
Mars'ı uzaktan gördüğümüz bu fotoğraf, gezegene neden kızıl gezegen dendiğini gösteriyor. Romalılar bu gezegene kan rengiyle uyuştuğu için Savaş Tanrısı’nın adını vermiş. Aslına bakarsanız onlardan önce aynı işi Yunanlar yapmış ve gezegene Ares demişler. Peki sizce yüzeydeki kırmızı renginin kaynağı ne?
Mars’taki konglomera ve kum taşları, bir zamanlar yüzeyde suyun aktığını kanıtlıyor. Bu kayalar rüzgâr tarafından taşınmamış, yüksek bir zeminden buraya taşınmış. Yukarıdaki soruya da cevap verecek olursak, Mars’ta neredeyse her yerde bulunan demir oksitten dolayı bu renkte.
Bu fotoğrafta, Eylül 2012 ile Haziran 2014 tarihleri arasında oluşan Elysium Planitia’daki yeni bir darbe krater görülüyor. Siyah ve gri renklerinin yoğunluğu da gök taşının ne kadar yakın bir zamanda çarptığını gösteriyor.
26 kilometrelik bir darbe krateriyle karşınızdayız. Hem duvarında hem de merkezinde kırmızı renkli anakayaları görmek mümkün.
Dev Hellas darbe havzasının batısındaki Noachis Terra, Mars’ın geniş kara kütlelerinden. Görselde ise bu kütledeki bir darbe kraterinin içindeki kum tepeleri, çeşitli boyutları ve şekilleriyle bir doğal güzellik olarak karşımızda.
Meridiani Planum’daki bu bölge, 2016 yılında Avrupa ve Rus uzay ajanslarının ortak düzenlediği ExoMars görevinde keşif aracının iniş alanı olarak kullanıldı.
3.7 milyar yıl önce büyük bir gök taşının kratere çarpması sonucunda yerin altındaki kayaçlar parçalandı ve yüzeyde bir çıkıntı oluştu. Yer altı suyunun yeni kratere akması ve nehirlerin de dolup taşmasıyla büyük bir göl oluşmuştu.
Mariner 9’un 11 Kasım 1971’de çektiği bu görüntüde güney kutbu atmosferdeki muhtemel toz tabakasından ötürü parlıyor. Bu fotoğraf çekildiğinde Mariner 9, Mars’tan 715 kilometre uzaktaydı ve adım adım gezegene yaklaşıyordu.
Bu görseldeki Bacolor krateri, adını Filipinler’in Pampanga ilindeki bir ilçeden alıyor. 20 kilometre genişliğe sahip olmakla birlikte, gök taşı çarptığında ısı hem zemindeki hem de gök taşındaki tüm buzu buharlaştırmış.
Cerberus yarıkları, Mars’ın Cerberus bölgesinde fay hareketleri sonucu oluşan bir dizi yarı paralel çatlaktır. Düzlüklerin yanı sıra mesa gibi yükseltili alanların da doğrudan ikiye bölünmesi oldukça korkutucu duruyor.
Bu küresel haritada enerjinin fazla olduğu yerler kırmızı ve tonlarıyla, enerjinin düşük olduğu yerler mavi ve tonlarıyla boyalı. Enerji derken de hidrojen ve karbondioksitin varlığı kastediliyor.
'Araneiform' denen bu koyu ve örümceğe benzeyen çukurlar sadece güney kutup bölgesinde bulunuyor. Bu yapılar üzerinde yapılan bir çalışmada, Mars’taki donmuş karbondioksitin eridiği kanıtlanmıştı.
Vastitas Borealis bölgesinde ve Ismenius Lacus dörtgeninde bulunan 220 kilometre çapındaki Lyot krateri, adının Fransız gökbilimci Bernard Lyot’tan alıyor. Kraterin yüzeyi, gezegenin kuzey yarımküresindeki en düşük yükseltiye sahip.
Mars, Güneş’e Dünya’dan daha uzak olduğundan Güneş birazcık daha küçük görünüyor. Bir de güneş batımında daha mavimsi bir ton söz konusu.
Bu görsel Raga kraterindeki tekrarlayan yamaç akıntılarını görüntülüyor. Akıntılar her sene kaybolup yeniden oluşuyor.
Yoğun rüzgârlar sonucu bir oraya bir buraya savrulan kumların oluşturduğu tepecikleri, bu sefer de kanallarla dolu güney dağlarında mavi bir filtreyle görüyoruz.
Okyanusu, denizi, ırmağı, deresi ve gölleriyle Kızıl Gezegen bir zamanlar gerçekten yaşanabilir bir yermiş. O güzel günlerin kalıntılarını böyle bir şekilde görmek gerçekten çok acı…
Mars'ın yüzeyindeki erozyon bu görsel net bir şekilde görülebiliyor. Mars'ta etkili olan rüzgâr, neredeyse gezegenin her yerindeki yer şekillerine etki ediyor.