Elon Musk Paylaştı: İşte İnsanları Başarısızlığa Yönelten 50 Bilişsel Ön Yargı
Bilişsel ön yargılar, hızlı bir şekilde karar vermemiz gerektiğinde zihnimizin kullandığı kısayolları oluşturuyor. Ancak bunlar, çoğu durumda mantıklı ve insancıl bir şekilde hareket etmemizi genelliyor.
Bununla birlikte bilişsel ön yargılar geçmişte, insanların hayatta kalmasına yardım etmiş olmasına rağmen günümüzde, sadece kişiye bir yük oluşturuyor.
Bu nedenle, insanların bu ön yargıların ne olduklarını ve onları nasıl tanıyacaklarını anlamaları büyük önem taşıyor.
Bu bilişsel ön yargıların herkese genç yaşta öğretilmesi gerektiğini belirten 47 yaşındaki girişimci, "En iyi versiyonunuz olabilmeniz için farkında olunması gereken 50 bilişsel ön yargı" adlı bir infografiği paylaştı.
Musk'ın paylaştığı infografiği yayınlayan TitleMax, 'Bu ön yargı listesi hakkında bilgi sahibi olmak, daha bilinçli kararlar vermenize ve hedeften çok uzaklaştığınızı fark etmenize yardımcı olabilir' açıklamasında yaptı.
Musk’ın insanların kaçınmasını tavsiye ettiği 50 bilişsel ön yargı şu şekilde:
1. Temel yargılama hatası: Başkalarını kişiliklerine veya temel karakterlerine göre yargılarız, ancak kendimizi duruma göre yargılarız.
2. Kendine hizmet eden önyargı: Başarısızlıklarımız duruma bağlıdır, ancak başarılarımız bizim sorumluluğumuzdur.
3. Grup içi kayırmacılık: Grup dışı değil, kendi grubumuzdaki kişileri tercih ederiz.
4. Çoğunluk etkisi: Fikirler, hevesler ve inançlar, daha fazla insan onları benimsedikçe büyür.
5. Grup düşüncesi: Grupta uyum ve uyum arzusu nedeniyle, çoğu zaman çatışmayı en aza indirmek için mantıksız kararlar alırız.
6. Halo etkisi: Bir kişiyi olumlu bir özelliğe sahip olarak görürseniz, bu olumlu izlenim diğer özelliklerine de yansıyacaktır. (Bu aynı zamanda olumsuz özellikler için de geçerlidir).
7. Ahlaki şans: Olumlu bir sonuç nedeniyle daha iyi bir ahlaki durum oluşur; daha kötü ahlaki durum, olumsuz bir sonuç nedeniyle olur.
8. Yanlış uzlaşı: Gerçekte olduğundan daha fazla insanın bizimle aynı fikirde olduğuna inanıyoruz.
9. Bilginin laneti: Bir şeyi bildiğimizde, herkesin de onu bildiğini varsayıyoruz.
10. Spot ışığı etkisi: İnsanların davranışlarımıza ve görünüşümüze ne kadar dikkat ettiğini abartıyoruz.
11. Sezgisel karar alma: Karar verirken akla gelen anlık örneklere güveniriz.
12. Savunmacı atıf: İnsanların başarısızlıklarını kendi kontrolünde olmayan etmenlerle, başarılarını ise bireysel yetenekleriyle açıklama eğilimindeyiz.
13. Adil dünya hipotezi: Dünyanın adil olduğuna inanma eğilimindeyiz; bu nedenle, adaletsizlik eylemlerinin hak edildiğini varsayıyoruz.
14. Naif gerçekçilik: Objektif gerçekliği gözlemlediğimize ve diğerlerinin mantıksız, bilgisiz veya önyargılı olduğuna inanıyoruz.
15. Saf sinizm: Objektif gerçekliği gözlemlediğimize ve diğer insanların niyetlerinde/eylemlerinde gerçekte olduğundan daha yüksek benmerkezci bir önyargıya sahip olduklarına inanıyoruz.
16. Forer etkisi (Barnum tepkisi): Çok çeşitli insanlara uygulanabilseler bile, kişiliğimizi belirsiz ifadelere kolayca bağlıyoruz.
17. Dunning-Kruger etkisi: Ne kadar az bilirseniz, o kadar kendinize güvenirsiniz. Ne kadar çok bilirseniz, kendinize o kadar az güvenirsiniz.
18. Sabitleme: Karar verirken sunulan ilk bilgilere büyük ölçüde güveniriz.
19. Otomasyon önyargısı: Otomatik sistemlere güveniyoruz, bazen gerçekten doğru kararların otomatik olarak düzeltilmesine çok fazla güveniyoruz.
20. Google etkisi (Dijital Amnezi): Arama motorlarında kolayca aranan bilgileri unutma eğilimindeyiz.
21. Kontrolsüz tepki: Özellikle kişisel özgürlüklere yönelik tehditler algıladığımızda, söylenenin tersini yaparız.
22. Onay önyargısı: Algılarımızı doğrulayan bilgileri bulma ve hatırlama eğilimindeyiz.
23. Geri tepme etkisi: Kanıtları çürütmek bazen inançlarımızı doğrulamak gibi yersiz bir etkiye sahiptir.
24. Üçüncü şahıs etkisi: Başkalarının kitle iletişim araçları tüketiminden kendimizden daha fazla etkilendiğine inanıyoruz.
25. İnanç önyargısı: Bir argümanın gücünü, sonucu ne kadar güçlü desteklediğine göre değil, sonucun kendi zihnimizde ne kadar makul olduğuna göre değerlendiririz.
26. Erişilebilirlik kademesi: Sosyal kabul ihtiyacımıza bağlı olarak, toplu inançlar, kamusal tekrarlama yoluyla daha fazla inandırıcılık kazanır.
27. Gerileme: Toplumların/kurumların genel olarak düşüşte olduğuna inanarak geçmişi romantikleştirme ve geleceğe olumsuz bakma eğilimindeyiz.
28. Statüko önyargı: Her şeyin aynı kalmasını tercih etme eğilimindeyiz; taban çizgisinden değişiklikler bir kayıp olarak kabul edilir.
29. Batık maliyet yanılgısı (veya taahhütün yükselişi): Olumsuz sonuçlarla karşılaşsak bile, yatırımlarımızı değiştirmek yerine bize bir şeye mal olan şeylere daha fazla yatırım yapıyoruz.
30. Kumarbaz yanılgısı: Gelecekteki olasılıkların geçmiş olaylardan etkilendiğini düşünüyoruz.
31. Sıfır risk önyargısı: Başka bir seçenekle genel olarak daha fazla riski azaltabilsek bile, küçük riskleri sıfıra indirmeyi tercih ediyoruz.
32. Çerçeveleme etkisi: Nasıl sunulduğuna bağlı olarak, genellikle aynı bilgilerden farklı sonuçlar çıkarıyoruz.
33. Stereotipleştirme: Birey hakkında bilgi sahibi olmasak da, bir grubun üyelerinin belirli özelliklere sahip olacağına dair genelleştirilmiş inançları benimsiyoruz.
34. Dış grup homojenlik önyargısı: Dış grup üyelerini homojen ve kendi iç gruplarımızı daha çeşitli olarak algılıyoruz.
35. Otorite önyargısı: Otorite figürlerinin görüşlerine güvenir ve onlardan daha çok etkileniriz.
36. Plasebo etkisi: Bir tedavinin işe yarayacağına inanırsak, genellikle küçük bir fizyolojik etkisi olacaktır.
37. Hayatta kalma yanlılığı: Bir süreçten kurtulan şeylere odaklanma ve başarısız olanları gözden kaçırma eğilimindeyiz.
38. Taşipsikiyatri: Travma, uyuşturucu kullanımı ve fiziksel efora bağlı olarak zaman algımız değişir.
39. Önemsizlik Yasası (Bisikletten Atlama): Genellikle daha karmaşık sorunlardan kaçınırken önemsiz konulara orantısız bir şekilde ağırlık veriyoruz.
40. Zeigarnik etkisi: Tamamlanmış olanlardan çok, tamamlanmamış işleri hatırlarız.
41. IKEA etkisi: Kısmen kendi ürettiğimiz ve kurduğumuz şeylere daha fazla değer veririz.
42. Ben Franklin etkisi: İyilik yapmayı severiz; o kişiden bir iyilik almış olmamızdansa, o kişi için zaten bir iyilik yaptıysak, başka birine başka bir iyilik yapma olasılığımız daha yüksektir.
43. Seyirci etkisi: Etrafta ne kadar çok insan varsa, bir kurbana yardım etme olasılığımız o kadar azalır. (bu teknik olarak bilişsel bir önyargı olmasa da, TitleMax'a göre bir başka önemli önyargı biçimidir).
44. Telkin edilebilirlik: Biz, özellikle çocuklar, bazen bir sorgulayıcı tarafından önerilen fikirleri hatıralarla karıştırırız.
45. Yanlış bellek: Hayal gücünü gerçek anılarla karıştırıyoruz.
46. Kriptomnezi: Gerçek anıları hayal gücüyle karıştırıyoruz.
47. Kümelenme yanılsaması: Rastgele verilerde kalıplar ve 'kümeler' buluyoruz.
48. Karamsarlık önyargısı: Bazen kötü sonuçların olasılığını abartırız.
49. İyimserlik önyargısı: Bazen iyi sonuçlar konusunda aşırı iyimseriz.
50. Kör nokta önyargısı: Önyargımız olduğunu düşünmüyoruz ve bunu kendimizden daha çok başkalarında görüyoruz.
İlginizi çekebilir:
Popüler İçerikler
elon musk in bu dusunceleri hic ilgimi cekmiyor.. dunya ac susuz cocuklarla doluyken bu insanlar baska gezegende sozde yeni hayat kurma hayalleri satiyorlar insanlara... dunya daki butun sorunlari cozduk de baska gezegenler kaldi.. insanlarin inanc sistemlerini cokertip algi sistemleriyle oynamayo ne de guzel basariyorlar.. tonlarca yatirim yazik insanlar bu haldeyken asil amaciniz herhangi bir tehlikede kendi... kurtarmayi dusunmekten baska aciklamasi yok. bir de sozde inanlilardansaniz zaten armageddon savaslarinda diger gezegenleri oteki tarafa goturemeyecekseniz bilin istedim !
Elon elinde bir kaynak varmış zekice kullanmışsin. Şimdi biz fakirler olarak zaten başarmamiz çok zor. Senin onerilerini dinlesek de sen kadar şanslı olamicaz. Ama fakire umut vermeyi denemissin sağ ol yine de.