Merkez Bankası tarafından açıklanan verilerde Türkiye'nin kısa vadeli borçlarında artış görüldü. TCMB'nin faiz indirimleri sonrasında piyasalarda yükselişe geçen Hazine'nin borçlanma faizleri, Türkiye'nin CDS primi, enflasyon gibi olgularla faizle daha çok ödeme yapar olduk. Ekonomistler tüm veriler ışığında borç yönetimini inceliyor. Mercek altına alınan borç yönetimi, devlet müdahalesi geçmişte neler oluşturmuştu?
Dünya Gazetesi'nde Alaattin Aktaş 'Bu nasıl borç yönetimi?' başlıklı yazısında, Hazine'nin iç borç faiz ödemesinin 2022 yılının ilk 5 ayında 1,3 trilyon TL arttığını belirtti. Aktaş, 'Daha geçen aralık ayında ödenecek toplam faiz 'Yalnızca 795 milyar lira'. Aradan beş ay geçiyor, mayısa geliyoruz, ödenecek faiz tam 1.3 trilyon lira artmış ve 2.1 trilyona yaklaşmış' derken, 5 ayda faiz ödemelerindeki artışın yüzde 158 oranında olduğunu belirtiyor.
Aktaş, anapara yükümlülüğünün de yüzde 14 oranında artarak, 188 milyar lira ile oluştuğunu açıklarken, anaparanın 188, faizin ise 1.3 trilyon lira artış gösterdiğine dikkat çekiyor.
Aktaş, yazıda dikkatini çektiği borçlanma stratejisinde 5 ayda artan 1,3 trilyonluk faiz yükü için şöyle devam ediyor:
Şimdi herkes şapkayı önüne koyup düşünsün, kendine göre bir hesap yapsın!
Biz doğru dürüst bir ekonomi politikası izleseydik...
Enflasyonu düşüreceğiz diye enflasyonun yükselmesine yol açacak şekilde faizi indirmeseydik...
Faizi indirdiğimiz için Hazine’nin daha yüksek faizle ve dövize ve TÜFE’ye endeksli borçlanmasına yol açmasaydık...
Türkiye Cumhuriyeti Hazinesinin elini böylesine zayıflatmasaydık...
Ne mi olurdu?
Hani o beş ayda 1.3 trilyona yakın faiz yükü artışı var ya, o tutar en fazla 200 milyar olurdu.
Dolar/TL'nin 18,40 ile tarihi zirvesini gördüğü, milli paramızın tarihteki en oynak gününü yaşadığı 20 Aralık'ta Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanan, Kur Korumalı Mevduat kısaca KKM diye bildiğimiz üründe ne kadar birikmiş? 849 milyar TL!
Bunun bir maliyeti vat bildiğiniz üzere ve hesapta birikenler arttıkça maliyet de artıyor.
İlk dönüşlerin başladığı mart ve sonrasında nisan aylarında kur farkı için KKM sahiplerine Hazine'den yapılan ödeme 16 milyar 255 milyon TL olmuştu. Sözcü'den Mehtap Özcan Ertürk haberine göre, mayıs ayında ise dolardaki yükseliş hızlanınca maliyet de artıyor.
Dolar/TL 15 lira olduğunda (an itibarıyla 15,80 altına geriledi) devlete 35 milyar lira maliyet oluşturan KKM sistemi, geçen hafta döndüğü sınırında kalsaydı 88 milyar liralık maliyet yaratacaktı. Kısaca 1 lira, 53 milyar lira artış demek oluyor. Yukarıdaki grafikte de görüldüğü gibi 17 lira, 149 milyar lira edecek.
KKM'ye giriş yapılan ortalama kur seviyesi 13,87 lira olarak hesaplanırken, dönüşleri alınan ilk girişlerin mart ve nisanda tazelendiği düşünülürse, ortalama 14,33 oluyor.
Dolardaki yükseliş sürdükçe KKM'de maliyet artıyor. Bu kısım, tüzel kişiliklere tanınan vergi muafiyetleri ya da rezervlerden bağımsız. Bir de açıklanması beklenen enflasyona endeksli ürün ile KKM'den çıkış riski de var. Onu ilerleyen günlerde göreceğiz. Ama KKM'ye özel esas risk istenilen getirinin sağlanamaması ile dövize dönüş riski olarak görülüyor.
Yeniçağ Gazetesi'nden Evren Devrim Zelyut da dün KRT TV’de katıldığı bir programda, Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik durumu şu şekilde özetledi:
2017’de 47 milyar lira bütçe açığı veren Hazine, faize ne kadar ödüyor; 56 milyar lira. Sonra Cumhurbaşkanlığı Sistemi geliyor, 2020 yılında, bir anda bütçe açığı 178 milyara çıkıyor. Ödediğiniz faiz 133 milyar lira. TÜPRAŞ’ın ederi 50 milyar dolar. 2021’e geldiğimizde; 196 milyar lira bütçe açığı, 180 milyar lira da faiz ödemişiz. 2022'nin sadece nisan ayında 50 milyar lira açık verdi. 1854 yılında, Kırım savaşından sonra ilk borcu alan Osmanlı 20 yılda nasıl Düyun-u Umumiye’ye gittiyse Allah korusun, 20 yıl AKP kalsa ve bu kafayla gitse Türkiye Hazinesi’ni iflas ettirir. ABD, salgın döneminde bastığı 4,5 trilyon doları piyasadan geri çekecek, bu olduğunda dolar/TL’yi, kur korumalıyla, enflasyona endeksli bonoyla ya da başka farklı süper bonolarla falan tutamazsınız.