Olmasaydı ne olurdu diye düşündüren bir ayrılık...
Kaynak: İsmet İnönü - Defterler
Ebedi Dostlar Atatürk ve İnönü'nün Aralarının Açılmasına Neden Olan Büyük Kavgayı Biliyor muydunuz?
7
Tarih 1937; konu, hükumetin Atatürk'e ait çiftliğin (AOÇ) hazineye bağışlanması talebi ve bu konuda Atatürk'ün isteksiz davranması. Buna karşın Atatürk'ün de...
Çiftlikte bulunan bira fabrikasının genişletilmesini istemesi ve İnönü hükumetinin bunu uygun bulmaması... İşte bu ikilikte Atatürk ve İnönü'nün arası yavaş yavaş açılırken asıl tantana Eylül ayında kopar ve iki dost arasındaki büyük kopuş gerçekleşir.
Durumu şöyle anlatır İnönü: "Bu kavgada haksızlık esasında Atatürk'ündü. Tatbikatta idaresizlik ve haksızlık ikimiz arasında bana düştü. Haksızlık ona aitti. Şunun için: Aramızda geçen bir..."
'Devlet işini 'sonra görüşürüz' dedikten sonra, akşam masada halletmek yani gündüzden tasarladığı mülahazaları ve sebepleri dayatma şeklinde karar alarak tebliğ etmek ve bu vesile ile sevmediği birkaç vekili tahkir etmek istedi.'
Bunun üzerine bir akşamüzeri sofrada kavga eder gibi bir münakaşa geçer. Şöyle ki, İnönü: "Evvela sakindim. Sükunet ile geçiştirmek istedim. Halindeki tecavüz manasının arttığını görünce..."
'Sabrım tükendi. Sonra şiddetle karşılık verdim. Karşılığımın şiddeti onu sükûnete getirdi. Tasarladığı hadiselerde haklı olmak için sebep toplamak kararına derhal başladı. Sükûnet... Tariz... Hafif tahrik... Sonra Hatay ve Nyon meselelerini de söyledi.”
İki eski dost geçmişte çok kavga eder ancak bunlar ne bu kadar şiddetli ne de başkalarının önünde olur. Ve tabii böylesine bir fırtınanın yıkıcı olmaması da beklenemez. Ertesi gün Atatürk,
'Şimdiye kadar bin meselede bin defa kavga ettik. Akşam pek aleni oldu. Bir müddet çekilmen, istirahat etmen lazım.' der İnönü'ye. Bunu Dil ve Tarih Kongresi için trenle İstanbul'a giderken konuşurlar. İnönü, konuşulanları şöyle not eder günlüğüne:
"‘Ne olacak?’ dedi. Ben evvela çok müteessirdim. Ağlayacak vaziyette idim. Gönlünü almayı istiyordum. 'Çok muzdaribim' dedim. 'Bilmiyorum nasıl oldu?'
'‘Alem önünde olmasaydı’ dedi. ‘Ne düşünürsün?’ dedi. Birden uyandım. Her zamanki gibi geçmiş veya geçecek bir hadise sanıyordum. Bu sual üzerine ayıldım. Üzüntümü yendim. 'Bir şey düşünmedim. Ne emrederseniz öyle yaparız.' dedim.'
Sonraki diyaloğu şöyle not eder İnönü, hatıra defterine:
Bunun üzerine 20 Eylül'de İnönü, "şiddetli sürmenaj" bahanesi ile 1 buçuk ay izin istediğini belirten bir yazı yazar. Cumhurbaşkanı da bu isteği onayladığını belirttiği yazısını aynı gün yayımlar.
Ve vekil olarak Celal Bayar atanır. Ancak 'Ankara kazanı' kaynamaktadır, söylentiler ayyuka çıkar ve 4 gün sonra İnönü, 'Büyük Şefim' diyerek bitirdiği mektubu ile istifa eder. Atatürk de İnönü'nün devrime olan katkılarını dile getirerek istifayı kabul eder.
İnönü, başbakanlığı sonrası şöyle yazar günlüğüne: "Son seneleri Atatürk’ün çok zor olmuştu. Gece alkol tesiriyle alınan kararları ertesi gün iptal etmek bir eski adetimizdi."
'Son seneler bu adet kalkmaya başladı. Hele sona doğru, gece arzu ettiği bir işi ertesi gün tamamen sakin ve tamam iken de gerekli bulup takip etmeye başladı. Sıhhatinde ve alkolün tesirinde bu değişimi fark ettiğim andan itibaren korkum çok arttı.”
Eklememiz lazım ki Celal Bayar, İnönü'nün bu görüşlerine katılmaz. İçeriğimizi İnönü'nün istifa sonrası Atatürk'e yazdığı duygu dolu not ile bitirelim.
Karar sizin bu kavgada kim haklı sizce, Atatürk mü, İnönü mü?
Bu içerikler de ilginizi çekebilir:
85 Yıl Önce Afet İnan'ın Sorduğu Kritik Soru: Modern Irklar Arasında Türklerin Yeri Nedir?
II. Dünya Savaşı'nın Sıcak Yıllarında Hitler'in Tehdidine İsmet Paşa Ne Cevap Vermişti?
Hayatı Boyunca Demokratlığından Ödün Vermeyen Atatürk "Dünya Liderliği" Hakkında Ne Düşünüyordu?
Türkiye'de Ekonomide Seferberliğin ve Bağımsızlığın Büyük Atatürk'ten Beri Değişmez İlkesi: Devletçilik
Necip Fazıl Kısakürek, Atatürk ve Onun Devrimlerine Neden Düşman Oldu?
Hiç hoş bir içerik değil, hem de hiç. Hem de şu aralar yayınlamanın hiç yeri ve zamanı değildi Onedio.!
okudum aklıma bir soru takıldı sadece.128 milyar dolar nerede?
Anladığım İnönü daha muhafazakar, bira fabrikasını çok tasvip etmemiş ve araziyi devlet hazinesine almayı isteyerek çökmek istemiş bi anlamda. Atatürk bunun farkında arkadaşının niyetini anlıyor.. herkesin önünde kavga etmeleri anladığım sorun olmuş. Atatürk hoş olmadı bu demiş anladığım birazda inönüden vazgeçtiğini göstermiş. İsmet inönü beni hastalıktan gönder yerime kimi koyarsan koy demeye getirmiş. Celal bayar gelmiş. İsmet inönü üzülmüş mektup ta şu yazıyor … -Beni sevmediğin devirde de sana “ emeklerim boş değilmiş.” Dedirteceğim sana. Belki fikrimi anlatamadım. “İsmete verdiğim emekler boş değilmiş.” Dedirteceğim. diyor..