Hiç bir şeye bakıp 'Bu ilk kimin aklına geldi acaba?' diye sorguladığınız oldu mu? Ya da her gün kullandığımız ve aslında önceden de hep varmış gibi düşündüğümüz nesnelerin arkasında kimin olduğunu merak ettiniz mi? Bu yazıda sizler için ilginç keşifleri ve onların hikayelerini derledik.
Asma köprüler çok daha önceden vardı ancak 1800’lerde çıkan modern asma köprüler öncekilerden büyük ölçüde farklıydı. Yapımı daha ucuz, tamir edilmesi daha kolaydı ve sel olursa diye akıntı yeri bile düşünülmüştü. Eninde sonunda bu köprüler çok daha dayanıklı ve şehir trafiğini kaldırabilecek hale geldiler.
Bu köprülerin hikayesi ise şöyle: 19. Yüzyılın ortalarında mühendis John A. Roebling, Allegheny Portage Demiryolunda kırılabilir kenevir halatı kullanıldığını görüyor ve bunun üstüne çelik halatı bükebileceği ve üretebileceği bir yöntem buluyor. Bu yöntemle Roebling, herkes tarafından bilinen Brooklyn Köprüsünü tasarlıyor. Babasının ölümünün ardından, Roebling’in oğlu Washington baş mühendis pozisyonunda bu projeyi devam ettiriyor ancak dekompresyon hastalığına yakalandığından dolayı bir süre sonra bırakmak zorunda kalıyor. Washington’ın eşi, Emily, projenin sorumluluğunu üstlenerek bu projenin tamamlandığından emin oluyor.
İnsanlar genellikle modern sifonlu tuvaletlerin icadını John Harington’a bağlıyor ancak ondan çok önceden bu tarz tuvaletlerin olduğu biliniyor. Ayrıca Harington’ın tasarımları hiçbir zaman tutmadı çünkü tuvaletler onun tasarladığı şekilde kullanılsaydı ölümcül sonuçlar doğurabilirdi. Daha sonra, 1775’te Alexander Cumming bu duruma el attı ve tuvaletin arkasına takılabilecek bir tür boru icat etti. Bu boru evin içine zararlı gazların girmesini engelliyor ve dışkının kolayca tuvaletin arka tarafına gitmesini sağlıyordu.
Transistörlü radyolar 1950’lerden beri piyasada vardı ancak Sony’nin kurucu ortağı Masaru Ibuka nerede olursanız olun istediğinizi dinleyebilmeniz gerektiği kanısındaydı ve böylece 1979’da Sony’nin dünya çapında bilinen Walkman’i ortaya çıktı. Walkman hafif ve taşınılabilir oluşuyla gönülleri fethetti ve bugüne kadar çıkan tüm cihazlarda da bu niteliklere vurgu yapılmaya devam etti.
1950’lerde Gregory Goodwin Pincus isimli biyolog ve John Rock isimli jinekolog hamileliği önleyecek bir “sihirli hap” geliştirmek için kolları sıvadılar. Geliştirdikleri hap 1957’de ilk piyasaya sürüldüğünde bu hapın adet döngüsünü düzene sokmak için kullanılabileceği söylendi. FDA bu hapın gebelik önleyici olduğunu onayladıktan sonra bile herkesin hapa kolayca ulaşma imkanı yoktu. Amerikan’ın bazı eyaletlerinde 1972’ye kadar bekar kadınların bu hapı alması yasal değildi.
Kan bankaları kurulmadan önce kan nakline ihtiyaç duyan hastalar zamana karşı yarışıyorlardı. İnsanların kan bağışı yapabilmeleri için organize bir ağ yoktu ve hastalar kendi kendilerine kan bağışı yapabilecek birilerini bulmak zorundaydı. Bu durum 1937’de son buldu. Doktor Bernard Fantus, kanı 10 güne kadar koruyabilen bir teknik geliştirdikten sonra, Chicago’daki Cook County Hastanesinde ülkenin ilk kan bankasını kurdu.
Lyman Spitzer 1940’larda bir uzay teleskobunun icadını önerene kadar insanlar evrene yalnızca karadaki teleskoplarla bakabiliyorlardı. Dünya’nın atmosferi ise karadaki teleskoplar ve uzay arasındaki bir perde gibiydi. Çekilen görüntüler sürekli bulanık çıkıyordu. Spitzer’ın araştırmaları sayesinde 1990’da fırlatılan ve ilk uzay teleskobu olan Hubble Uzay Teleskobu ortaya çıktı.
30 yılı aşkın bir süredir yörüngede olan Hubble, evrenin yaşını (13.8 milyar yıl) belirledi, komşu galaksiye olan mesafeyi doğru ölçtü ve çarpıcı fotoğraflarla evrenin güzelliğini bizlere göstermeyi başardı.
Domino’s Pizza’nın kurucusu Tom Monaghan, 1960’larda, şimdi kullandığımız pizza kutularını oluşturmadan önce pizzalar torbalarda ya da karton kutularda teslim ediliyordu. Bu kaplar dayanıksız olduğundan pizza teslimatı için hiç kullanışlı değillerdi. Domino’s Pizza’nın kutuları ise çok daha dayanıklıydı ve stratejik olarak yerleştirilmiş açıklıklardan buharı çıkarırken aynı zamanda pizzayı sıcak tutuyorlardı. Ancak, bu kutuların yetersiz kaldığı tek bir nokta vardı: kutunun üst kısmı bazen çöküyor ve pizzanın üst kısmına yapışıyordu. Bu sorunun çözümünü ise Carmela Vitale buldu. Minik bir masa gibi dizayn edilmiş pizza destek ayağı sayesinde artık pizzalar teslimat sırasında dağılmıyordu.
1895 yılında bir sonbahar akşamı Alman fizik profesörü Wilhelm Röntgen, elektriğin düşük basınçlı gazlar yoluyla iletilmesi üzerinde çalışırken, gizemli bir ışın keşfetti. Bu gizemli ışığın ne olduğunu anlamaya çalışırken tüp ve ekran arasına çeşitli nesneler koydu. Araya bir parça kurşun koyduğunda ise sadece kurşunun değil, elindeki kemiklerin de gölgelerini gördü. Daha sonra yapılan deneylerde ekranın bir fotoğrafik plakayla değiştirilebileceği görüldü ve böylece x-ışını bulundu.
Bu tarz kameralar ilk defa 19. Yüzyılın sonlarında Pennsylvania Kongre Üyesi ve fotoğraf meraklısı George Shiras tarafından icat edildi. Shiras’ın bu fikri tasarlarken, Ojibwa kabilesi tarafından kullanılan ve “jacklighting” adı verilen bir avlanma tekniğinden esinlendiği biliniyor.
Bu tarz kameralar bize gezegeni paylaştığımız canlıları ve yaşadıkları dünyayı ayrıntılı bir şekilde inceleme fırsatı sunuyor. Bunu yaparken de birçok bilimsel keşif yapmamıza yardımcı oluyor.
Koli bandı fikri iki oğlu da Donanma’da olan Vesta Stoudt’tan çıktı. Stoudt, Green River Mühimmat Fabrikasında çalışırken, mühimmat kutularında bir sorun olduğunu fark etti; Kullanılan bant dayanıksızdı ve bu askerler için sorun yaratıyordu. Aklına kutuları kapatmak için kumaş bazlı su geçirmez bir bant oluşturma fikri geldi ve günlük hayatımızda bir çok yerde karşımıza çıkan koli bandı ortaya çıktı.
Bu ticaret mucizesinin arkasındaki mucitler N. Joseph Woodland ve Bernard Silver’dan başkası değil. Her şey Silver’ın bir konuşmaya kulak misafiri olmasıyla başladı. Yerel bir gıda zinciri başkanı Drexel’daki dekana bir ürünün bilgilerini otomatik olarak elde etme ihtiyacından bahsediyordu. Dekan, bu fikirle ilgilenmedi ancak Silver bu fikri meslektaşı Woodland’e götürdü ve Woodland 1920’lerin film ses sistemlerinin yanı sıra Mors kodundan da esinlenerek bir sistem tasarladı. Daha sonra George Laurer’ın da yardımıyla bu sistem geliştirildi ve böylece her yerde karşımıza çıkan barkod sistemi oluşturuldu.
Emniyet kemerinin şimdiki şeklini Volvo mühendisi Bohlin’e borçluyuz. Bohlin, iki noktalı kemerlere, ki bu kemerler bazı durumlarda korumaktan çok zarar veriyordu, omuz askısını ekleyerek onları geliştirdi. Bu kemerler sayesinde sürücüler ve yolcular ağır dört noktalı kemerler ve y şeklindeki kemerleri takmak zorunda kalmaktan kurtuldular.
Mühendis Percy Spencer, manyetronlar (radar için elektromanyetik dalgalar
üreten tüpler) üzerinde çalışırken cebindeki yer fıstıklı barın aniden “aşırı yapışkan bir şeye” dönüştüğünü fark etti. Bundan manyetronun mikrodalgalarının sorumlu olduğunu anlaması çok uzun sürmedi ve bu onu insanların yiyeceklerini daha hızlı ısıtmak için kullanabilecekleri mikrodalga fırını icat etmeye itti.
İnsanlar yiyecekleri konservelerde saklamaya başladıktan yıllar sonra, sonunda biri onları bir keski ya da çekiç kullanmadan açmanın bir yolunu buldu. 19. Yüzyılın ortalarında, birkaç mucit, modern İsviçre çakısındaki konserve açacaklarından çok da farklı olmayan bir tür bıçak tasarladı. Daha sonra William Lyman döner kesici de içeren bir tasarım geliştirdi. Ancak, bugün ki kullandığımız konserve açacağına en çok benzeyen tasarımı 1920’lerde Charles Arthur Bunker yapmıştır.
İlk klimanın insanlar için değil de matbaa sektörü için yapıldığını biliyor muydunuz? 1902’de, Willis Carrier adlı bir mühendisten, bunaltıcı yaz günlerinden dolayı sık sık renk düzeni bozulan matbaayı düzeltmek için bir yol bulması isteniyor. Birkaç test yaptıktan sonra, Carrier, ısıtma bobinlerinden soğutulmuş su çıkartan bir cihaz yapıyor. Carrier’ın icadı un değirmenlerinden jilet fabrikalarına kadar her yere satıldı. Bu icadın mimariyi ve hatta ulusları şekillendirmede büyük rol oynadığı inkar edilemez.
Radyonun icadında yıllarca uzayan bir patent savaşı vardı. Guglielmo Marconi
isimli İtalyan mucit ilk radyo sinyalini 1894’de gönderip aldı ve 1896’da İngiltere’de icadının patentini aldı. Bu sıralarda Tesla da Amerika’da buna benzer bir icat üzerinde çalışıyordu. 1890’larda radyo dalgalarını gönderip alabilen tesla bobinini icat eden Tesla’nın, labaratuvarında 1895’de yangın çıktı. İki yıl sonra, Tesla patent için başvuruda bulundu. Bu sıralarda Marconi’de Amerika’da patent almak için başvuruda bulundu ama Tesla’nınki önceden kabul aldığı için Marconi’yi reddettiler. Ancak, bu Marconi’yi durdurmadı ve devam eden yıllarda başvurmayı sürdürdü. En sonunda, 1904’de, Amerika Marconi’yi radyonun yaratıcısı ilan etti. Fakat patent savaşının kazananı Marconi olamadı. 1943’te Yüksek Mahkeme önceliğin Tesla’da olduğuna karar verdi.
Balıkları evcil hayvan olarak besleme fikri Romalılarla başlamış olsa da, ilk cam akvaryum 1832’de Jeanne Villepreux-Power’ın laboratuvarında ölü örnekleri incelemekten bıktığı zaman kuruldu. Deniz yaşamını gözlemlemek, karadaki hayvanları gözlemlemek kadar kolay değildi ve Villepreux-Power kafadanbacaklıları okyanusun dışında canlı tutmanın bir yolunu bulmak istedi. Böylece biri iç mekan için, biri sığ sular için ve biri de okyanuslar için olan üç farklı akvaryum tasarladı.
Ampulün mucidi genellikle Thomas Edison olarak anılsa da, bir çok bilim adamı ve araştırmacının ampulün bulunmasına katkı sağladığı su götürmez bir gerçek. Mesela Humphry Davy elektriğin ışık yaratmak için nasıl kullanılabileceğini gösterdi. Bu şekilde 19. Yüzyılın ilk yarısında birçok bilim adamının katkısıyla bu fikir gelişti ve hatta 1840’ların sonunda Sir William Grove tamamen elektrik ışığıyla aydınlatılmış bir ders verdi. Ancak ışık aşırı derecede pahalıydı ve ilk ampuller güvenilmezdi. Kimyager Joseph Swan pahalı platin filamanı ucuz karbonize kağıtla değiştirene kadar bu konuda kimse bir şey yapmamıştı. Edison ise kendi ampulünü Swan’dan bir yıl sonra gösterdi. Uzun süren patent davasından sonra ikisi güçlerini birleştirdi ve Edison-Swan United şirketini kurdular.