Geleceğin mimarlarına inanın! Ben inanıyorum…
Bir çağrının, bir vizyonun, bir insanlık ideali gerçekleşmesi için inanın…
Dünyayı değiştirecek çocukları nasıl yetiştiririz? Bu basit bir soru gibi görünebilir ama cevabı; kalbin, aklın, teknolojinin ve kültürün buluştuğu bir eşikte gizlidir.
Büyük filozof Carl Sagan şöyle der:
“Çocuklar doğal filozoflardır… Meraklıdırlar, tutkuludurlar, öğrenmeye açtırlar. Biz yetişkinlere düşen, bu içsel ateşi söndürmeden yön göstermektir.”
Bugün bir çocuğun elini tuttuğunuzda, sadece küçücük bir bedeni değil…
Geleceği tutuyorsunuz.
Sadece bir çocuğun kalbini kazandığınızda, belki de tüm insanlığın kalbine dokunuyorsunuz.
Ama sorun şu ki…
Bu kalbi duymak, bu potansiyeli keşfetmek için eski yöntemler yetmiyor artık.
Dünya değişti. Hızla, köklü, dijital ve yapay bir şekilde değişti.
Dijital Fırtınanın İçinde
Bugün çocuklarımızın ilk arkadaşları birer algoritma…
Onların oyun bahçeleri metaverse…
İlk sırdaşları ChatGPT…
İlk sahici krizleri bir sosyal medya yorumuyla başlıyor.
UNESCO diyor ki: “Bugünün çocuklarının %78’i hergün yapay zeka sistemleri ile etkileşim içinde. Ama bunu farkında bile olmadan yapıyorlar.”
McKinsey ise şunu ekliyor: Bugün doğan çocukların %65’i, henüz icat edilmemiş mesleklerde çalışacak.
Oxford Üniversitesi’nin verilerine göre, bir genç 15–20 kere kariyer değiştirecek.
Peki soruyorum size:
Böylesine belirsiz bir geleceğe, çocuklarımızı hangi kılavuzla hazırlayacağız?
Yanıtımız şudur: Duygusal zekâ.
Beyni şekillendiren teknolojidir. Ama ruhu inşa eden sevgidir.
Ekran, bilgi sunar… Şevkat ise, karakter kurar.
Harvard Üniversitesi’nin çocuk gelişimi araştırmalarına göre, ilk 3 yılda beynimizde saniyede 1 milyon sinaptik bağlantı kurulur.
Bu bağlantıların temel malzemesi ise oyuncak değil, yazılım değil…
İlişkidir. Temastır. Güvendir.
Duygusal zekâ, dijital çağın karşısında savunmasız kalmayacak bir iç pusuladır.
Finlandiya bunu gördü.
Eğitim sistemini testlere değil, çocukların mutluluğuna göre yeniden kurdu.
Şimdi dünya çapında bir referans oldu.
Biz neyi bekliyoruz?
Kolektif Bilgelik
Oysa bizim elimizde bir hazine var.
Bir çocuk yalnızca evde değil, mahallede büyür bizde.
Bir çocuğa sadece ailesi değil, bütün toplum göz kulak olur.
Hatırlayalım: İmece kültürü.
Komşunun çocuğu ağladığında, ilk yardıma gelen annemiz değil miydi?
İTÜ’nün araştırmasına göre, imece kültürünün yaşadığı bölgelerde büyüyen çocuklar daha fazla toplumsal sorumluluk alıyor.
Daha dayanışmacı, daha işbirlikçi oluyor.
İşte bu yüzden, Doğu’nun kolektif ruhuyla, Batı’nın bireysel hak ve ifade özgürlüğünü dengeleyerek yürümeliyiz.
Kültürel sentez, geleceğin anahtarıdır.
Dost mu, Düşman mı?
Bir diğer kritik alan: Sosyal medya.
Bir nesil, Instagram filtrelerinde kusursuzluğu ararken, kendi iç sesini bastırıyor.
TÜİK verilerine göre, 10–14 yaş arası çocuklarımız günde 2,5 saat sosyal medyada. Ama çözüm bu çocukları sosyal medyadan koparmak değil.
Çözüm: Onlarla birlikte dijital dünyayı keşfetmek.
Sabancı Üniversitesi’nden Dr. Zeynep Kara’nın dediği gibi:
“Koruma devri bitti. Güçlendirme devri başladı.”
Yapay zekâyı korkuyla değil, ahlakla şekillendirmeliyiz.
Stanford Üniversitesi araştırması gösteriyor ki, yapay zekâ destekli öğrenme araçları kullanıldığında çocukların öğrenme hızı %40 artıyor. Ama aynı zamanda eleştirel düşünme kapasitesi %15 düşebiliyor.
Dr. Cem Karakaş’ın şu sözü hepimize ders olmalı:
“Algoritmalar değerleri öğrenemez. Onlara değerleri biz öğretiriz.”
O hâlde görev bizde.
Ebeveynlerde, öğretmenlerde, liderlerde…
Ebeveynlere Yol Haritası
Gelin birkaç somut adımla bu yolculuğu daha güçlü kılalım:
Çocuğunuzla birlikte yapay zekâyı deneyimleyin. Onunla ChatGPT’ye soru sorun. Kod yazın. Onu pasif değil, aktif kullanıcı yapın.
Dijital dünya için bir aile anlaşması yapın. Yasak koymayın; kurallar belirleyin. Ne zaman, ne kadar, neyle…
Haftada bir gün “Dijital Detoks” yapın. Doğaya çıkın. Ekran değil, yapraklara dokunsunlar. Taş toplasın, rüzgarı dinlesin.
Duygular hakkında konuşun. Duygusal zeka öğrenilmez sanılıyor. Hayır! Öğretilir, yaşatılır.
Çocuklarınızı farklı kültürlerle tanıştırın. Bırakın Afrika’dan bir masal dinlesin, Japon origamisi yapsın, Mevlana’nın şiirini okusun.
Geleceği İçten İnşa Etmek
Dünya Meteoroloji Örgütü’ne göre, bugünün çocukları yaşamları boyunca 2-3 derecelik küresel ısınmaya tanıklık edecek.
Onları hazırlamak, yalnızca teknoloji öğretmekle değil, onlara doğayı, sevgiyi, dayanıklılığı, şefkati öğretmekle mümkündür.
Geleceği değiştirecek çocuklar yetiştirmenin yolu, onlara sadece bilgi değil; ilham, umut ve yön verebilmektir.
Unutmayın:
Çocuklar geleceğin projeleri değildir. Geleceğin öznesidir.
Nihayetinde bizim en büyük sorumluluğumuz, onlara sadece dünya bırakmak değil…
Onlara, dünyayı değiştirme cesareti bırakmaktır.
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio
