Charles de Secondat, Baron de Montesquieu, devrimci dönemi tanımlayan liberal filozoflar kuşağının bir üyesiydi. Aynı diğer filozoflar gibi felsefi emeğinin meyvelerini toplayacak kadar yaşamadı ancak yazıları ve düşünceleri, toplumun ve sıradan insanların siyaseti anlama biçimini değiştirdi. Montesquieu kimdi ve insanlık tarihinin böylesine çalkantılı ve değişken bir çağına katkısı ne oldu? Buyrun detaylara 👇
Bu konuyu anlatmak için önce Montesquieu'in hayatından başlayalım. Charles-Louis de Secondat Montesquieu, 1689-1755 yılları arasında yaşamış Fransız bir filozoftu. Fransız düşünür, yazar olarak da çok güçlü bir kalemdi. 1721'de, etnik yabancı ziyaretçilerin gözünden çağdaş Fransız toplumunu eleştiren hicivli bir eser yayınladı. Farsça Mektuplar adlı eseri ise büyük başarı elde etti.
Kıtadaki çeşitli kültürleri, gelenekleri, kanunları ve uygulamaları gözlemlemekten ve onlar hakkında yazmaktan keyif aldı. Kaleme aldığı eserler, o zamanın en derin siyaset felsefesi parçalarından olduğu için oldukça ilgi gördü. Ancak çalışmalarının çoğu kendi ülkesinde sansürlenecek ve hatta yasaklanacaktı...
Montesquieu'nun ailesi Huguenot kökenliydi. Bilmeyenler için belirtelim, Protestan inancına sahip Fransızlara, Huguenot deniyor. Huguenot'lar, Katolik olan Fransız devleti tarafından gördükleri zulüm ve dini şiddet nedeniyle zamanla Avrupa'dan kaçtı.
Biliyorsunuz ki idarenin yasama, yürütme ve yargı olarak üçe ayrılmasına kuvvetler ayrılığı deniliyor. Günümüzde de devam eden bu uygulamanın tohumları Montesquieu tarafından atıldı.
Bu eleştirisinin kökleri ise insanoğlunun kibrine ve hırsına dayanıyordu. Örneğin Sezar, Roma Cumhuriyeti'ni çarpıtıp İmparatorluğu yaratmasaydı, başka biri demokrasinin zayıflığından yararlanıp aynısını yapacaktı. Montesquieu'nün bilgeliği göz önünde bulundurularak, hükümetler, güç dengesinde herhangi bir dalgalanmayı önlemek için çok özel kontroller ve dengeler ile kuruldu.
Bir hükümetin yürütme organı, tanımı gereği, hukuk uygulamalarını destekleyen organdır. Birçok yönden, hükümetin yürütme organı hükümetin 'yüzü'dür. Hükümetin yasama organı, yasa ve toplumda değişiklik önermek ve yürürlüğe koymaktan sorumlu organdır.
Ülke içinde var olan yasaları tartışmak, yeni yasalar önermek ve değiştirmek yasama organının görevidir. Bir yasa tasarısı veya yasa ile ilgili bir anlaşma sağlandıktan sonra, imzalanması için yürütmeye gönderilir.
Devletin yargı organı, bir toplumda işlenen suçlar ve çiğnenen kurallar hakkında yasayı yorumlayan ve hüküm veren organdır.
Montesquieu'nün kuvvetler ayrılığı, cumhuriyetlerde uygulanacak araçsal bir ideolojiydi. Montesquieu, hiç kimsenin devasa bir merkezi otoriteye sahip olmaması gerektiğini savunuyordu. Kuvvetler ayrılığı tam olarak da bu konuda çok önemli bir rol oynar. Bu üç organ, tek bir siyasi bireyde birleştiğinde, cumhuriyet mutlakiyetçiliğe dönüşür.
Yani uzun lafın kısası, kuvvetler ayrılığı sistemi siyasi iktidarın diktatörleşmesini engellemeye yönelik bir sistemdir. Günümüzde de birçok ülkede kullanılan bu kuvvetler ayrılığı ilkesinin teee o zamanlarda ortaya çıktığını biliyor muydunuz? Artık biliyorsunuz!