Putin'in, ayrılıkçıların yönetimlerini tanınması ile derinleşen kriz sonrası tarım emtiasında gözlenen yükseliş, işgalin resmen başlamasıyla ivme kazandı.
Rusya ve Ukrayna'nın üretimdeki ağırlığı nedeniyle buğday, emtia piyasalarında ana aktör oldu.
Blooöberg HT haberine göre, buğday fiyatları, 9,34 dolar ile Ağustos 2012'den bu yana en yüksek seviyeyi görürken, yüzde 6'ya yakın yükselen buğday fiyatları, haftalık bazda yüzde 16,3, yılbaşına göre ise yüzde 21,3 oranında arttı. Buğday geçen yılı da yüzde 20,3 yükselişle tamamlamıştı. Buğday fiyatlarının geçen yıl artmasında üretim öngörüleri, ihracat, arza yönelik endişeler ve olumsuz hava koşuları etkili olmuştu.
Mısır fiyatları ise bugün yüzde 5'in üzerinde arttı ve 7,16 dolarla Mayıs 2021'den bu yana en yüksek seviyeyi gördü. Bugün ayrıca pamuk fiyatlarında yüzde 1, soya fasulyesinde yüzde 4,5, kakaoda yüzde 0,5 civarında artışlar görülürken, kahvede yüzde 0,2 civarında azalış yaşandı. Şekerde ise yatay bir seyir izleniyor. Soya fasulyesi de 17,56 dolarla Eylül 2012'den bu yana en yüksek seviyeyi gördü.
Analistler, gübre ve enerji maliyetlerindeki artışın genel olarak tarım emtia fiyatlarındaki yükselişi tetiklediğini söyledi.
Bloomberg HT’ye konuk olan Uluslararası Un Sanayicileri ve Hububatçılar Birliği Avrasya Başkanı Dr. Eren Günhan Ulusoy, Ukrayna krizinin tahıl piyasasına etkileri için, gerilimin uzaması halinde Brent petrol ve buğdayın fiyat orantısının şu an aynı olduğunu aktararak şunları söyledi:
Brent petrolün alternatifi var, ancak buğdayın ve mısırın alternatifi yok. Savaş dediğimizde enerjiyi ikame edebilirseniz fakat tarım ürünlerini ikame edemiyorsunuz.
Ulusoy, dünyanın bu şoku 1-2 aylık mevcut buğday stoklarıyla götürebileceğini söylediği konuşmasında, “Süre uzarsa o zaman problem daha büyük hale gelir. Rusya’dan tedarikte bir kesinti olursa Türkiye’de her şey eskisi gibi devam eder diyemeyiz. Mutlaka bunu ikame etmemiz gerekir.” ifadelerini kullandı.
Emtia borsalarında tarım ürünlerinin fiyatlanması, piyasada gerçekleşecek fiyatlama konusundaki beklentiler açısından büyük önem taşıyor.
Türkiye, Rusya’nın en büyük buğday ithalatçılarından biri olduğundan hububat fiyatlarındaki artış, gıda fiyatlarını da artırıyor. Buğday fiyatlarındaki artış makarna ve ekmek gibi temel gıda ürünlerini doğrudan etkileyecek.
ABD Tarım Bakanlığı’na göre, bu yıl için Rusya ve Ukrayna’nın birleşik buğday ihracatının, küresel toplam tüketimin yüzde 23’ünü oluşturacağı tahmin ediliyor.
Analistler, mevcut durumda Ukrayna'nın tahıl üretmesinin zor göründüğünü, bunun aynı zamanda fiyatların da çok artacağı anlamına geldiğini ve bazı ülkelerin ekmeğe ulaşımına engel olabileceğini ifade etti.
Ulusal Hububat Konseyi Başkanı Özkan Taşpınar’ın Sözcü'ye yaptığı değerlendirmede, “Ukrayna-Rusya savaşından coğrafyamızda kazanan olmaz, bu iki ülkeden sonra en çok biz kaybederiz. Ukrayna ve Rusya’nın; Türkiye’nin gıda ithalatında payı yüzde 40, yurt dışı inşaat işlerinde payı yüzde 50, turistlerin yüzde 30’u bu iki ülkeden. Dolayısıyla gıda enflasyonu Rusya ile Ukrayna savaşından olumsuz etkilenebilir” dedi.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar geçen haftalarda gerilimin ilk başladığı dönemde yaptığı açıklamada, 'Rusya ve Ukrayna arasındaki buhrandan dolayı ithalatta sorun çıkması, başta ekmek olmak üzere gıda fiyatlarını olumsuz etkileyecektir. Ürün bulunamaması önemli ölçüde buğdayın işlenmiş ürünlerinin ihracatının kısıtlanmasına ve fabrikalarının çalışmamasına sebep olacaktır. Bunun tedbirlerinin şimdiden alınması gerekiyor.' demişti.
ZMO Genel Başkanı Suiçmez ise, Türkiye’nin tahıllarda kendine yeterliliğinin azaldığı dönemde, artan nüfusun ihtiyacının ithalatla karşılandığına vurgu yaparak “Ukrayna-Rusya arasındaki savaş, bu iki ülkenin tahıl ithalatçısı olmamız nedeniyle Türkiye tarımını olumsuz etkileyecektir” derken, neler yapılması gerektiğini ise şu şekilde anlattı:
Kalıcı çözüm yerli üretim koşullarını iyileştirerek tahılda yeniden kendimize yeterli duruma gelmektir. Arz açığını yerli üretimle karşılamak için ise ilkbahar ekimleri öncesi mazot, gübre tohum, ilaç, sulama suyu maliyetlerini ivedilikle somut önlemlerle düşürmek, destek miktarını ek bütçe ile artırıp yılı içinde ödemek, hububata maliyetinin üzerinde alım fiyatını önceden açıklayıp alım garantisi vermekle mümkündür.
Türkiye yağlı tohum ithalatını ağırlıklı olarak Ukrayna, hububat ithalatını ise Rusya'dan temin ediyor. 2021’de toplam buğday ithalat miktarının yüzde 86,6’sı Rusya ve Ukrayna'dan yapıldı. Arpa ithalat miktarının yüzde 79,4’ü, ayçiçeği ithalat miktarının yüzde 11,4’ü ve soya ithalat miktarının ise yüzde 13,3’ü yine bu iki ülkeden gerçekleşti.
Türkiye, Rusya’dan en fazla tarım ürünü ithal eden ülke olarak dikkat çekiyor.
Rusya, geçen yılki buğday ihracatını yıllık bazda yüzde 8,5 artarak 8,8 milyar dolara çıkarmıştı. Bu ihracatın 1,8 milyar doları ise Türkiye’ye yapılmıştı. Yani geçen yıl Türkiye, Rusya’dan 1,8 milyar dolarlık 6,7 milyon ton buğday ithalatı yaptı.
Ukrayna ise dünyanın en büyük 5’inci buğday ihracatçısı olarak öne çıkıyor. Ukrayna, buğday ihracatının yüzde 95’ini de Karadeniz üzerinden gerçekleştiriliyor.
Bizim tarlamız bağımız bahçemiz var olmayanlar düşünsün her türlü hayatta kalırız