Dünyadaki Bütün Okyanuslar Buz Tutsaydı Neler Olurdu?

20.03.2025 - 12:35

Okyanuslar, gezegenimizin can damarı. Sadece su kaynağımız değil aynı zamanda iklimin düzenleyicisi, oksijen üreticisi ve en büyük ekosistem. Peki ya bir gün her şey değişirse? Eğer dünyadaki tüm okyanuslar bir anda donsaydı, ne olurdu? Önce balıkçılık ve deniz taşımacılığı çökerdi, sonra küresel ekonomi sarsılırdı ve en kötüsü, hayatta kalmamız için gereken oksijen azalırdı. İşte, buzdan bir dünyada insanlığın karşılaşacağı kabus gibi senaryolar…

Kaynak 1, Kaynak 2

Dünyanın en büyük su kütleleri olan okyanuslar, bugüne kadar hiçbir zaman tamamen donmadı. Görseli — Bunun en büyük sebebi, suyun donmasını engelleyen birkaç kritik faktörün varlığıdır. Okyanus suları, yüksek tuz konsantrasyonu nedeniyle tatlı suya kıyasla daha düşük bir sıcaklıkta donar.
Ayrıca dünyanın %71’ini kaplayan devasa okyanusların hacmi, onları bir anda donduracak kadar büyük bir sıcaklık düşüşünü neredeyse imkansız hale getirir. Bir diğer önemli faktör ise yer kabuğunun okyanus tabanında ince olmasıdır. Yerin derinliklerinden gelen jeotermal ısı, suyun donmasını engeller ve okyanusları sıvı halde tutar.

Ancak eğer bu koruyucu faktörler bir şekilde ortadan kalkarsa, okyanuslar hızla buz tutmaya başlar. Görseli — Güneş ışığının azalması, atmosferin sıcaklığının dramatik şekilde düşmesi ve okyanus akıntılarının durması, dünyanın hızla bir buz çağına sürüklenmesine neden olabilir. Böyle bir senaryoda dünya, tarihindeki en büyük ekolojik yıkımlardan biriyle karşı karşıya kalırdı. Okyanusların donmasıyla birlikte gezegenin yüzeyi dev bir aynaya dönüşürdü.
Kar ve buz, güneş ışığını büyük ölçüde yansıtan yüzeylere sahiptir. Bu da gezegenin daha fazla soğumasına neden olur ve dünya, kendini soğuk hava döngüsüne hapseder. Daha fazla buz, daha fazla ışık yansıtma anlamına gelir ve bu da gezegenin daha da soğumasına neden olur. Okyanuslar artık ısıyı depolayamadığı için gezegenin genel sıcaklığı hızla düşer ve dünya, yaşanamaz hale gelmeye başlar.

Okyanuslar, su döngüsünün en önemli parçasıdır.

Buharlaşma yoluyla suyu atmosfere taşıyarak bulutların oluşmasını ve yağmurun yağmasını sağlarlar. Ancak okyanuslar donduğunda buharlaşma sona erer ve atmosferde su döngüsü tamamen kesilir. Bu, bulutların oluşamaması ve dolayısıyla yağmurun durması anlamına gelir.

Yağışlar olmadığı için dünya çölleşmeye başlar ve tarım hızla çöküşe sürüklenir. Kıtlıklar artar, içilebilir su kaynakları hızla tükenir ve insanlık için yaşamak giderek zorlaşır.

Okyanuslar, dünya üzerindeki yaşamın büyük bir kısmına ev sahipliği yapar.

Dünyadaki biyolojik çeşitliliğin %80’i okyanuslarda bulunur. Ancak su yüzeyi tamamen buzla kaplandığında güneş ışığı denizlerin altına ulaşamaz. Bu da deniz ekosistemlerinin temel taşlarından biri olan planktonların ölmesine neden olur.

Planktonlar, deniz ekosisteminin en altındaki canlılar oldukları için onların yok olması, besin zincirinin tamamen çökmesine yol açar. Balıklar, deniz memelileri ve mercan resifleri hızla yok olur, okyanuslar steril bir su kütlesine dönüşür.

Ancak bu sadece deniz yaşamı için bir felaket olmaz.

Okyanuslar aynı zamanda dünyadaki oksijenin büyük bir kısmını üretir. Fitoplanktonlar, deniz yosunları ve bakteriler fotosentez yaparak atmosferdeki oksijenin %50 ila %85’ini sağlar. Eğer okyanuslar donarsa, bu organizmalar yok olur ve oksijen üretimi durma noktasına gelir. İnsanlar ve kara hayvanları için solunum giderek zorlaşır ve atmosferdeki oksijen miktarı hızla azalır.

Günümüzde dünya ticaretinin %80’i deniz yolları üzerinden gerçekleşiyor. Okyanuslar donduğunda, ticaret gemileri hareket edemez ve uluslararası ticaret tamamen durur. Petrol, doğalgaz ve gıda maddelerinin taşınamaması küresel bir ekonomik krize neden olur. Petrol fiyatları hızla yükselir, enerji kıtlığı yaşanır ve birçok ülke ekonomik çöküşün eşiğine gelir.

Dünya tarihinde birçok buz çağı yaşanmış olsa da bugüne kadar okyanusların tamamen donduğu bir dönem yaşanmadı.

Ancak bilim insanları 650 milyon yıl önce dünyanın neredeyse tamamen buzla kaplandığını düşünüyor. Bu döneme 'Kartopu Dünya' deniyor ve gezegenin büyük bir kısmı buzla kaplıydı. Ancak derin denizlerdeki hidrotermal bacalar sayesinde bazı bakteriler hayatta kalmayı başardı. Eğer böyle bir senaryo tekrar yaşanırsa, dünyada hayatta kalan çok az canlı olurdu ve insanlık için yaşam büyük ölçüde sona ererdi.