Sri Lanka'da yaşananlar tüm dünyanın gündemine oturdu. Aylarca tırmanan protestolar ve kardeşi Başbakan Mahinda Rajapaksa'nın Mayıs ayındaki istifasının ardından, Sri Lanka Devlet Başkanı Gotabaya Rajapaksa 13 Temmuz'da ülkeden kaçtı. Ülkede olağanüstü hal ilan edildi. Sri Lanka'da yaşanan ekonomik kriz hakkında bilmeniz gerekenler için sizleri aşağı alalım 👇
İnsanlar günlük elektrik kesintileri ve yakıt, gıda ve ilaç gibi temel ihtiyaç maddelerinin kıtlığıyla mücadele ediyor. Enflasyon %50'nin üzerinde seyrediyor.
Bu yakıt eksikliği, benzin ve motorin fiyatlarının çarpıcı biçimde yükselmesine neden oldu. Haziran ayı sonlarında hükümet, zorunlu olmayan araçlar için benzin ve dizel satışını iki hafta boyunca yasakladı. Akaryakıt satışları ciddi şekilde kısıtlanmış durumda. Okullar kapandı ve insanlardan malzemeleri korumak için evden çalışmaları istendi.
Mayıs ayında ise tarihinde ilk kez dış borcuna faiz ödeyemedi. Borç faizini ödememek, bir ülkenin yatırımcılar nezdindeki itibarına zarar vererek, uluslararası piyasalarda ihtiyaç duyduğu parayı borç almasını zorlaştırabilir. Bu, para birimine ve ekonomisine olan güveni daha da zedeleyebilir.
Görevden ayrılmadan önce Başbakan Ranil Wickremesinghe'yi başkan vekili yaptı. Bay Wickremesinghe, ülke genelinde olağanüstü hal ilan etti ve durumu istikrara kavuşturmaya çalışırken batı eyaletinde sokağa çıkma yasağı getirdi. Ancak Çarşamba günü, istifa çağrıları üzerine yüzlerce protestocu ofisini bastı. Sri Lanka Başbakanı Ranil Wickremesinghe, protestocuların ofisini basmasının ardından ülke ordusuna 'düzeni sağlamak için ne gerekiyorsa' yapmalarını söyledi.
Mali krizle başa çıkmak için işleyen bir hükümete ihtiyacı vardır. Ülke, kredilerini yeniden yapılandırma konusunda tartışmalara başlayan Çin'e 6,5 milyar dolar da dahil olmak üzere yabancı borç verenlere 51 milyar dolardan daha fazla borçlu.
G7 grubu ülkeler - Kanada, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya, İngiltere ve ABD - Sri Lanka'nın borç geri ödemelerini azaltma girişimlerini desteklediğini söylemişti. Dünya Bankası Sri Lanka'ya 600 milyon dolar borç vermeyi kabul etti ve Hindistan en az 1.9 milyar dolar teklif etti. Uluslararası Para Fonu (IMF), olası 3 milyar dolarlık (2.5 milyar sterlin) bir krediyi tartışıyor. Ancak anlaşmanın finanse edilmesine yardımcı olmak için faiz oranlarını ve vergileri artırabilecek istikrarlı bir hükümet gerekecek. Bu nedenle herhangi bir kurtarma işlemi yeni bir yönetim kuruluncaya kadar ertelenebilir.
Ancak bunun muhtemelen enflasyonu artıracağı ve daha fazla fiyat artışlarına yol açacağı konusunda uyardı. Ayrıca devlete ait Sri Lanka Havayollarının özelleştirilebileceğini söyledi. Ülke, petrol maliyetini düşürmeye yardımcı olmak için Rusya ve Katar'dan kendisine düşük fiyatlarla petrol tedarik etmelerini istedi.
Ayrıca turistlerin 2019'da bir dizi ölümcül bombalı saldırıdan korktuğunu söylüyor. Ancak birçok uzman, Başkan Rajapaksa'nın kötü ekonomik yönetimini suçluyor. 2009'daki iç savaşın sonunda Sri Lanka, dış ticareti artırmaya çalışmak yerine iç pazarına mal sağlamaya odaklanmayı seçti. Bu, diğer ülkelere yapılan ihracattan elde ettiği gelirin düşük kalması ve ithalat faturasının artmaya devam etmesi anlamına geliyordu.
Sri Lanka şimdi her yıl ihraç ettiğinden 3 milyar dolar daha fazlasını ithal ediyor ve bu yüzden dövizi tükendi. 2019'un sonunda, Sri Lanka'nın döviz rezervlerinde 7,6 milyar dolar vardı ve bu rezerv yaklaşık 250 milyon dolara düştü. Bay Rajapaksa, 2019'da uygulamaya koyduğu ve hükümet gelirini yılda 1,4 milyar dolardan fazla kaybeden büyük vergi indirimleri nedeniyle de eleştirildi.
Çiftçilere bunun yerine yerel kaynaklı organik gübreleri kullanmalarını söyledi. Bu yaygın mahsul başarısızlığına yol açtı. Sri Lanka, gıda stoklarını yurt dışından desteklemek zorunda kaldı ve bu da döviz sıkıntısını daha da kötüleştirdi.