Amerika Birleşik Devletleri (ABD), İngiltere ve Avrupa Birliği (AB), Rusya'dan petrol ithalatını kısıtlayacaklarını açıkladı.
Petrol ithalatı yasağının gündeme gelmesiyle Rusya, Avrupa ülkelerini doğal gaz akışını kesmekle tehdit etti. Yapabilir mi? Yaparsa ne olur?
ABD, Ukrayna'nın yaptırımların genişletilmesi çağrısında bulunmasının ardından Rusya'dan petrol, gaz ve kömür ithalatını tamamen yasakladığını duyurdu.
İngiltere, Rus petrolünün ithalatını yıl sonuna kadar aşamalı olarak durduracak ve AB, gaz ithalatını üçte iki oranında azaltacak.
İngiltere hükümeti, bunun tedarik alternatiflerini bulmak için yeterli zaman sağladığını söylüyor.
Rusya'nın Başbakan Yardımcısı Aleksander Novak, Rus petrolünü reddetmenin 'küresel pazar için feci sonuçlara' yol açacağını söylemişti.
Petrol ve gaz fiyatları şimdiden keskin bir şekilde yükseldi. Rusya ihracatı tamamen durdurursa daha da yükselebilir.
BBC'nin analizine göre, petrol fiyatlarının artması sadece benzin fiyatlarını etkilemiyor, küresel emtia fiyatlarının daha da yükselmesine neden olup yaşam standartlarını düşürebilir.
Rusya, ABD ve Suudi Arabistan'ın ardından dünyanın üçüncü büyük petrol üreticisi.
Rusya'nın her gün ihraç ettiği yaklaşık beş milyon varil ham petrolün yarısından fazlası Avrupa'ya gidiyor.
Rus ithalatı, toplam İngiltere petrol talebinin yüzde 8'ini oluşturuyor.
2020'de petrol arzının yaklaşık yüzde 3'ünün Rusya'dan karşılayan ABD ise ülkeye daha az bağımlı.
Enerji Politikası Araştırmaları Analisti Ben McWilliams, alternatif petrol tedarikçileri bulmanın gaza göre daha kolay olması gerektiğini söylüyor ve şöyle diyor:
Çünkü çok fazla boru hattı yok. Bazıları Rusya'dan geliyor ama başka yerlerden de çok fazla sevkiyat var.
ABD, Suudi Arabistan'dan petrol üretimini artırmasını istiyor. Ancak ülke daha önce ABD'nin petrol fiyatlarını düşürmek amacıyla üretimi artırma taleplerini geri çevirmişti.
Suudi Arabistan, uluslararası ticareti yapılan ham petrolün yaklaşık yüzde 60'ını üreten petrol karteli OPEC'in en büyük üreticisi. Bu nedenle OPEC, petrol fiyatlarını belirlemede kilit bir role sahip.
Rusya OPEC'e üye değil, ancak 2017'den beri organizasyonla birlikte çalışıyor. Ülkeler üreticilere kazanç sağlamak amacıyla petrol üretimine sınırlamalar getirebiliyor.
ABD ayrıca Venezuela'nın petrol yaptırımlarını gevşetmeyi de düşünüyor. Ülke, eskiden ABD'nin önemli bir petrol tedarikçisiydi ancak son zamanlarda Venezuela, petrolünün büyük bölümünü Çin'e satıyor.
AB'de halihazırda yüksek olan enerji fiyatları daha da artacaktır.
Rus gazı, AB'nin doğal gaz ithalatının yaklaşık yüzde 40'ını oluşturuyor. Bu kesilirse, İtalya ve Almanya özellikle savunmasız kalacak.
Avrupa, Katar veya Cezayir ve Nijerya gibi mevcut gaz ihracatçılarına yönelebilir, ancak bu ülkeler için üretimi hızla artırmanın önünde pratik engeller var.
Rusya, İngiltere'nin gaz arzının yalnızca yüzde 5'ini sağlıyor ve ABD, Rusya'dan gazı ithal etmiyor.
Bununla birlikte İngiltere ve ABD'deki fiyatlar, arz kıtlığının zincirleme etkisi nedeniyle hala önemli ölçüde yükseliyor.
Rus gazına alternatif bulmak çok kolay değil.
Ben McWilliams, 'Gaz ithalatının kaynağını değiştirmek daha zor çünkü Rus gazını Avrupa'ya taşıyan büyük borularımız var' diyor.
Ekonomi alanında düşünce kuruluşu Bruegel, Rusya'nın Avrupa'ya gaz arzını durdurması durumunda, Avrupa'nın ABD'den daha fazla sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithal edebileceğini öngörüyor.
Gaz arzının kesilmesi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını da hızlandırabilir, ancak bunu yapmak hızlı veya kolay değil.
Araştırma Analisti Simone Tagliapietra, 'Yenilenebilir kaynakların kullanıma sunulması zaman alıyor, bu nedenle kısa vadede bu bir çözüm değil' diyor ve ekliyor:
'Yani önümüzdeki kış için kömürle çalışan elektrik santrallerinin açılması gibi yakıt değişimleri fark yaratabilir. Bu, İtalya ve Almanya'nın acil durum planları arasında.'
AB, 2030'dan önce Avrupa'nın Rus fosil yakıtlarına bağımlılığını bitirmek için bir plan önerdi. Bu plan gaz kaynaklarını çeşitlendirmeyi, ısıtma ve elektrik üretiminde gazın yerini almaya yönelik önlemleri içeriyor.
Savaş nedeniyle tüketicilerin doğal gaz faturaları da artacak.
İngiltere'de, hane halkı doğal gaz faturaları, belirlenen bir tavan fiyatıyla kontrol altında tutuluyor.
Ancak tavan fiyatlar Nisan ayında artırıldığında yıllık faturalar 700 sterlin artarak yaklaşık 2 bin sterline çıkacak. Bu sonbaharda üst sınır tekrar artırıldığında faturaların 3 bin sterline yükselmesi bekleniyor.
İngiltere'de benzin ve motorin fiyatları da yükseldi. Savaş devam ederken benzinin litre başına 175 peniye çıkması bekleniyor.
Amerikan Otomobil Birliği'nin pompa fiyatlarının geçen hafta yüzde 11 arttığını açıkladığı ABD'de petrol fiyatları 2008'den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.
McWilliams, 'Bence Rus petrol ve gazının Avrupa'ya akışının durduğu bir dünyadaysak o zaman oranlama gibi önlemlere ihtiyacımız olacak' diyor ve ekliyor:
Şu an konuşulan konulardan biri de hanelere termostatlarını bir derece kısmalarını söylemek. Bu da önemli miktarda gaz tasarrufu sağlayabilir.