Kavurucu yaz sıcaklarını yaşadığımız şu günlerde kış aylarının gelmesini iple çekenler olabilir. Dünya üzerinde öyle bir yer var ki yaz mevsimini sevenlerin bile koşarak uzaklaşmak isteyeceği kadar sıcak... Üzerinde hiçbir canlının yaşamadığı belirtilen ve yapılan ölçümlerle dünyanın en sıcak bölgesi olarak kabul edilen bu yer, İran sınırları içerisinde bulunuyor. Ülkenin güneydoğusunda bulunan ve dünyanın en büyük çöllerinden biri olan Lut Çölü'nü birlikte inceleyelim.
Lut Çölü, İran platosunda bulunan geniş bir tuz çölü olarak da biliniyor. Dünya üzerinde ölçümlenen en yüksek sıcaklıklara sahip bölge olarak anılıyor. Üzerinde canlı belirtisine rastlanmaması nedeniyle bu çöl, Boşluk Çölü olarak da adlandırılıyor. Suya en dayanıklı bitkilerden olan kaktüslerin bile gözlemlenmediği bölgede bugüne kadar yaşayan herhangi bir canlı türünün tespit edilmediği belirtiliyor. Göçmen kuşlar dahi çölün üzerinden uçarken aşırı sıcaklıklar nedeniyle yollarını kaybederek yaşamlarını yitirebiliyor. Bir insanın yaşayabileceği en yüksek sıcaklık, yeteri miktarda su tüketilirse 55ºC olarak biliniyor. 60 ºC ve üzerindeki bir ortamda 10 dakikadan fazla kalındığında hipertermi geçirme riski açığa çıkıyor. Peki, bu çölün sıcaklığı kaç derece?
İran'da bulunan Lut Çölü, uzaydan yapılan ölçümlerde yıllardır sıcaklık rekorunu elinde bulunduruyor. Bölge, gezegenimizin en yüksek yüzey sıcaklığına sahip. Ilımlı çözünürlüğe sahip görüntü spektoradyometresi bulunan MODIS uydusunun yaptığı yedi yıllık çalışmada Lut Çölü'nün, 2009 yılına kadar üst üste dünyanın en sıcak bölgesi olarak kaydedildiği biliniyor. NASA'nın 2005 yılında AQUA uydusu tarafından bölgede yaptığı ölçümlerde bu çölde 70.7 ºC (159 °F) derecelik yüzey sıcaklığı kaydedilmiş. Bu sıcaklık, bugüne kadar ölçümlenmiş en yüksek yüzey sıcaklığı olarak biliniyor.
Çölün en sıcak noktası olan, Gandom Beryan'da bulunan siyah volkanik kayaçlar; yüzey sıcaklığını arttırırken ulaşımı da imkânsız hâle getiriyor. Bölgenin tektonik yapısı ve yüzeyinde kilometrelerce şekilde yayılmış olan kayaçlar nedeniyle Lut Çölü'nün yüzey yapısı, Mars yüzeyiyle benzerlik gösteriyor.
İnternette fenomen hâline gelen ve şehir merkezlerinde aşırı sıcaklıktan eriyen arabaları görmüş olabilirsiniz. Paylaşılan görsellerde araçların yoğun sıcaklıktan eridiği iddia ediliyor. Yapılan değerlendirmeler, en yüksek yüzey sıcaklığına sahip Lut Çölü'nde bir arabanın erimesinin haftalar süreceği yönünde. Böylelikle arabaların şehir merkezlerinde aşırı sıcaklıktan eridiği iddiası da çürütülüyor.
İran, bölgeye gelir sağlayabileceğini düşündüğü için Lut Çölü'nü yerli ve yabancı turizme açtı. 40 bin kilometrelik alan kaplayarak dünyanın en geniş çöllerinden biri olarak kabul edilen bölge, turizme açıldığından beri ilgi odağı hâline geldi. Tur ve etkinlikler düzenlenen Lut Çölü, yoğun şekilde ziyaretçi akınına uğruyor. Kışın bile 35 ºC 'yi aşan sıcaklığıyla ünlü bölgeye yaz aylarında aşırı sıcaklıklar nedeniyle tehlikeli olduğu için giriş ve ziyaretler yasaklanıyor.
UNESCO Dünya Mirasları Kaydetme Komitesi'nin 40. oturumu, 2016 yılında İstanbul'da düzenlendi. Düzenlenen oturumda oy birliğiyle İran'ın güneydoğusunda yer alan ve üst üste en yüksek sıcaklık ölçümlerinin kaydedildiği Lut Çölü, UNESCO dünya eserleri listesinde yerini aldı.
Paylaştığı videolarla ünlenen YouTuber Ruhi Çenet, dünyanın en ekstrem bölgelerine yaptığı ziyaretler listesine İran'daki Lut Çölü'nü de ekledi. Haziran ayında Lut Çölü'nün en sıcak noktası olarak kabul edilen Gandom Beryan'a giden YouTuber, yanında götürdüğü ölçüm aletleriyle 69ºC derecelik yüzey sıcaklığı tespit etti. Bu ölçümle NASA'nın ölçtüğü 70.7 ºC derecelik yüzey sıcaklığına yakın bir ölçüm gerçekleştirdi. Çekimler esnasında aşırı sıcaklık nedeniyle zor anlar yaşayan Çenet ve ekibi, çekimin sonunda iki saatlik bir sürede bir parça etin sıcak havanın etkisiyle pişebildiğini gösterdi. Aynı zamanda yüzeyde bulunan tektonik kayaçlar nedeniyle ayakkabılarının altı eriyen ekibin, sıcaklık nedeniyle hipertermiye benzer belirtiler gösterdiği de kaydedildi.
Ruhi’nin Lut Çölü belgeselini (belgeseli demek istiyorum, çünkü gerçekten emek verdiğini düşünüyorum, yıllardır da takip ederim.) bende izledim, gerçekten kavurucu sıcaklığı hissediyorsunuz. Sıcaktan bazı elektronik ölçüm aletleri error verdi, aletlerin metal kısımları tutulamayacak kadar ısındı.
Ruhi çenet ❤️
Lut kavmine ne oldu o zaman