Dijital ekonomi büyümeye devam ediyor! Bu süreçte kavramlar da çeşitleniyor ve karmaşıklaşıyor. Örneğin kripto alanı... Yeni terimlerin ve tanımların tartışıldığı bir yer haline geldi. Ama merak etmeyin!
GenZ ve 25 yılı aşkın finans sektöründe olan Dr. Hakan Özerol’un eğlenceli anlatımlarıyla kripto varlık ve kripto parayı öğreniyoruz!
Kripto para kavramını ilk olarak Bitcoin ile duyduk. Peki, nasıl? Geleneksel paraya alternatif bir değişim aracı olarak! Fiziksel olarak olmayan ama dijital olarak var olan kripto paralar ile işlemler yapılabiliyor. Merkezi olmayan bir yapıda oldukları için devletlerin kontrolü dışında bir para akışıdır diyebiliriz.
Günümüzde kripto paralar henüz yaygın bir ödeme aracı olarak karşımıza çıkmaz. Bu yüzden fiyat oynaklığı ve diğer belirsizlikleri hala içerir.
Kripto evrenine bir girelim. Bu evrende yer alan ürünlerin tamamı para işlevine sahiptir diyemeyiz. Tokenid menkul kıymetlere benzeyenler, dijital sanat içerenler ya da hizmete erişim sağlayanlar... Bu evrende klasik parada bulunmayan çeşitli alanlar var. Bu yüzden varlık kelimesini kullanmak daha doğru olabilir. Böylece ekonomik sınıflandırma açısından daha nötr bir kavram olur.
Değer saklama, spekülasyon, sahiplik, erişim veya yatırım... Birçok amaç için kullanıldığını unutmamak gerekir! Kısacası Dr. Hakan Özerol'un eklediği gibi dijital her türlü varlık dijital olarak depolanıyor!
Kripto para yerine kripto varlık kullanılır. Türkiye'de de MASAK, SPK ve Avrupa Birliği'nin MiCA düzenlemelerinde kullanmayı tercih ettiği kavram kripto varlık. Peki, neden? Çünkü yasal otoriteler tüm dijital finansal araçları tek bir başlıkta toplamak istiyor. Sadece bir ödeme aracı olmadığını belirtmiştik. Ürün çeşitliliğinin artması nedeni ile kripto varlık söylemi yaygınlaşmaya başladı!
Yani Dr. Hakan Özerol diyor ki... İlk çıktığında bol bol kripto para dendi ama şimdi varlık olarak ele alınıyor!
Para ve varlık ekonomik açıdan çok farklı anlamlara gelir... Para değişim aracı olmanın yanı sıra değer ölçüsü ve değer saklama gibi işlevlere de sahiptir. Varlığa baktığımız zaman yatırım, sahiplik, spekülasyon amacını da içerdiğini görürüz.
Kripto ürünlerinin büyük bir kısmı yatırım amacı ile alınıp satılır. Yani klasik bir varlık gibi davranılır. Fiyat oynaklığının yüksek olduğunu unutmayalım! Bunun yanı sıra birçok kripto token belirli hizmetlere erişim sağlar ve ekonomik olarak para işlevi taşımıyor olmasına rağmen bir değer barındırır.
Dr. Hakan Özerol'un dediği gibi çok fazla çeşidi var... Terimin doğru seçilmesi ile doğru analizler yapılabilir!
Piyasa psikolojisi diye bir şey var... Yatırımcının davranışlarını doğrudan şekillendiren bir şeydir. O yüzden finans alanında kullanılan kavramların psikolojiyi derinden etkilediği unutulmamalıdır. Para dendiği zaman beyinde istikrar ve güven belirir. Oysa kripto piyasası beklentilerin pek gerçekçi olmadığı bir dünya. Bu yüzden para ifadesi yanlış bir güven hissi ile hareket edilmesine yol açabilir. Varlık ise değerlerinin dalgalanabileceğini ve risk taşıdığını bizlere gösterir. Bu yüzden daha tedbirli adımlar atılır!
Dr. Hakan Özerol'un vurguladığı gibi! Kripto varlıklar tren değil, kaçırabilirsin. Önemli olan analiz yapmak!