Türkiye'de son günlerin en çok konuşulan konusu belki de ABD'den bile fazla 'Dolar'.
Türk Lirası'ndaki değer kaybı durdurulamıyor.
Her gün vatandaş 'dolar kaç lira oldu?' sorusunu soruyor
Merkez Bankası piyasaya müdahale etmesine karşın dolar değerini artırıyor.
Peki Türkiye'nin 'kur' rejimi ne? Bu sistemde TL'nin değer kaybı engellenebilir mi?
Türkiye'de 2002 yılından bu yana 'dalgalı kur rejimi' sisteminde.
Önceki yıllarda uygulanan 'sabit kur rejimi' nedir?
Son günlerde sıkça kullanılan 'sabit kur rejimi'ne dönülebilir mi?
Ekonomist Mahfi Eğilmez 3 yıl önce 2018 yılında yine bir 'kur şoku' yaşayan Türkiye'de o dönem de çok konuşulan sabit kur rejimi için yayınladığı bir yazıda sistemleri ve Türkiye'nin buna dönüp dönmeyeceğini yazmış...
İşte o yazı:
Sabit kur rejimi: Yerli paranın dış değerinin Merkez Bankası tarafından belirli bir kurla yabancı paralara karşı eşitlenmesi rejimidir. Sabit kur, bir kez belirlendiğinde Merkez Bankası tarafından değiştirilinceye kadar aynı kalır.
Sabit kur rejiminin çeşitli uygulanma biçimleri vardır. Sabitleme rejimi; yerli parayı yabancı paralara belirli bir kur ile sabitleyip orada tutmak demektir. Peg rejimi; yerli parayı belirli bir rezerv paraya ya da birden fazla paranın oluşturduğu bir sepete bağlamaya peg etme deniyor. Para kurulu rejimi; bu da asıl olarak peg rejimiyle aynı ilke içinde yürür, yani peg rejimi için yapılan tanımlama bu rejim için de geçerlidir. Para kurulu rejiminin belirgin farkı, yerli paranın basılmasının döviz girişine bağlanmış olmasıdır. Yani yerli para bu rejimde döviz karşılığında basılmış olur.
Dalgalı kur rejimi: Yerli paranın yabancı paralarla ilişkisinin piyasalarda (arz ve talep kurallarına göre) belirlendiği kur rejiminin adıdır. Bu rejimde yerli paranın yabancı paralarla olan ilişkisi gün içinde sürekli olarak yeniden belirlenir. Dalgalı kur rejiminin farklı uygulanma biçimleri vardır. Tam dalgalı kur rejimi; dalgalı kur rejiminde Merkez Bankası ya da başka bir kurum paranın dış değerine müdahale etmiyorsa bu rejime tam dalgalı kur rejimi denir. Müdahaleli dalgalı kur rejimi; dalgalı kur rejiminde Merkez Bankası kurdaki değişimlere döviz alım satımı yaparak ya da başka yollarla müdahale ediyorsa bu rejime müdahaleli dalgalı kur rejimi denir. Bant içinde dalgalanma rejimi; döviz kurunun belirli bir bant aralığında dalgalanmasına bu bandın altına veya üstüne geçmesi halinde Merkez Bankası’nın müdahale etmesi biçiminde uygulanan rejime verilen addır.
Sabit kur rejimi, sermaye hareketlerinin serbest olduğu bir sistemde uygulanamaz. Yani sabit kur rejimine geçebilmek için öncelikle sermaye giriş çıkışını denetim altına almak ve dolayısıyla konvertibiliteden vazgeçmek gerekir. Bu da isteyenin istediği zamanda elindeki veya banka hesabındaki TL’leri verip istediği yabancı parayı alabilmesi olanağını kaldırır. Bu sistemde kimin ne kadar, ne zaman yabancı para alacağına devlet karar verir. Yurt dışına para göndermek veya yurt dışından döviz getirmek devletin iznine bağlı olur.
Buna göre Türkiye’nin sabit kur rejimine geçebilmesi için sermaye hareketlerinin serbestliğini denetime altına alması ve TL’nin konvertibilitesini kaldırması gerekir. Türkiye’nin dış borç toplamı 466 milyar Dolar ve önümüzdeki bir yıl içinde bulması (yenilemesi) gereken döviz ihtiyacı (cari açık dahil) yaklaşık 240 milyar Dolar. Böyle bir durumda bu hamleleri yapmak Türkiye’ye döviz girişini durdurur ve döviz ihtiyacı yüksek olduğu için de anında döviz karaborsasını başlatır. Dolayısıyla Türkiye’nin böyle bir rejim değişikliğine gitmesi mümkün değildir.
aga o değilde eğer camıye dolar bağışlasam dıyen çocuk bağış yaptıysa cennetin kapısını araladı
Nereye sabit kur yapıyon açık ekonomiyi. Birkere sabit kur stabilitesini sağlayacak para zaten sende yok. Sopa ile yaparsan, İrandan farkımız kalmaz ama bence daha kötü oluruz.
Sabit kur sistemi bu şartlar içinde mümkün değildir. Açlık ve kıtlık cidden kapımızdadır. Her kriz gibi bu da kendi zenginini ve kendi fakirini oluşturacak, fakir zaten fakir olarak kalacaktır (Çoğumuz kalacağız yani) .