“Ankara’dan İstanbul’a nakliye masrafı 20 günde 190 liradan 420 liraya çıktı...” Bayrampaşa Meyve Sebze Hali’nde soğan toptancılığı yapan Mehmet Arkan akaryakıt zamlarıyla el yakan fiyatların en önemli nedenini böyle açıklıyor.
Cumhuriyet'in haberine göre, gıdada KDV indirimiyle getirilmeye çalışılan ucuzluk, indirilmeye çalışılan enflasyon, akaryakıt fiyatlarındaki artışlarla etkisini yitirdi. Halde ocak ayında 12 lira olan salatalık dün 20 TL’ye satıldı. Akaryakıt zamlarının hale yansımasını görmek için İstanbul Bayrampaşa Sebze ve Meyve Hali’ndeyiz. Esnafa sorulan her sorunun cevabı akaryakıt ve döviz kurundaki artışa çıkıyor. Esnaf sorunların çözümü için de yine bu iki artışa önlem alınması gerektiğini söylerken önümüzdeki günlerde pazar fiyatlarının yüzde 20-25 oranında artacağını belirtiyor.
Nakliye fiyatlarındaki aşırı artışı anlatan soğan toptancısı Arkan, 'Kamyoncular 420 TL'yi de kabul etmiyor artık. Benim şu an pazara yolladığım ürüne bu zam yansımadı, çünkü depodaki ürün gitti. Ama yeni gelen ürünü pazara yollarken mecbur yansıtacağım. Akaryakıttaki artış kadar olmasa da en az yüzde 20-25 zam gelecek. Bu böyle giderse vatandaş pazara da gidemeyecek” diyor.
Meyve toptancısı Kadir Kılıç da nakliyeden yakınıyor. Kılıç, şunları söylüyor: “Geçen yıl bu dönemde Kayseri’den gidiş dönüş yapan arabaya 8 bin lira ödüyordum. Geçen hafta gelene 20 bin lira verdim. Haftaya fiyat vermiyor adam. ‘O gün benzin fiyatı belli değil’ diyor. Ben nasıl ticaret yapacağım bu ortamda? Muz işine ben bu yıl 1 milyon lira yatırdım, iş bitti 30 bin lira zarardayım. Aynı parayı dolara koyan insanlar ikiye katladılar” diye yakınıyor.
Üretim ayağında ise Antalya Ticaret Borsası ve Tarım Konseyi Başkanı Ali Çandır, fiyatların düşme eğiliminde olmasına rağmen bunun tüketiciye yansımayacağını anlatıyor:
Çünkü ambalaj ve lojistik maliyeti ürünün fiyatından daha yüksek. Bu nedenle uzun vadede daha büyük bir tehlike var önümüzde. Eğer ihracat ayağı açılmazsa üretici üretim yapmaz. Bu da önümüzdeki yıl pazarda daha az ürün sayısı ve çok daha yüksek fiyatlar anlamına gelir.
CHP Uşak Milletvekili Özkan Yalım, gıdada taşıma giderlerinin son üç günde yüzde 10, yılın ilk 69 gününde ise yüzde 80 arttığına dikkat çekti. Yalım, sorunu 9 Mart tarihli fiyatlarla şöyle örneklendirdi:
“İstanbul’daki bir gıda toptancısı Antalya’dan 1 kilo ürünü ücretsiz alsa bile bunu kente getirdiğinde, üzerine hiç kâr koymadan satmaya kalksa kendisine maliyeti 1.10 TL. Ki buna normalde, tarladaki üreticinin payı, komisyoncu ücreti, hal ücreti, KDV ve şehir içi nakliye ücreti, satıcı kârı gibi kalemleri de eklemek gerekiyor. Gıda ürünlerinin Antalya’dan İstanbul’a taşınabilmesi için 20 ton kapasitesi olan bir TIR’ın gidiş-dönüş 1600 kilometre yol yapması gerekiyor. Bir aracın yalnızca gidişteki yakıt ücreti 7 bin 341 TL. Geri dönüşü var, köprü geçişi, Osmangazi Köprüsü geçişi var, şoförün kişisel giderleri, araç bakım eklendiğinde rakam 22 bin TL’ye yükseliyor. Bu da ton başına 1100 TL, kilo başına da 1.10 TL maliyet çıkarıyor”
Nakliye maliyetinin üç günde yüzde 10 arttığını söyleyen Yalım, “Bu ürünler tarladan bedava bile alınsa kilogramını gıda toptancısı 1.10 TL’ye satmak zorunda. Şöyle örnek verelim 10 kilogramlık bir karpuzun nakliye maliyeti 11 TL olmuş durumda. Bir demet maydanoz yaklaşık 150 gram gelse nakliye bedeli 17 kuruş. Daha üç gün önce bu ürünlerin kilogram başına nakliye maliyeti 1 TL idi” diye konuştu.
Yalım, 1 litre motorinden yaklaşık 8 TL KDV ve ÖTV alındığına da dikkat çekerek “Çoğu nakliyeci, ürünü yükleyince zamlara yolda yakalanıyor ve maliyeti yükseliyor. Bu da nakliyecileri zor durumda bırakıyor' değerlendirmesini yapan Yalım, 1 Ocak 2022’de 12,74 TL’lik mazot fiyatıyla İstanbul’a tek yön gidişin 4 bin 77 TL olduğunu anımsatarak bugün aynı rotada maliyetin 7 bin 341 TL’ye yükseldiğini vurguladı. Yalım, “Yani 69 günde yüzde 80 artışla geldiğimiz nokta bu” dedi.