Dolarda Yükseliş: Kur Korumalı Mevduat'ın Maliyeti Yıl Sonunda Kaç Olur? Merkez Bankası Neden 100 TL Basıyor?

19.08.2022 - 12:44

Merkez Bankası, 18 Ağustos tarihli PPK toplantısında 2022 yılında ilk kez faiz oranlarında değişime giderek 100 baz puanlık indirim yaptı ve 1 haftalık repo faizini (politika faizi) yüzde 13 seviyesine çekti.

Merkez Bankası'nın faiz indirimi piyasalarda sürpriz olarak nitelendirilirken, 2021 yılında yapılan 500 baz puanlık faiz indirimleriyle yaşanan kur şokunun tetiklenmesinden korkularak, 20 Aralık 2021'de devreye alınan KKM sisteminin kurdaki yükselişle artan maliyeti hesaplanmaya başladı. Çünkü dolar/TL 18 kritik sınırını artık aşmıştı.

Dolar/TL'de 18 sınırının aşılması neden önemli?

Dolar, dünyada da Fed'in faiz artırımlar ile değer kazancına yönelirken, Türkiye'de bu yükseliş hem daha önce hem de daha çok yaşandı. 2018 yılında yaşanan 'kur krizi' sonrasında kur hassasiyeti aslında Türkiye'de tarihe dayanırken, 2021 yıl sonunda Aralık ayında görülen 18,40 tarihi zirvesinin piyasa uzmanları için açıklaması şu şekildeydi:

Asıl önemli olan kısım ortalamalar olurken, 2021 yılı sonunda yaşananlar ortalamalarda çok etkili olmasa da teknik olarak bir kere o seviye görülmüştü.

Oysaki 2022 yılındaki yükseliş trendi ortalamaları da yükselterek ilerlemişti. Dünkü yükselişte 18 hem psikolojik sınır olmuş hem de ortalamalarla desteklenmişti.

Bir de artık hayatımızda KKM vardı! Dolardaki yükselişin cebimize etkisi👇

18,40 tarihi zirvesini gören dolar/TL'yi o dönem görevinde taze olan Bakan Nebati'nin 'Biz mi bir şey yaptık?' soruları eşliğinde Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıkladığı KKM etkisi geriletmişti. Az önce bahsettiğimiz zaten içeriği çok dolu olmayan yükselişin sıçrama olması kuru 10 seviyelerine geriletirken, gerilemedeki soru işaretlerinin etkisiyle hızlı bir şekilde 13 seviyelerinde dengelenmişti.

KKM'nin devreye girmesiyle tartışmalar başını alıp gitmişti. İlk dönemde sistemin yapısı merak konusu olurken, sonrasında düzenlemelerle 'oluşturduğu yük' ana gündemi oluşturdu.

KKM neden yük? Dolardaki yükselişle yükümüz ne olacak?

KKM'nin yükü, birikimi olanın dolar/TL'den vazgeçmek karşılığında kurdaki yükselişin engellenmesi için parasını TL'de tutmasıyla kur zararını devletin karşılamasına dayanırken, bir de şirketlere bunun için ekstra vergi avantajı sağlanınca gelirden de vazgeçme durumu oluyor. Herkesin bildiğini bir daha söyleyelim; TL'sini KKM'ye yatırana banka faizi üzeri kur kazancı farkını Hazine, dövizini bozarak KKM'ye yatıranaysa farkın TCMB ödüyor. Hazine'nin ne ödediği bilinirken, TCMB için hesap ve tahmin yapılıyor.

Yılbaşından bu yana yani ilk dönüşlerin olduğu mart ve sonrasında nisan, mayıs, haziran ve temmuz aylarında Hazine KKM için 60,6 milyar TL ödeme yaptı. Elde var 1!

twitter.com

KKM büyüklüklerinden hesapla TCMB'nin ödemesinin de 80 milyar TL civarı olduğu belirtiliyor. Elde var 2!

pbs.twimg.com

Merkez Bankası anketinden yola çıkarak piyasadaki yılsonu beklentisi üzerinden hesapla 2022 yılında KKM için devletin ya da halkın cebinden toplamda 300 milyar TL çıkması bekleniyor! Elde var 3!

twitter.com

@e507'nin paylaştığı KKM için yapılan tablolarda da haliyle yerimiz değişti👇

pbs.twimg.com

@AhmetBeyefendi M2 para arzından da bahsetmiş KKM paylaşımında. Nedir bu M2?

twitter.com

M1, en dar para arzı tanımı olurken, dolaşımdaki para ve vadesiz mevduat miktarıdır. Kısaca en kolay ulaşılabilen, piyasadaki likit para miktarı.

M2'yse M1’e tasarruf ve kısa dönem vadeli mevduatların eklenmesiyle bulunur. Yani cebinizdeki ya da hesabınızdaki hazır para değildir ama kullanmak isterseniz de yine kısa vadede erişebileceğiniz bir miktardır.

Bir de geniş olarak tanımlanan M3 vardır. Bu da yine M1'e vadeli mevduatlar, repodan sağlanan fonlar, para piyasası fonları ve vadesi 2 yıla kadar olan ihraç edilen menkul kıymetler eklenerek elde edilir.

KKM, teorik olarak vadesine 3 ya da 6 kalan mevduattır ve para arzı piyasada para bolluğunu getirir. Devlet arzı artırarak ödemelerini yapar ancak bu da enflasyonun yükselişini destekleyici bir gelişmedir.

pbs.twimg.com

KKM'nin maliyet hesaplamaları ile birlikte yapılacak ödemelere de para gerekli olmasını kısaca açıklayan paylaşım👇

twitter.com

Merkez Bankası'nın para basımına hız verdiği iddiaları sürüyor.

Piyasada 200 TL'lik banknot adedinin 759 milyon 833 bine, 100 TL'lik banknot adedinin 1 milyar 211 milyon 961 bine çıktığı TCMB'nin verilerinde görülüyor. Buna göre 50 TL'lik banknot adedi 2021 Ekim itibarıyla 200 TL'nin gerisinde kalırken, yaklaşık 463 milyon adet, 10 TL 382 milyon, 5 TL 356 milyon ve 20 TL'lik banknotlar da 253,5 milyon adet olarak piyasada bulunuyor.

Zaten madeni paralar bir süredir tartışma konusu oluyor.

Piyasada Madeni Para Bulunmuyor İddialarına Polisiye Cevabı Dikkat Çekti: 200 Liranın Yükselişi Önlenemiyor!

Bir de genel geçer piyasa işleyişinde emisyon kurallarına göre 500 ve 1000 TL'lik banknotlar konuşulmaya devam ediliyor.

Paralar Darphane'den Hurdacıya Gidiyor İddiası: 500 TL Yeniden Gündemde! Daha Büyük Paralar Basılacak mı?

"İktidar ise 200 TL basımını sınırlı miktarda tutarak ağırlığı 100 TL'ye veriyor"

Sözcü'den Cem Yıldırım'ın haberine göre, CHP İstanbul Milletvekili Erdoğan Toprak, 200 TL'nin artık gündelik hayat ve ticari ilişkilerde yetmediğini, Dolaşımdaki banknotların üçte birini tek başına 100 TL'nin oluşturduğunu belirtti. En büyük iki banknotun emisyon hacmi içinde payının da yüzde 56,7 olduğunun altını çiziyor ve şöyle bir iddiada bulunuyor:

Para piyasalarının temel ilkesi, en yüksek kupürlü paranın emisyon hacmindeki payı yüzde 50'yi aştığında bir üst değerde kupür basımına geçilmesidir. İktidar ise 200 TL basımını sınırlı miktarda tutarak ağırlığı 100 TL'ye veriyor. 100 TL'nin payı yüzde 50'yi geçtiğinde bir üst kupür olan 200 TL basımına hız vererek, payı yüzde 50'yi geçene kadar zaman kazanmak peşindeler.