Çay dökülüyorsa çöp dökmeye ne diyeceğiz?
Çay dökülüyorsa çöp dökmeye ne diyeceğiz?
Çayın bardaklara servis edilmesine ne dememiz gerek? Çay katmak gibi çok az kişinin kullandığı alternatifleri bir kenara bırakırsak ortamlarda bizimle dalga geçilmesini engellemek için yanıtlamamız gereken asıl soru şu: Doğrusu çay koymak mı çay dökmek mi yoksa doldurmak mı?
Basit bir Google aramasıyla bile herkesi nasıl ikiye ayırdığını anlamanız mümkün, her gün onlarca kez kullandığımız bir ifadenin doğrusunu arıyoruz.
Konu birçok mecrada tartışılıyor, biz doğrusunu ararken en doğru yanıt için İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Hayati Develi'nin açıklamalarına ulaştık.
Çay koymak veya kısaca koymak fiili yerine dökmek, katmak, bırakmak... fiillerinin tercih edilmesinin hem linguistik hem de sosyolinguistik sebepleri var.
Öncelikle çay koymak, su koymak... kullanımlarındaki koymak fiilinin aslı kuymak.
Hatta eritilmiş bir madeni bir kalıba dökmeye kuyum, bunu yapana da kuyumcu diyoruz. Kuyu da buradan geliyor. İsminin özellikle 'koymak' özelinde değişmesinin sebebi aynı ünlü yapısında olan iki kelimenin zamanla tek kelime haline gelmesi.
Peki koymak fiili karşılıyorsa neden çay dökmek, çay katmak ve çay doldurmak gibi alternatifler ortaya çıkmış?
Sebebini anlamak için uzun uzun düşünmeye gerek yok. Koymak sözcüğünün argoda yarattığı cinsel çağrışımlardan kaçınmak için alternatifler oluşuyor. Bir sürü örneğini verebiliriz ancak vermesek daha iyi. Prof. Dr. Develi bunların tümünü burada anlatmıştı.
Çayla ilgili eyleme dökmek demek iki anlamdan birini boşa çıkarıyor. Katmak ise bir eksikliği tamamlama anlamı taşıyor, çay doldurmak dışında bu alternatiflerin hiçbiri çay koymanın yerini tutamıyor. O yüzden doğrusu çay koymak ancak sözcüğün taşıdığı anlam sizi de endişelendiriyorsa çay doldurmak da diyebilirsiniz.
Tercih sizin.
derdinizi ....
butun argo kelimelerin ortaya cikislari bu sekilde. kendi halinde siradan bir kelime iken bir yerlerde cinsel cagirsimli ikincil anlamda kullanilmaya baslaniyor, bir sure sonra orjinal anlami unutulup tamamen argo kufur kelimesine donusuyor. fuck mesela orjinali eski germen dilinde to strike vurmak demek, turkcedeki vurmak da ayni yolda ilerliyor. bir sure sonra onunda gercek anlami unutulup topluluk icinde asla agza alinamiyacak hale gelebilir.
Çay koyulur..... Hatta demlik bendeyse arkadaşlara "Kaldırmışken koyim mi?" filan diye sorarım. :D