Dizisi Dışında Vikingler Hakkında 10 Tarihi Gerçek

Orta Çağ'ın en karanlık ülkeleri arasında görülen, Avrupalıların Türklerden sonra canını en çok sıkan akıncıları yetiştiren, yeni kıtalar keşfeden gizemli, kadim ve bilge bir halk olan Kuzeylilerin kendi içlerinden en cesurlarını adlandırdıkları isimleriyle Vikingler son dönemde çok popüler oldu. Malum dizinin yarattığı hayran kitlesi yine de doksanların Vicky the Viking'ini izleyenlerden çok farklı aslında. Gerek ünlü dizide gerekse Hollywood'un filmlerinde tekrarlamaktan usanmadığı bir çok klişe aslında tarihi gerçeklikten uzaktır. Kendilerine ne isim verdikleri dahi bilmiyoruz zira.

Yine de dizinin yada internette dolaşan genel geçer sözlerin ardında Vikingler ciddi akademik çalışmaların yapıldığı tarihinin önemli figürlerinden arasındadır. Son dönemde Türkiye'deki bir çok değerli araştırmacı da Vikinglerin tarihini çalışmaktadır. Bu çalışmaların aydınlattığı kadim uygarlığın dizilerde yada filmlerde gösterilen kanlı aksiyon sahnelerinden ibaret olmadığı anlaşılmaktadır. İnanç sistemlerindeki bilgelik, siyasal egemenliklerindeki ve ekonomik hayatlarındaki karmaşıklık onların sıradan barbarlar olmadığını göstermektedir. Bütün bunlara rağmen İskandinav toplumlarının kadim tarihini anlamanın ve anlatmanın çok başındayız aslında.

Vikingleri sadece aksiyon sahnelerinden değil tarihte bıraktıkları izlerle tanımaya çalışan kendi çapında bir tarihçinin tuttuğu notlar az sonra okuyacaklarınız.

İyi seyirler.

1. Başlıklarında Boynuz Kullanmazlardı

Vikinglerin görselleştirilmesinde en çok yapılan hata boynuzlu başlık kullanmaktadır. Romalı yada Yunan kronikçilerin yanlışlıkla Kuzeyli halklara yakıştırdığı bu başlık aslında Germen kabilelerin törensel kıyafetlerinden birisidir ve savaş meydanlarında hiç gözlenmemiştir.

2. Temizlikte Avrupalılardan İleriydiler

Hıristiyan gözlemcilerin kendi tebaasını korkutmak amacıyla kullandıkları bir araç da Vikinglerin yıkanmadığı yönündedir. Aslında aynı diğer tüm göçer kabileler gibi doğa ile bütünleşik yaşayan Vikinglerin suya ulaşımı yerleşik hayata geçen ve evlere hapsolan Avrupalılardan daha kolaydır. Antik çağın Romalıları gibi suyla bütünleşik bir şehirciliği meydana getiremeyen Ortaçağ Avrupası'nda Vikinglerin daha hijyenik olduğunu, yıkanmayı adet edindiği ve gıda güvenliğinde Avrupalıların çok ötesinde olduğu artık bilinmektedir. Ortaçağda henüz kentlere kapanmayan Vikingler açıkça Avrupalılardan daha temizdir.

3. Denizaşırı Ticaret Ağı

Vikingler Avrupalıların denizleri keşfetmesinden çok önce deniz aşırı ticaret kolonileri kurmuşlar ve büyük bir ticaret ağını meydana getirmişlerdir. İskandinavya'da bulunan Müslüman sikkeleri kadar, bilinen dünyanın bir çok yerinde Vikinglere özgü eşyaların bulunması kurdukları ağın büyüklüğünü göstermektedir. Amerika'dan Bizans'a Rusya'dan Fransa'ya uzanan bu ağ bilinen eski ticaret ağlarından birisini oluşturmaktadır.

4. Vikinglerde Kadın Olmak

Bir çok göçebe halk gibi Vikingler de kadınları köle yada aşağı sınıf gibi görmemiştir. Kadınlar erkeklerle bir çok durumda eşit haklara sahiptir. Özellikle kralların ve komutanların eşleri bir çok durumda eşleriyle aynı yöneticilik haklarını kullanmıştır. Onuncu yüzyıldan itibaren artan Hıristiyanlaşma sürecinde kadınların üstlendikleri roller ise Hıristiyan yazarların dahi ilgisini çekmiş ve bağnaz fikirlerine rağmen saklayamamışlardır.

Görsel: http://gambargin.deviantart.com/

5. Üretken Vikingler

Dizilerde ve filmlerde Vikinglerin savaşçılığının altı çizilse de İskandinav halklarının toprağa ve ticarete bağlı üretim gelenekleri daha baskın bir karakterdir. Vikinglerin sadece yağma ile geçinen sıradan barbarlar olmadığı, keşfettikleri topraklar üzerinde yeni koloniler kurup çiftçilik yaptıklar ve ganimeti sadece sınırlı olarak gelir kapısı olarak kullandıkları anlaşılmaktadır.

6. Kayan Tanrıça Skaði ve Tanrı Ullr

Kuzey halklarının tanrılarından olan Skaði ile Ullr çoğunlukla kışla ve dağcılıkla ilişkilendirilmektedir. Skaði'nin Batılarının 'skiing' dediği karda kayma sporunu insanlara armağan ettiği düşünülmektedir. Vikinglerin altı bin yıl kadar önce bu sporu, bugün Rusya olarak bilinen topraklardaki kolonilerinde icat edildiği düşünülmektedir.

7. Viking Yasaları

Avrupalılar tarafından barbarlıkla suçlanan Vikinglerin karmaşık yasaları, idari gelenekleri ve toplumsal yapıları bir çok araştırmacının dikkatinin çekmektedir. Hıristiyanlaşma sürecinin sonucunda yasalarını Roma ve Kilise birikimi ile birleştirmişlerdir ama öncesindeki külliyatları kadim bilgeliklerini göstermektedir.

Bu konuda Emre Aygün'ün Vikingler gibi göçebe olan Türklerin İslam öncesi yasa yapıcılığı ile kurduğu ilginç benzetim konunun anlaşılması için yardımcı olabilir.

8. Saç Rengi Açma Mahareti

Vikinglerin hijyeninden bahsetmiştik. Siyasal konum ve askeri yetenek göstergesi olan saç bakımı Vikingler için çok önemliydi. Özellikle Vikingler için sarışın olmak bir güç göstergesiydi. Bu yüzden esmerlerin saçlarını boyamak yada çeşitli etmenler kullanarak açmak yoluna başvurmuşlardır. Bu anlamda da saç rengini açmak konusunda da Vikinglerin tarihi öncülükleri teslim edilmelidir.

9. Kendileriyle Bile Geçinememek

Aslında tekmil bir Viking toplumunda bahsetmek yanlış olur. Batılı kronikçiler dahi onları 'Norsemen' 'Danes' 'Viking' 'Vareng' gibi kimi ayrımlara tutmuştur. Ama günümüzde Viking diye bütüncül bir kapsama alınmışlardır. Bu tutum anlatımı kolaylaştırmak adına yapılmıştır. Oysa ki Kuzey halkları kabile kabile parçalanmış bir toplum yapısı göstermektedir. Küçük kralların ve yerelde sıkışmış egemenliklerin nadiren bir araya gelebildiğini biliyoruz. Yereldeki bu küçük egemenliklerin sıklıkla birbirleriyle çatıştığı ve ancak nadiren büyük bir kralın çıkıp tüm Vikingleri bir araya getirebildiğini görebiliyoruz.

10. Hıristiyanlaşma Öncesi Dinsel Yaşam

Onuncu yüzyıldan itibaren hızla Hıristiyanlaşan Vikinglerin yeni dinlerinden önceki inançsızları Kilise ehlince sıklıkla ifade edilmiştir. Oysa ki Kuzey halklarının çok renkli ve hareketli bir dinsel yaşamı bulunmaktadır. Georges Dumézil'den başlayarak bir çok araştırmacının incelediği Viking tanrıları zaman zaman genişleyen Pantheonuyla Antik Roma ve Yunan mitolojisiyle yarışmaktadır.

Olmazsa Olmaz Bonus:

Vikinglerin düşmanlarına karşı uyguladıkları acımasız teknikler sıklıkla Hıristiyan yazınında dinsel amaçlarla tasvir edilmişlerse de Tarkan: Viking Kanı filmindeki gibi 'ahtapotlara yem etmek' gibi bir teknikleri henüz araştırmacılar tarafından tespit edilmiş değildir.