Yeni sezonda yayınlanan yerli dizilerin sosyal medya etkisi her ne kadar çok daha büyük olsa da dizi sektöründeki kriz devam ediyor. Kanalların yapımcılardan bütçe revizyonu istediği dizi sektöründe işler giderek kötüleşiyor.
Dizi sektörü nereye gidiyor, reytingler ve reklamlar dizileri nasıl etkiliyor? Gelin birlikte bakalım...
Kaynak: Oda TV
Oda TV'nin görüştüğü bir yapımcı, dizi sektöründeki sorunun kaynağının “Commercial Rating Point” CRP (Ticari Reyting Puanı) olduğunu söyledi.
Bir dizi ne kadar reyting aldıysa onun karşılığı birim fiyat olarak özetlenebilen CRP, dizi sektörü için hayati önem taşıyor. Reklam verenler için CRP, klasik reytingten daha değerli çünkü gerçek izleyiciye ulaşan reklam etkisini ölçmeye yarıyor. Yani dizi veya programın ne kadar izlendiğini değil, reklam aralarında izleyiciyi ne kadar kanalda tuttuğunu belirliyor. Yani sadece dizi ne kadar izleniyor değil, reklam arasında izleyiciyi ne kadar kaybetmiyor sorusunun da cevabını buradan alıyoruz.
Sektörden bir isim bu durumu şöyle açıklıyor:
“Merkeze köyleri ilave ettiler. Ve zaman içinde, köyler merkezi ele geçirdi. Mesela bir banka reklam karşılığını alamadığı bir mecrada yer almak ister mi? Orta sınıf tüketiciye hitap eden reklam olayı bitme noktasına geldi. İşleri gayet iyi giden bir yapımcı şöyle diyor; “Panel değişti. Değişen panelde total izleyiciye hitap eden işlerin reytingleri daha da arttı. Yani AB ve ABC1’in (ki reklam verenin değerlendirdiği kategori oluyor) paneldeki payı düştü. Özellikle C1 ve D daha da aktif hale geldi. Bu reklamveren için çok da cazip bir durum değil. Onun için reklamveren, paranın büyük bir kısmını, dijital platformlara taşıdı. Sonuç olarak kanallar da yapımcılara sağlıklı bir durum sunamıyorlar”. Fiyatlar artmıyor çünkü panel reklam vereni temsil etmiyor.
Kanallar yapımcılara “Bütçelerde revizyon yapıyoruz” mesajları iletiyor. Bir dizi için anlaşması yapılan paranın yüzde 10 ile yüzde 15 arası altında bir teklif veriliyor. Yapım şirketlerinin kendi maliyetlerinde bu düşüşü yapamaması ve giderek birkaç büyük şirketin tekelinde bir sektöre gidiş de bir başka sorun.
Yurt dışı satışı yapamayan diziler sürdürülemiyor. Yurt dışı satışı yapamayan dizinin 26–30 bölüm yaşayabilmesi lazım.
Reytinglerin 6,5-7 olması gerekiyor. Bu reyting oranının altında kalan dizilerin reklamveren nezdinde cazibesi yok demektir.
Kanalların dizilere ödeme yapma vadesi çok uzun. Ödemeler 75 ile 90 gün arasında yapılıyor ve bu da bir dizinin en az 13 bölümünü yapımcının cepten finanse etmesi anlamına geliyor. Bu da yaklaşık 200 milyon TL demek. Ayrıca ünlü oyuncular 2,5-3 milyon TL bölüm başı ücret istiyorlar. Bu da sektörün kötüye gitmesinin nedenlerinden biri.
Kamu yayıncılığı sübvanse ediliyor. Reytingler düşük olsa da, TRT dizileri hemen kaldırılmıyor. Ancak özel ve kamu taraflarındaki dengelerin uçurumu karşımıza başka bir sorun olarak çıkıyor. Örneğin yüzde 3 alan bir TRT dizisinde, bu durum sorun teşkil etmiyor. Teşkilat ve Gönül Dağı dizileri özel bir kanalda var olsa reytinglerinden ötürü uzun süre yayınlanamazdı.
Bir TV kanalı yöneticisi bu soruya şöyle cevap veriyor:
“Geçen sene ocak ayında krizin hangi boyutlarda olduğunu fark ettik. Projeleri erteledik. Ve Nisan ayında yapımcılara bölüm başına en fazla 16 ile 18 milyon arasında fiyatlar verdik. Ve bölüm başına maliyetleri aşağı çektik. Piyasada bölüm başına 28 milyon gibi rakamlar dolaşıyor. Bu maliyetleri karşılamak mümkün değil. Bizim fiyatları kabul etmeyenlerle çalışmadık.”
Yeni yüzlerden de kaliteli işler çıkabilir. Sen sanat sektöründeki emekçilere asgari ücret verip bi de kötü muameleyle 7/24 çalıştırırsan kamera arkasında çalışacak birini de bulamazsın. Ücretlerden dolayı kimse işini severek yapamıyor. Zaten zengin olan hep aynı yüzler daha da zengin oluyor. Sonra sektör niye battı..
Saçma sapan her hafta özetle beraber 20:00-00:00 arası süren töre,namus,mafya,yalı entrikası,çarpık ilişkilerin olduğu sektör tv de yok olsun zaten. Yurtdışında bu konuları izleyenler de böyle zihniyette olan ülkeler işte. Çeken ekibe, konu bulacağız diye saçmalayan senaristlere, her hafta 1 sinema filmi çekmeye çalışan insanlara yazık. Herkes dijitale yönelsin en azından kısa bölümlü daha farklı iyi işler izleriz.
Genç yeteneklere yönelin. Her dizide aynı suratları görmek zorunda mıyız? Sırf milletin libidosuna oynamak için saçtığınız parayla 10 dizi çekersiniz. Amerikalılar aptal mı her dizide yeni oyuncular kullanıyorlar. Oranın ünlüleri filmlerde oynuyor, yeni yetenekleri dizilerde keşfediliyor. Bizde tiyatrocusu da, sinema oyuncusu da dizilerde.