Ağaçkakanlar uzun gagaları ve renkli tüyleriyle çok güzel canlılar. Yunan mitolojisinde bile kendine yer bulan ağaçkakanların yaklaşık 200 türü var. Ağaç kabuklarının altında gizlenmiş böcek ve tırtıllar ile beslenen bu canlıların kendilerine has ilginç özellikleri bulunuyor. Ormanlar aleminin müzisyenleri olmaları gibi... Gelin, ağaçkakanların daha önce hiç duymadığınız birbirinden şaşırtıcı özelliklerini beraber mercek altına alalım.
Ağaçkakanlar sert gagaları sayesinde birçok ağaçta delik açma yeteneğine sahip olmasına rağmen genellikle ölmüş ağaçları tercih eder. Çünkü ölü ya da ölmek üzere olan ağaçların yumuşak kabukları, ağaçkakanların yuva boşluklarını kazmalarını daha kolay hâle getirir. Ayrıca ölü ağaçların içerisinde birçok böcek ve larva çeşidi bulunur. Bu da ağaçkakanlara daha fazla ve çabuk yemek bulma fırsatı sunar.
Gündüzleri birçok farklı ses çıkaran ağaçkakanlar, geceleri bunun tam tersi bir tavır sergiler. Yani gün içerisinde ne kadar aktif olsalar da geceleri tüneyerek sessizliğe bürünür.
Bu canlılar, ağaçları ve çeşitli nesneleri kullanarak çıkardıkları seslerle bölgedeki diğer ağaçkakanlarla iletişim kurar. Bunun yanı sıra yiyecek bulmak, eşleri etkilemek, egzersiz yapmak hatta oyun oynamak için de farklı sesler çıkarır. Onlar için 'hayvanlar aleminin müzisyenleri' de diyebiliriz.
Ağaçkakanların ağaçları ya da odunları gagalamasının altında ses çıkarmayı sevmeleri yatar. Ağaçkakanlar, gün boyu düzenli bir şekilde gagalama yaparak ses çıkarırlar. Öyle ki eş çekmek, bölgelerini işaretlemek, yemek bulmak gibi amaçlarla çıkardıkları bu sesler; zaman zaman aşırı gürültülü olabilir. Yine de sanatçının sanatına karışmamak gerek tabii...
Ağaçkakanların dilleri çok uzun. Hatta o kadar uzun ki gagalarının tam üç katı. Böylece bu kuşlar, ağaç kabuklarının içerisinde bulunan böcekleri ve larvaları rahatlıkla yer. Ayrıca su içme gibi temel ihtiyaçlarını çok daha kolay şekilde karşılar.
Evet, yanlış duymadınız! Ağaçkakanlar saniyede 20 kez gagalama yapabilir. Bu da ağaçkakanların günde ortalama 10.000-12.000 aralığında gagalama yaptığı anlamını taşır. Hayal etmesi bile ne kadar zor, öyle değil mi?
Ağaçkakanların baş bölgesinde hyoid adı verilen özel bir kemik bulunur. Bu kuş türüne özgü olan hyoid kemiği, ağaçkakanların tüm kafatasını sararak onlara bir tür şok koruması sağlar. Bu kemik sayesinde ağaçkakanlar kafalarını defalarca ağaçlara çarpsa bile baş ağrısı yaşamaz. Ayrıca hyoid kemiği ağaçkakanları yaralanmalara karşı da korur. Kafasını sürekli sağa sola çarpıp baş ağrısı yaşayanlar kıskandı, farkındayız!
Birçok kişi ağaçkakanların ağaçları gagaladıkları için odun yediğini zanneder fakat amaçları elbette odun yemek değil. Bu gagalamanın nedeni -sanat icra etmedikleri zamanlarda- yuva delikleri kazmak ve ağaç kabuklarının içerisinde bulunan böcekleri yemek.
Yaklaşık 40-50 cm uzunluğunda olan bu ağaçkakan türü, büyük boyutu sayesinde diğer ağaçkakan türlerinden kolay bir şekilde ayrılır. Neslinin tükendiği düşünülen fildişi gagalı ağaçkakanlar da bu türle aynı boyutlardaydı.
Palamut ağaçkakanları geniş aileleri ve kalabalık arkadaş çevreleri ile diğer türlerden ayrılır. Palamut ağaçkakanları, diğer türlerin aksine 10-15 kuştan oluşan gruplar hâlinde yaşar. Grup içinde iş birliğine önem veren bu tür, yiyecek depolarını korumak ve üremek gibi hayati eylemler için ekip halinde çalışır.