Diktatörlükler, Zorla Kaybetmeler, Sosyal Eşitsizlikler: Latin Amerika'nın Karanlık Tarihini Müziğe Kazıyan 12 Protest Şarkı

Askeri diktatörlük rejimleri, bu rejimlerin getirdiği insanlık suçları, sosyal eşitsizlikler, ekonomik buhranlar; Latin Amerika onlarca yıldır insanı insana kırdıran bir coğrafya. Bunca adaletsizliğin ve karanlığın içinde birçok müzisyen de sözünü müziğiyle söylemiş, kimi sansürlenmiş, yasaklanmış kimi katledilmiş. Ama Latin Amerika halkı da müzisyenleri de sözünü söylemekten sakınmamış. Latin Amerika'dan yükselen tüm dünyaya mal olmuş birbirinden cesur 12 protest şarkıyı sizler için listeledik., buyurunuz...Pinochet rejimi döneminde öldürülen Şilili müzisyen ve sanatçı Victor Jara, toplumsal meselelerle harmanladığı şarkılarıyla Şili'nin efsane isimlerinden biri. Te Recuerdo Amanda adlı bu meşhur şarkısı da sanatçının romantik bir sevda hikayesini sosyoekonomik düzlemde ele alıyor. Jara; fabrikada çalışan işçilerin çalışma koşulları ve çalışma saatlerine ilişkin politik taleplerini Amanda ve Manuel'in aşkıyla aktarıyor dinleyicisine.Sergio Ortega'nın bestelediği ve sadece Şili ve Latin Amerika için değil tüm dünyada simgeleselleşmiş şarkılardan olan El Pueblo Unido, tam adıyla El pueblo Unido Jamás Será Vencido; birleşmiş bir halkı kimse yenemez anlamına geliyor. Birçok grup ve müzisyen tarafından seslendirilen bu şarkının en bilindik örneklerinden biri de Şilili devrimci bir grup olan Inti-Illimani'den.Manu Chao aslında İspanyol asıllı Fransız bir müzisyen. Ancak müziği evrensel kaygılar içeriyor. Manu'nun Clandestino adlı bu şarkısının adı 'illegal' anlamına geliyor. Ve isminden de anlayacağınız üzere bu bir göçmen şarkısı. Bu şarkının, ülkeler ve insanlar arasına inşa edilmiş sınırlar hakkında bir şarkı olduğunu söyleyen Manu Chao, keyifli müzikal ritimlerinin arkasında büyük sözler söylemeyi ihmal etmiyor.Aktivist Agustín Lira'nın evsizlik ve evsizler, çocuk obezitesi, kişisel kayıplar ve gelecek kaygısı gibi birçok sosyal meseleye değindiği şarkılarıyla doldurduğu Songs for Struggle and Hope albümünde yer verdiği şarkısı Ser Como El Aire Libre'de bir özgürlük hikayesi anlatıyor. ABD'de tarım işçileri için kurulmuş bir sendika olan United Farm Workers'ta gönüllü olarak çalıştığı sırada yazmış bu şarkıyı Lira.Panamalı müzisyen ve aktivist olan Rubén Blades; Omar Torrijos ve Manuel Antonio Noriega diktatörlüklerine tanık olmuş ama sadece kendi ülkesinde değil Latin Amerika'nın tamamında ve tüm dünyadaki diktatörlüklerin yüzüne haykırdığı ve insanların zorla kaybedildiklerine dair sözünü söyleyen unutulmaz bir eser bıraktı müzik tarihine.Brezilyalı besteciler Chico Buarque ve Gilberto Gil tarafından 1973'te yazılan ve aynı yıl ilk kez seslendirilen Cálice ancak beş yıl sonra yayımlanabilmiştir. Çünkü toplumun askeri diktatörlükte yaşadıkları koşullar, sosyal eşitsizlikler, zorla kaybetmeler, işkenceler, baskılar gibi meselelere ilişkin metaforlar içeren şarkı askeri diktatörlük tarafından sansürlenmiş ve yasaklanmıştı.Arjantinli müzisyen Luis Alberto Spinetta'nın bestelediği ve Spinetta Jade grubunun Bajo Belgrano albümünde yer verdiği bu şarkı, Videla diktatörlüğü döneminde zorla kaybedilen çocuklarını aramak için bir araya gelen Plaza de Mayo annelerine ve onların mücadelelerine adanmış bir şarkı.Arjantinli müzisyen Leon Gieco'nun yazıp bestelediği bu meşhur şarkı Arjantin'deki askeri rejim, Mercedes Sosa'nın sürgünü, Şili ve Arjantin arasındaki olası savaş gibi toplumsal olaylara işaret ediyor. Ülkesinden çıkıp dünyayı etkisine alan bu ünlü şarkı aynı zamanda yıllar sonra Avrupa'da nükleer silah karşıtları tarafından da kullanıldı.Kübalı müzisyen Carlos Puebla'nın yazdığı Hasta Siempre, listenin belki de en bilinen şarkısı. Sayısız kere coverlanan bu ünlü şarkının sözleri, Che Guevara'nın Küba'dan ayrılırken yazdığı mektubuna cevap niteliği taşıyor. Che'nin ölümünden sonra ona ithafen bir marş halini alan bu şarkı günümüzde de etkisini sürdürüyor.Doğrudan bir politik kaygı içermese de zaman içerisinde devrim şarkıları arasında yerini almış bir kırık dökük şarkı Gracias a la Vida. Teşekkürler Hayat anlamına gelen bu şarkı, Şilili efsanevi müzisyen Violeta Parra imzası taşıyor. 70'lerde hem Mercedes Sosa'nın hem Joan Baez'in yeniden yorumlarıyla dünyaca ününe kavuşmuştur.Inti-Illimani ve Quilapayún'un popülerlik kazandırdığı Venceremos; Claudio Iturra ve Sergio Ortega ortaklığından doğan bir şarkı. 70'lerde sosyalist Allende'yi başa getiren sol parti koalisyonu Unidad Popular'ın marşıydı. Elbette günümüzde bir seçim kampanyası şarkısı olmaktan çok daha fazlası.Küba'nın en ünlü şarkılarından biri olan Fusil Contra Fusil, Silvio Rodríguez'in Che Guevara'nın ölümünden bir yıl sonra onun anısına yazdığı bir şarkı. Günümüzde de ona ithafen yazılmış en bilinen şarkılardan biri.