Dijital varlık son dönemde her yerde sıklıkla karşımıza çıkan bir kavram. Kripto paradan blockchain teknolojisine, milyonlarca dolarlık NFT'lerden dijital arsalara kadar devrimini şaşkınlıkla takip ettiğimiz dijital varlık konusuna bu içerikte açıklık getiriyoruz.
İşte gelecekte hayatımızı çok daha yakından etkilemesi beklenen dijital varlıklara genel bir bakış!
Dijital varlık denilince pek çoğumuzun aklına kripto paralar ve son dönemin trend NFT varlıkları gelse de durum bundan çok daha kapsamlı. Çünkü farkında olmasak bile aslında dijital varlıklarla donatılmış bir dünyada yaşıyoruz. Genel olarak telefon numarası, e-mail adresi veya sosyal medya hesapları bile dijital varlık sınıfına giriyor.
Dijital varlık; dijital halde var olan ve ayrı bir kullanıma sahip olan her şeye karşılık gelir. Çeşitleri arasında ise fotoğraflar, logolar, illüstrasyonlar, sunumlar, dijital ve elektronik tablolar, web siteleri, elektronik postalar, meta veriler gibi pek çok şey sıralanır. Ancak dijital varlık bütün bunlarla da sınırlı değildir, kişisel bilgisayarlar ile veri depolama cihazları ve bunlar üzerinde var olan bütün bilgiler de dijital varlık sınıfına girer.
Bu kavram size hala karmaşık geliyorsa dijital varlık ayrımı yapmak için şu örnekten faydalanabilirsiniz. Mesela, bir çekimde alınan görüntü ile fotoğraflar herhangi bir şekilde sosyal medya kampanyasında ya da yaklaşan bir etkinlikte kullanılacaksa 'dijital varlık' olarak adlandırılır. Ancak aynı görüntüler bir müşteriye tek kerelik gönderilen bir ekran görüntüsü şeklindeyse, uzun vadeli değeri olsa bile dijital varlık kabul edilmez.
Bütün bunların yanı sıra dijital varlık türlerine her geçen gün bir yenisi daha eklenmektedir. Bunun nedeni olarak ise teknolojinin durmadan gelişmesi ve ortaya yeni yeni kavramların çıkması gösterilebilir. Temelinde dijital varlıkları bu kadar hayatımıza dahil eden teknolojisi 'blockchain' olarak adlandırılır. İki tarafın güvenli, açık ve hızlı şekilde transfer yapmasını mümkün kılan bu teknoloji, mevcut sorunlara farklı çözümler sunarak bildiğimiz pek çok şeyi kökünden değiştirmeyi hedefler.
Gelelim en popüler dijital varlık çeşidi olan kripto paralara... Hayatımıza birkaç yıl önce giren ve pek çok kişiyi bir anda milyoner haline getirmesiyle bilinen kripto paraları duymayanımız herhalde yok. Ancak bu teknoloji sanılandan oldukça eski bir tarihe sahip. Öncesinde bir takım benzer çalışmalar yapılmış olsa da ilk kripto para birimi olarak kabul edilen varlık, 2009 yılında piyasaya sürülen Bitcoin.
Son dönemde dijital varlık sınıfında kripto paraları bile geride bırakan NFT'ler ise paha biçilemez değerleriyle öne çıksalar da aslında bu varlıkları değerli yapan şey benzersizlik teknolojisidir. Buna göre, kripto para birimlerinin aksine her bir NFT, herhangi bir şekilde bir diğer NFT ile karıştırılamaz ya da ona benzetilemez. Bir nevi dijital sanat eseri olarak kullanılan NFT'ler, geleceğin müzeleri ve müzayedelerine de farklı bir bakış açısı olarak sunulur. Ayrıca oyun içi ögeler, sanal gerçeklik ürünleri ve özel sanat koleksiyonları da hep NFT sınıfına girer.
Kullanılan bütün bu varlıklar ise kripto para borsaları ve dijital cüzdanlar üzerinden satın alınır veya satılır. Aynı şekilde dijital cüzdanlar, yazılım cüzdanları veya donanım cüzdanları gibi yeni nesil para kasaları bu birimlerin güven içinde saklanması için kullanılır. Kripto para borsalarının sunduğu platform içi cüzdanlar da bu varlıkları biriktirme adına önemli bir işleve sahiptir.
Dijital varlık yönetimi kapsamında bu varlıkları yönetmek, depolamak, takas etmek veya satın almak dikkatle yapılması gereken eylemlerdir. Çoğu kişi için dijital varlıklara geçiş sürecini zorlaştıran temel şey aslında bu sistemin nasıl çalıştığını tam olarak anlayamamak. Ancak dijital varlık yönetimi pek çok anlamda fiziksel yönetimden daha güvenli, hızlı ve kolaydır. Dolayısıyla riskleri tahmin eden ve güvenlik önlemlerini alan herkes dijital varlık yönetiminde ustalaşabilir.
Nispeten genç ve gelişime açık olan dijital varlık pazarındaki bu ürünler, blockchain teknolojisiyle çalışır. Kullanıcı adresi, alıcı adresi ve özel anahtar sistemi ile bilinen bütün teknolojilerden daha güvenli olan blockchain; doğrulanabilir veriler sunar. Hızlı, ucuz ve açık gönderilere izin verir. Aradaki aracı kurumları da devreden çıkararak merkeziyetsiz ve özgür bir yapı sunar. Bu sayede komisyon veya vergi politikalarına fahiş meblağlar ödemek zorunda kalmazsınız.
Dijital varlıklar farklı şekillerde oluşturulsa da çoğunlukla kripto para cüzdanları, yazılım veya donanım cüzdanlarında tutulur. Bu cüzdanların her birinde benzersiz bir genel adres ve özel anahtar bulunur. Ayrıca cüzdan sahibinin şifreyi unutması riskine karşılık özel bir kurtarma anahtarı da mevcuttur. Bu anlamda bir donanım cüzdanının hacklenmesi veya başka biri tarafından kullanılması oldukça zordur.
Teknolojinin gelişmesi ve çevremizin çok daha dijital hale gelmesi aslında bu sisteme geçiş yapmayı bir gereksinim haline getirmiş durumda. Özellikle global ölçekte süregelen dijital devrimin en büyük etkisi fiziksel teması azaltan, hızlı ve kolay araçlar şeklinde kendini gösteriyor. Teknolojinin gelişimi artık yapay zekalar sayesinde kendi kendine bile devam ettiği için dijital varlık sınıfına her geçen gün bir yenisi daha ekleniyor.
Nesnelerin İnterneti, Metaverse, Web 3.0 şimdilerde olmasa da gelecekte gelmesi planlanan diğer teknolojilerden. Bu teknolojilerin farklı dijital varlıklar yaratması ve yeni kullanımlar tanımlaması gayet mümkün. Sonrasında listeye daha ne kadar gelişme ve kavram ekleneceği ise hala meçhul. Ancak bilinen kesin bir gerçek var, o da dijital varlıkların bu gelişmelerle birlikte hayatın her alanında yer alacağı. Bu nedenle bu sistemleri şimdiden tanıyarak ve dijital risk yönetimi konusunda uzmanlaşarak yeni kavramlara aşina olmak herkes için faydalı.