Siz de zaman zaman tam derin uykudayken deprem olmuş gibi uyanıyor musunuz? Sanki sadece geceleri olacakmış gibi düşünüyoruz. Gündüz vakti pek bir şey hissetmiyoruz ama gece olunca hemen fark ediyoruz değil mi? O sessizlikte bir sarsıntı tüm dikkatimizi çekiyor. Merak etmeyin, bu durumu yaşayan tek kişi siz değilsiniz; bilim insanları da bu hissin arkasındaki nedeni merak edip araştırmış.
Gelin bakalım...
Amerika Jeoloji Araştırmaları Kurumu’ndan (USGS) Susan Hough’a göre, şimdiye kadar depremlerle günün saatleri arasında herhangi bir bağlantı bulunamadı. Yani sabaha karşı, öğlen ya da gece olmasının herhangi bir önceliği yok. Veriler, depremlerin günün her saatine eşit şekilde dağılabildiğini gösteriyor. Hatta 100 yıllık kayıtlar üzerinden yapılan analizlerde de belirgin bir saat yoğunluğu bulunmuyor. Ufak bir sabah 6 sarkması görülüyor ama uzmanlara göre bu durum istatistiksel bir rastlantı olabilir.
Asıl mesele burada başlıyor. Çünkü olayın kendisinden çok, bizim onu ne zaman fark ettiğimiz önemli. Hough’un aktardığına göre, depremi hissetme ihtimalimiz o an ne yaptığımıza bağlı. Örneğin araç kullanıyorsanız ya da dışarıdaysanız sarsıntıyı fark etmeyebilirsiniz. Hatta ünlü bir örnek bile var: 1933’te Long Beach’te meydana gelen 6.4 büyüklüğündeki bir deprem sırasında Albert Einstein ve bir sismolog arkadaşı Caltech kampüsünde yürüyordu ve depremi hiç fark etmediler. Hatta tam o anda deprem üzerine konuşuyorlardı. Yani ciddi bir sarsıntı bile bazen fark edilmeyebiliyor.
Gece saatlerinde çevre daha sessiz, trafik yok, dikkatimizi dağıtan şeyler çok daha az. Üstelik uyku halindeyken vücudumuz daha duyarlı hale geliyor. Gündüz vaktiyse yürürken, konuşurken, ekrana bakarken ya da araba kullanırken minik sarsıntılar kolayca gözden kaçabiliyor. Bu yüzden gece olan bir deprem daha akılda kalıcı oluyor. Ama bu onların daha çok gece yaşandığı anlamına gelmiyor. Hatta bazı büyük depremler öğleden sonra ya da akşam erken saatlerde meydana geldi.
Yani kısaca, eğer size hep gece deprem oluyormuş gibi geliyorsa, bu tamamen sizin hissettiğiniz anlara bağlı olabilir. Yoksa yer kabuğunun geceyle özel bir derdi yok.
Daha çok gece oluyor nedense
Burada bence fark etmekten ziyade ölümle sonuçlanan depremlerin gece yoğun olup olmadığını belirlemek olmalıydı. Asıl aranan cevap bu. Bunun bir istatistiği var mı? Ya da rakamlar ne diyor. Depremin elbette ki saati belli olmuyor ancak psikolojik olarak hep bir çıkarım yapmaya çalışıyoruz işte