Ayrton Senna da Silva (21 Mart 1960, Sao Paolo - 1 Mayıs 1994, Bologna), Brezilyalı otomobil yarış pilotu. Formula 1 Dünya Birinciliğini 3 kez kazanmıştır. 1994 San Marino Grand Prix'sinde lider durumda iken 7. turda Tamburello virajında geçirdiği kazada hayatını kaybetmiştir. Birçok otorite tarafından gelmiş geçmiş en iyi F1 pilotu olarak kabul edilir.
Ayrton Senna, ilk kart yarışına Sao Paolo Interlagos'da 1 Temmuz 1973'de girmiş ve kazanmıştır. Bu başarıdan sonra tüm okul çıkışlarında Tche'nin işyerine koşan Senna, burada ileride döneminin en teknik sürücüsü olmasını sağlayacak temel bilgileri edinmiştir. İlk katıldığı yarışı kazanmasından yalnızca iki hafta sonra Sao Paulo kış yarışlarında yıldızlar sınıfında birinci olan Senna, yaz döneminde de 'Yıldızlar Birinciliği'ni tümüyle kazanmıştır.
Bir sonraki yıl Brezilya kart birinciliğini, sonra da 1976'da Sao Paolo Büyükler Birinciliğini ve yeni 100cc'lik kartıyla büyük üç saatlik yarışı kazanan Senna, bu dönemde sonradan ünlü olacak sarı kaskıyla ilk kez yarışmıştır. 17 yaşındayken Güney Amerika Kart Birinciliğini kazanan Senna, daha sonra Dünya Birinciliğinde de birkaç kez ikincilik kazanmıştır.
19 yaşında çocukluk arkadaşı Lilian Vasconcelos Souza ile evlenen Senna, babasının isteği ile başladığı ve bitirdikten sonra aile kuruluşunu yönetmesi yönünde bir adım olan işletme eğitimini yarıda bırakarak 'araba yarışçısı' olmaya ve İngiltere'nin yolunu tutmaya karar vermiştir. Kasım 1980'de İngiltere'ye gelen Ayrton artık ne yapmak isteğinden emindir.
Hemen kendisine bir sponsor arayışına girişir. Bir arkadaşının yardımıyla, Van Diemen Formula Ford 1600 arabasındaki deneme sürüşü kötü gittiyse de, yeteneğini anlayan Van Diemen yöneticisi onu takıma almıştır. Artık Formula 3000'dedir. Formula 1 öncesi son durak olan Formula 3000'de ki başarıları ve birinciliği, Frank Williams' ın dikkatini çeker. Artık 23 yaşında olan Ayrton, Williams takımı için deneme sürücülüğü önerisini benimseyerek Formula1 kapılarını aralar. 1984 dönemi içinde bir efsaneye giden ilk yola girer ve Toleman takımıyla F1'e adım atar.
Ayrton Formula 3000 boyunca babasının soyadı olan Da Silva yı kullanmıştı. Brezilya'daki yasalarda doğan her çocuğa hem annenin hem de babanın soyadı verilir (Afrikalı köle erkeklerin Portekizli kadınlarla evlenmeleri sonucu doğan çocukları Portekiz ırkına sokabilmek için kullanılmıştı). Ayrton, bu arada 'da Silva' olan çok yaygın soyadının yerine annesinin kızlık soyadı olan 'Senna' soyadını kullanmaya başlamıştır.
Üç yıl sonra, 1984 yılında Toleman - Hart takımıyla ilk kez F1 ile tanışan Senna, özellikle yağmurlu bir ortamda yarışılan Monaco Grand Prix yarışı ile izleyenleri yetenekleri konusunda etkilemiştir. 1985'te Lotus takımına katılan Senna, Portekiz'deki Estoril'de ilk Grand Prix yarışını kazanmıştır.
Senna, 1988 yılında Alain Prost'un takım arkadaşı olarak McLaren takımına katıldı. Bu aynı zamanda da, iki ünlü yarışçı arasındaki unutulmaz çekişmeli yarışların başlangıcını oluşturur.
Senna, yarış yolunda acımasızlığı, kararlılığı, ölçülülüğü ve disiplini ile konusunda uzmanlaşmış, daha önce hiç kimsenin başaramadıklarını (65 yarışa birinci sırada başlamak gibi) başarmıştır. Yağmur altında yapılan yarışlarda rakiplerinden daha iyi yarışmıştır. Senna Monaco'daki yarışı kimsenin başaramadığı bir biçimde 6 kez kazanmıştır.
Williams takımı 1993 sezonunda araçlarına elektronik bir yenilik eklemişti. Aracın süspansiyonu virajlarda daha iyi denge sağlamak ve savrulmayı önlemek için elektronik bir destek alıyordu. Sürücüye sadece gaza basıp finish çizgisini geçmek kalmıştı.
Prost'un 3 yıllık sözleşmesinde kendince belirlenen tek bir madde vardır o da Mclaren takımından eski takım arkadaşı olan Senna ile aynı takımda olmak istemediğidir. Prost bu röportajında 'Senna'nın takıma dahil olması halinde 3 yıllık kontratımı ödersiniz ben de emekli olurum' cümlesi için 2 ay beklediğini, şampiyon olmadığı takdirde böyle bir karar almayacağını açıklar. Nitekim Prost, bu şampiyonlukla beraber dördüncü şampiyonluğunu alır ve aynı yıl emekli olurken yerini Ayrton Senna'ya bırakır. Ayrton Senna için Williams takımı; yeni, güzel günlerin ya da bir sonun başlangıcıydı.
1994 sezonu başlangıcında FIA zengin takımlarla diğer takımların arasındaki haksızlığı önlemek için “hiçbir araçta sürüşü etkileyecek elektronik aksamın bulunamayacağı” yönünde karar aldı. Ayrton Senna yeni takımı Williams ile test sürüşlerine başlamıştı. Ancak aracının yolu iyi kavrayamadığını, önceleri aracının ön kısmından başlayan sonraları ise aracın arkasına doğru ilerleyen bir titreşim dalgasının direksiyonu döndürmesini etkilediğini, direksiyonu döndürmesine veya döndürmek istemesine rağmen aracın düz bir şekilde yol almaya devam ettiğini teknik servisteki ve takımdaki yetkililere iletmişti. Bu kötü sonuçlar doğurabilirdi.
30 Nisan 1994 tarihinde Ayrton Senna Williams Takımı ile gerçekleştirdiği üçüncü yarışının sıralama turları için piste çıkacaktı. Roland Ratzenberger de sıralama turuna çıkacaktı. Senna 1:21.548 ile ilk turunu tamamlamış padoka dönmüştü. Ancak geldiğinde televizyonda gördüğü manzara onu derinden yaralamıştı. Roland Ratzenberger Villeneuve virajını alamadı; neredeyse dik açıyla karşı bölümdeki beton bariyere çarptı. Aracın sürücü bölümü zarar görmemiş olsa da, çarpmanın etkisi bazal kafatası kırığına neden oldu ve Ratzenberger ağır bir şekilde yaralandı.
Doktorlar Ratzenberger'e müdahale ederken sıralama turları durduruldu. Yaklaşık 25 dakika sonra mücadele yeniden başladı ancak Williams ve Benetton'un da içinde olduğu takımlar sıralamalara devam etmedi. Olayların ardından hastaneden yapılan açıklamada Ratzenberger'in kazadaki yaralanmalara bağlı olarak hayatını kaybettiği duyuruldu. 1 Mayıs 1994 tarihinde Ayrton Senna attığı tek tur ile Pole Position’dan yarışa başlamıştı.
Yarışın 7. turuna gelindiğinde Ayrton Senna 306 Km/sa hızla Tamburello virajına yaklaştı. Ancak daha önce söylediği gibi direksiyonu döndüremedi ve o hızla pistten çıktı. Yaptığı son bir hamle ile hızını 218Km/h’ye kadar düşürmeyi başarmıştı. Ancak bu kötü sonu değiştiremedi.
Kazanın hemen ardından Senna'nın hareketsiz ve bir yana kaymış görüntüsü, ciddi bir yaralanma olduğunu haber veriyordu. Pist görevlilerinin acil müdahale denemeleri, helikopter görüntüleriyle tüm dünyaya yayınlanmaktaydı. Yakın çekimlerde, tedavi bölgesinde kan izleri görülmekteydi. Senna'nın kafasındaki gözle görülür yaralanma, sağlık ekibinde ciddi bir beyin travması şüphesi doğurdu. Kazadan 1 dakika 9 saniye sonra yarış tamamen durmuştu.
Dönemin Formula 1 güvenlik, medikal delegesi ve pistteki sağlık ekibinin başı olan, dünyaca ünlü beyin cerrahı profesör Sydney Watkins, Ayrton Senna'ya olay yerinde trakeostomi (Hastanın hava solunum yolunun açık tutulması) uyguladı. Watkins kaskını çıkardığında pilotun kafasının kötü durumu ve burnundan kan akışı olması endişeleri artırmıştı.
Watkins o anları şöyle anlatmıştı: “Çok kötü görünüyordu. Göz kapaklarını kaldırdığımda, beyninde çok ciddi bir hasar olduğu ortadaydı. Kokpitten çıkarıp yere yatırdık. Bir an iç çeker gibi oldu; tam bir agnostik olsam da, o an ruhunun ayrıldığını hissettim.” Brezilyalı pilotun üstünde, hastanedeki hemşireler tarafından, küçük bir Avusturya bayrağı bulunduğu söylenmişti. Gazeteciler bu durumu, Brezilyalı pilotun zafer turunda bu bayrağı sallamayı ve 42. Grand Prix galibiyeti Roland Ratzenberger'in anısına adamayı düşündüğü şeklinde yorumladı.
Senna için 5 Mayıs 1994'te Brezilya'nın São Paulo kentinde devlet töreni düzenlendi. Yaklaşık 500.000 kişi caddelerde tabutun geçişini takip etti. Senna'nın rakiplerinden Alain Prost, tabutunu taşıyanlar arasındaydı.
2000 İtalya Grand Prix’te 2001 Avustralya Grand Prix'te çeşitli kazalar sonucu iki pist görevlisi hayatını kaybetmişse de, Senna halen bir Formula 1 kazasında ölen son pilottur ve dileriz ki son olur.
Ayrton Senna Formula 1 tarihinin gelmiş geçmiş en yetenekli pilotuydu şüphesiz. 2006 yılında dünyaca ünlü F1 Racing dergisi tarafından 'Gelmiş geçmiş en hızlı 50 sürücü' arasından 1. seçilmesi de bunu kanıtlıyor.
Ülkemizde Ankara'da 1 Mayıs 2014 tarihinde ilk kez 'Ayrton Senna Dayanıklılık Yarışı Kupası' adı altında, halka açık bir yarış yapıldı. Profesyonelce yapılan bu yarış 3 saatlik bir 'Endurance' (Dayanıklılık) yarışından oluşuyor. İkinci yarış bu sene yine 1 Mayıs tarihinde Ankara Aries Arena Karting pistinde yapılacak. Ankaralı Ayrton Senna fanatikleri dilerlerse yarışı yerinde ve tamamen ücretsiz izleyebilecekler.
'Tekerlekli sandalyede yaşlanarak ölmek yerine 280 km/h ile beton bariyerlere çarparak ölmeyi tercih ederim.' // Ayrton Senna Da Silva
Kaynaklar;
Vikipedia
Williams LAT arşivleri
instagram/ayrtonsennatribute