Cumhurbaşkanı Erdoğan, dün katıldığı bir yayında, 2021 yılından bu yana ekonomistlerin eleştirdiği düşük faiz politikasına yönelik, “Faizi düşürdük. Ne oldu, battık mı?” ifadelerini kullanması gündem oldu. Sosyal medyada çok yorum yapılan, soruya verilerle baktık!
Türkiye tarihinde bir kez moratoryum ilan ediyor. Öncesinde 1875 yılında Osmanlı dönemi var. Cumhuriyet tarihindeki tek moratoryum 1958 yılında yapılıyor. Adnan Menderes’in Demokrat Parti hükümeti, 422 milyon dolarlık borç yapılandırmasına giderek ülkeyi ilk kez IMF ile tanıştırıyor.
Yüksek borçları nedeniyle ülkeler, ödemelerini yapamaz ve yukarıda anlattığımız gibi teknik olarak iflas eder.
Üretkenliği düşük olan ekonomiler, düşük büyüme ve yetersiz üretimle batabilir.
Ülkenin para birimindeki değer kaybı, yüksek enflasyon oranlarına yol açar ve bu da ekonomiyi durgunluğa sokarak batışa neden olabilir.
Bir de ülkeler doğal afetlerden etkilenerek, tarım ağırlıklı ekonomilerde iflas görülebilir.
Türkiye ekonomisi, son 1,5 yılda bir sorun yumağının içinde, ancak adı konulmuş bir kriz yok. Bu sorunlar yumağına dair ekonomi yönetimi ve ekonomistler birçok konuda ayrılıyor. Ekonomi yönetimi 'düşük faiz' başlığı ile üretime, yatırıma ve oradan da ihracata dönmesi hedeflenen bir model uyguluyor. Ancak hem modelin hedefleri tutmuyor hem de birçok alanda da sorun yaratıyor. Ekonomistlerin ağırlıklı eleştirisi ise enflasyonist ortamda ve küresel konjonktürde düşük faiz için doğru zaman olmadığı oluyor.
Sonuçta gelişmiş ekonomilerin göstergeleri içinde düşük faiz bulunurken, bunun öncesinde gelir dağılımında adalet, ekonomik büyüklük ve buna bağlı olarak kişi başına düşen milli gelir, büyüme, üretim, düşük enflasyon gibi göstergeler vardır. Ekonomi, tek bir veri ve gösterge üzerinden iyileştirilemese de tek bir veriyle batırmak değil ancak sorun yaratmak mümkün olur.
Biz de tüm bu bilgilerin ışında Türkiye'de verilerin ne dediğine baktık.👇
Herkesin bildiği gibi enflasyondaki gerilemenin matematiksel bir açıklaması bulunuyor. Kısaca gündelik hayat yansımıyor. Burada faiz ve dolar da var ki ana kırılmanın nerede olduğunu görebilelim.
Bunun örneklem ya da hesaplama yöntemleri farklılığı olması normal görülürken, uzun yıllardır süren paralelliğin hem TÜİK'in tartışıldığı hem de büyük bir kırılma yaşandığı döneme denk gelmesi ise ayrı bir tartışma olarak görülüyor.
Üretim, ekonomide kalkınma, büyüme, gelir anlamlarında olurken, reel sektörde toplam sanayi üretiminin arttığını görüyoruz. Ancak (siyah çizgi) imalat sanayi kapasite kullanım oranının mevsimsel olarak arındırılmış hali pandemide düşüş yönünde pik yaparken, 2023'te hafif de olsa aşağı yönlü bir eğilim sergiliyor.
1727 iş yerinden aldığı verileri derleyen TCMB'nin 2023 Mart ayı sonuçlarında, son 3 ayda üretim hacminin, toplam sipariş, iç piyasa sipariş, ihracat sipariş miktarlarını aylık ve yıllık düşüşte olduğu görülüyor. Gelecek aylara dair umudun da çok yüksek olmadığı kırmızı okların aşağıyı göstermesinden anlaşılıyor.
Hadi ekonomi verilerini falan boş ver. Maaşından başka geliri olmayan işçiyle bir konuş bakalım batmış mıyız batmamış mıyız? Bankalara borcu var mıymış yok muymuş? Artık her şeye haftalık zam geliyor. Mutfaklar yangın yeri. Batmadık mı?
boğazımiza kadar boka batmamiz dışında sorun yok, ciddi ciddi bunu sormak bile ...
ne batması batmayi bırak suyun altında yaşamayı ögrendik