COVID-19 pandemisinde üç yılı geride bırakmışken bu konuyla alakalı yeni yeni bilgiler ve semptomlar da ortaya çıkmaya devam ediyor. COVID yaşayanların bildirdiği durumlardan bir tanesiyse 'uzun COVID' adı veirlen bir durum. Uzun COVID nedir, gelin detaylarıyla birlikte bakalım.👇
Pandeminin başlangıcına göreyse şu an pek çok değişiklik var tabii. Aşılar, takviye aşıları, COVID tedavileri ve en önemlisi COVID'e dair daha çok bilgimiz var. Ancak hâlâ çözülemeyen bir nokta var: COVID-19 enfeksiyonunun zayıflatıcı bir sonucu olan 'uzun COVID', dünya çapında milyonlarca insanı etkiliyor.
'Ancak orijinal COVID enfeksiyonundan sonra devam eden çeşitli fiziksel ve zihinsel sağlık problemleri olarak tanımlayabiliriz.' diyor Ohio'daki COVID Sonrası İyileşme Programının klinik eş lideri Dr. Aaron Friedberg. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, uzun COVID'i enfeksiyondan dört hafta sonra devam eden semptomlar olarak tanımlıyor ve Dünya Sağlık Örgütü, zaman çizelgesinin 12 hafta olduğunu söylüyor. Uzun COVID semptomlarının kişiden kişiye büyük farklılıklar göstermesi de tanı koymayı zorlaştırıyor.
Gorman, 'Yani, solunum semptomları olabilir, kardiyovasküler semptomlar, gastrointestinal semptomlar, bilişsel ve nörolojik semptomlar ve ayrıca ruh sağlığı semptomları da olabilir' diyor. Bazı tanımlara göre iki yüz semptom, uzun COVID'in bir parçası olarak nitelendirilebilir. Araştırmacılar ve doktorlar uzun COVID yaşayanları anlamak ve sahip olanları tedavi etmek için çalışıyorlar. İşte uzun COVID'in en yaygın semptomları...
Gorman'a göre, en yaygın belirti yorgunluktur ve bu biraz kestirme ya da daha erken yatmayla giderilebilecek bir yorgunluk değildir. Gorman, 'Çok iyi hareket edememek, hiçbir şey yapacak enerjiye sahip olamama durumudur ve kendinizi biraz fazla zorlarsanız daha da kötüleşebilirsiniz.' diyor. Bu, egzersiz yapmak için kendinizi zorladığınızda veya sabah ev işlerinizi yapmak gibi önemsiz görünen bir şey yaptığınızda da olabilir. Gorman, bu tür bir yorgunlukla uğraşan insanlar için, bir gün çok fazla efor sarf etmenin, günlerce hiçbir şey yapamamaya yol açabileceğini de ekliyor.
Friedberg, uzun COVID yaşayan birçok kişinin de hızlı kalp atış hızı ve göğüs ağrısı veya rahatsızlığı bildirdiğini söyledi. Bu hızlı kalp atış hızı aynı zamanda düzensiz bir kalp atışı gibi hissedilebilir veya sonuç olarak baş dönmesi gibi başka fiziksel belirtiler fark edebilirsiniz.
Friedberg, uzun süreli COVID'in bir diğer yaygın semptomunun baş ağrıları olduğunu söyledi. Çalışmalar, bunun bir defaya mahsus bir baş ağrısı olmadığını ve meydana gelmeye devam eden kalıcı bir baş ağrısı olduğunu gösteriyor. Kişiye bağlı olarak şiddeti değişebiliyor.
Gorman, bazı insanların bu terimi sevmediğini ancak bu bilişsel semptomun uzun süreli COVID'in başka bir işareti olduğunu söyledi. Beyin bulanıklığı ne derseniz, dikkat etmede sorun yaşamak, unutkan olmak ve her zamanki gibi bilişsel olarak keskin olmamak olarak tanımlanabilir. Gorman, 'Ve birçok insan, bilişlerinin gerçekten etkilendiğini düşündükleri için çalışmakta güçlük çekiyorlar' diye ekliyor.
Friedberg'e göre, nefes darlığı yaygın olarak bildirilen başka bir semptom. Bu sorunla uğraşan biri, merdiven çıkmakta güçlük çekebilir ve COVID öncesi egzersiz programına geri dönemeyebilir.
Mide sorunu yaşayan küçük bir bölüm de bulunuyor. Dr. William Lago, 'Bazen COVID enfeksiyonu ile birlikte inatçı ishal yaşayan çok kişiyi gördük.' diyor. Mide ağrısının uzun COVID ile ilişkili başka bir semptom olduğu da belirtiliyor.
Depresyon ve anksiyete gibi ruh sağlığı problemleri, uzun süreli COVID'in yaygın semptomlarıdır. Son üç yılda yayınlanan çok sayıda çalışma, COVID-19 ile enfekte olan kişilerin zihinsel sağlık sorunları yaşama olasılığının daha yüksek olduğunu bulmuştur. Spesifik olarak, The British Medical Journal'da yayınlanan araştırma, COVID'li kişilerin kaygı geliştirme olasılığının yüzde 35 ve depresyona yakalanma olasılığının yüzde 40 daha yüksek olduğunu buldu. Ek olarak, bir tıp dergisinde yayınlanan bir 2020 araştırması, hastalıklarından sonraki üç ay içinde, COVID enfeksiyonu olan kişilerin yüzde 20'sinin de ilk kez psikiyatrik hastalık teşhisi yaşadığını ortaya koydu.
Farklı insan gruplarında daha yaygın olan farklı uzun COVID biçimleri olduğunu söyleyen bir çalışma bulunuyor. Erkeklerin kardiyovasküler semptomlara (göğüs ağrısı veya kalbin hızlı atması gibi) sahip olma olasılığı daha yüksekken, kadınların nörolojik semptomlara (beyin bulanıklığı gibi) sahip olma olasılığı daha yüksektir. Ek olarak bir araştırmaya göre, kadınların genel olarak uzun COVID semptomlarına sahip olma olasılığı da daha yüksektir.
Bir an önce tanı konulması ve tedavi görmeniz için doktora görünmeyi ihmal etmemelisiniz.
Aşıdan sonra oldu bu şikayetlerim panik bozukluk dendi hiç güvenmiyorum amk bir tane yaptırdım keşke hiç yaptırmasaydım….